tiểu luận tài chính quốc tế chủ đề 2 đứng trên góc độ mô hình cân bằng danh mục đầu tư

lOMoAR cPSD| 47206071 TR NG ĐI HC KINH TẾẾ TP.HCM ----- ----- TIU L TÀI CHÍNH QUỐC TẾ UN
Chủ đề 2. Đứng trên góc độ mô hình cân bằng danh mục đầu tư, phân tích sự
cân bằng trong ngắn hạn đối với tài khoản vãng lai của Việt Nam năm 2020 và 2021.
Giảng viên : Nguyễn Hoàng Thụy Bích Trâm
Học viên : CHANSYDA KHAMSAY Hhóa : K32.2
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2023 lOMoAR cPSD| 47206071 MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 2
NỘI DUNG ......................................................................................................................... 2
1. Cơ sở lý luận.................................................................................................................... 2
1.1. Khung cân bằng danh mục đầu tư ................................................................................ 2
1.2. Mở rộng ........................................................................................................................ 5
2. Phân tích sự cân bằng trong ngắn hạn đối với tài khoản vãng lai của Việt Nam năm 2020
và 2021 ................................................................................................................................ 6
2.1. Bối cảnh trong nước và quốc tế năm 2020 và 2021 ..................................................... 6
2.1.1. Bối cảnh trong nước ............................................................................................... 6
2.1.2. Bối cảnh quốc tế ..................................................................................................... 7
2.2. Phân tích ....................................................................................................................... 9
KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 14
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 15 1 lOMoAR cPSD| 47206071 MỞ ĐẦU
Số dư tài khoản vãng lai (CAB) là một phần của hồ sơ dòng tiền vào và ra tài chính
của một quốc gia. Nó là một phần của cán cân thanh toán, sao kê tất cả các giao dịch được
thực hiện giữa quốc gia này với quốc gia khác. Cán cân thanh toán (BOP) là nơi các quốc
gia ghi lại các giao dịch tiền tệ của họ với phần còn lại của thế giới.
Kiểm tra số dư tài khoản hiện tại của BOP của một quốc gia có thể cung cấp ý tưởng
tốt về hoạt động kinh tế của quốc gia đó. Nó bao gồm hoạt động xung quanh các ngành
công nghiệp, thị trường vốn, dịch vụ của một quốc gia và tiền vào quốc gia từ các chính
phủ khác hoặc thông qua kiều hối.
Từ phân tích cho thấy, sự cân bằng trong ngắn hạn đối với tài khoản vãng lai của
Việt Nam năm 2020 và 2021 đang có sự đảo lộn mạnh mẽ do làn sóng Covid – 19 bùng
phát đỉnh dịch. Các hoạt động sản xuất kinh doanh bị đình trệ, chỗ cung ứng bị hạn chế và muông vàn khó khăn khác.
Từ những biến động thực tế đó, trong bài tiểu luận này em sẽ trình bày quan điểm
của mình về chủ đề “Đứng trên góc độ mô hình cân bằng danh mục đầu tư, phân tích sự
cân bằng trong ngắn hạn đối với tài khoản vãng lai của Việt Nam năm 2020 và 2021” để
đưa ra góc nhìn đa chiều về tình hình tài khoản vãng lai của Việt Nam năm 2020 và 2021. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận
1.1. Khung cân bằng danh mục đầu tư
Theo tinh thần của các mô hình cân bằng danh mục đầu tư ban đầu của McKinnon và Oates
(1966) và McKinnon (1969), và công thức hai quốc gia của Girton và Henderson (1977),
hãy xem xét một thế giới hai quốc gia, hai đồng tiền trong đó có là hai khu vực tư nhân
tổng hợp với các ưu tiên danh mục đầu tư có thể phân biệt được. Danh mục đầu tư ròng
nắm giữ của hai khu vực tư nhân cộng lại bao gồm các quyền sở hữu chịu lãi suất và không
chịu lãi suất đối với các chính phủ.
Đặt MB và MB* biểu thị cơ sở tiền tệ của quốc gia sở tại và quốc gia nước ngoài tức là,
lượng dự trữ tài sản bên ngoài không chịu lãi suất được định giá tương ứng bằng nội tệ và 2 lOMoAR cPSD| 47206071
ngoại tệ. Gọi B và F lần lượt biểu thị lượng dự trữ tài sản bên ngoài sinh lãi bằng nội tệ và
ngoại tệ. Những cổ phiếu này được đo bằng mạng lưới các tuyên bố của các cơ quan chính
thức về nhau. Tài sản ròng của cư dân tư nhân ở nước sở tại (H) và nước ngoài (F) được
ký hiệu lần lượt là by MBH, BH, FH and MB∗F, BF, FF, và sao cho MBH=MB(1) BH+BF=B(2) FH+FF=F(3) MB∗F=MB∗(4) WH vàWF
biểu thị “của cải” của cư dân tư nhân trong nước và cư dân tư nhân nước ngoài, tương ứng,
được định giá bằng đơn vị tiền tệ trong nước và ngoại tệ
WH=MBH+BH+sFH(5) WF=MB∗F+BF/s+FF(6)
trong đó (các) tỷ giá hối đoái được đo bằng đồng nội tệ trên một đơn vị ngoại tệ.2
Dự trữ tiền cơ sở và trái phiếu được xác định bởi sự tương tác của các chính sách tiền tệ,
thâm hụt ngân sách của chính phủ và các can thiệp thị trường hối đoái chính thức. B bằng
thâm hụt ngân sách chính phủ tích lũy của nước sở tại (∫DEF) trừ đi số mua trái phiếu tích
lũy trên thị trường mở để đổi lấy tiền cơ sở do cơ quan tiền tệ của nước sở tại (MB) phát
hành trừ đi số mua tích lũy trái phiếu bằng đồng nội tệ của cơ quan can thiệp ngoại hối
chính thức ở trong nước và nước ngoài kết hợp (∫INT) B=∫DEF−MB−∫INT(7) Tương tự,
F=∫DEF∗−MB∗+∫INT∗(8)
trong đó DEF* là thâm hụt ngân sách nước ngoài và INT* là số lượng trái phiếu nước ngoài
được bán để mua các đơn vị INT của trái phiếu trong nước INT∗=INT/s(9) 3 lOMoAR cPSD| 47206071
Lãi và lỗ vốn đối với trái phiếu được giới hạn ở những lãi và lỗ liên quan đến biến động tỷ
giá hối đoái bằng cách giả định rằng B và F là trái phiếu một kỳ; các khoản nợ của chính
phủ được coi là được tái cấp vốn vào đầu mỗi thời kỳ.
Các giả định về hành vi sau đây đã được đưa ra về lượng tài sản được nắm giữ trong các
danh mục đầu tư tư nhân. Không có sự phân biệt nào được rút ra giữa danh mục đầu tư
thực tế và danh mục đầu tư mong muốn. Sự phân chia của cải tư nhân trong nước giữa tiền
trong nước, trái phiếu trong nước và trái phiếu nước ngoài được giả định phụ thuộc vào lãi
suất của chính trái phiếu trong nước (r); lợi suất trái phiếu nước ngoài kỳ vọng bằng đồng
nội tệ (r* - π), trong đó r* là lãi suất trái phiếu nước ngoài và π là tỷ lệ tăng giá kỳ vọng
của đồng nội tệ; và một vectơ của các biến khác (Q), theo quy ước bao gồm một chỉ số về nhu cầu giao dịch. MBH=mH(r,r∗−π,Q)WH(10)
BH=bH(r,r∗−π,Q)WH(11) sFH=sfH(r,r∗−π,Q)WH(12)
Tương tự như vậy, sự phân chia WF giữa tiền nước
ngoài, trái phiếu trong nước và trái phiếu nước ngoài
phụ thuộc vào lãi suất riêng của trái phiếu nước ngoài,
lợi suất ngoại tệ kỳ vọng của trái phiếu trong nước và
một vectơ của các biến số khác (Q*).
MB∗F=mF(r∗,r+π,Q∗)WF(13)
BF/s=(1/s)bF(r∗,r+π,Q∗)WF(14) FF=fF(r∗,r+π,Q∗)WF(15)
Theo định nghĩa (5) và (6), cổ phiếu danh mục đầu tư phải thêm vào sự thống nhất mH+bH+sfH=1(5′) mF+bF/s+fF=1(6′)
Cư dân của mỗi quốc gia được giả định là không thích rủi ro và do đó, coi trái phiếu trong
nước và nước ngoài là những sự thay thế không hoàn hảo.
Các giả định hành vi (10)–(15) có thể được thay thế trong các điều kiện thanh toán bù trừ
thị trường (1)-(4) để giải quyết các biến thanh toán bù trừ thị trường tài sản. Trường hợp
được xem xét trong đó trữ lượng tài sản được xác định trước và lãi suất cũng như tỷ giá 4 lOMoAR cPSD| 47206071
hối đoái có thể thay đổi. Theo các ràng buộc (5 ) và (6 ), chỉ có ba trong số bốn điều kiệnʹ
ʹ thanh toán bù trừ thị trường là độc lập. Do đó, người ta có thể giải hệ chỉ với ba trong số
bốn biến s, π, r và r*. Ví dụ, nếu lãi suất được coi là được xác định trên thị trường tiền tệ,
độc lập với tỷ giá hối đoái trong mô hình này, thì cả mức tỷ giá hối đoái hiện tại và tỷ lệ
tăng giá kỳ vọng của nó cũng không thể được xác định một cách nội sinh. Khung cân bằng
danh mục đầu tư có thể được giải quyết đối với các mức tương đối của tỷ giá hối đoái hiện
tại và dự kiến trong tương lai, nhưng nó không thể xác định giá trị danh nghĩa của cả hai. 1.2. Mở rộng
khuôn khổ cân bằng danh mục đầu tư ở dạng hợp lý hóa của nó xác định mức độ tương đối
của tỷ giá hối đoái hiện tại và dự kiến trong tương lai nhưng không thể giải thích mức độ
tuyệt đối của cả hai. Một số bài báo đã “giải quyết” khó khăn này bằng cách giả định rằng
kỳ vọng tỷ giá hối đoái là tĩnh hoặc tự hồi quy, nhưng một số phương pháp tiếp cận để lập
mô hình tỷ giá hối đoái kỳ vọng trong tương lai “một cách hợp lý” cũng đã được đề xuất
trong tài liệu. Một cách tiếp cận là phương pháp thay thế lặp lại, được Mussa (1976) sử
dụng trong mô hình phân tích xác định tỷ giá hối đoái và trước đó bởi Sargent và Wallace
(1973) trong nghiên cứu về siêu lạm phát, và được Dooley và Isard áp dụng theo kinh
nghiệm ( 1982 a) trong việc ước tính một mô hình của tỷ giá hối đoái đồng mark Đức/đô
la. Theo cách tiếp cận này, tỷ giá hối đoái tại khi thời điểm t diễn ra được thể hiện như một
hàm tuyến tính của kỳ vọng khi thời điểm t diễn ra của tỷ giá hối đoái tại thời điểm t+1,
cùng với các biến giải thích khác. Thủ tục này ngụ ý rằng kỳ vọng thời gian t của tỷ giá hối
đoái khi thời điểm t + 1 diễn ra là một hàm tuyến tính của kỳ vọng thời gian t của tỷ giá
hối đoái khi thời điểm t + 2 diễn ra, cùng với kỳ vọng thời gian t của các biến giải thích
khác. Do đó, bằng cách thay thế nhiều lần, tỷ giá hối đoái tại thời điểm t có thể được biểu
diễn dưới dạng một hàm tuyến tính của kỳ vọng thời gian t của tỷ giá hối đoái khi thời
điểm t+T diễn ra, đối với T bất kỳ, cùng với kỳ vọng thời gian t của các đường thời gian
của các biến giải thích khác. Một trong những khó khăn trong việc sử dụng thủ tục này
theo kinh nghiệm là sự cần thiết phải cắt bớt các phép thay thế lặp đi lặp lại ở một số lựa
chọn T, và do đó buộc phải tùy tiện hạ thấp kỳ vọng thời gian t của tỷ giá hối đoái tại t +
T. Rodriguez (1980) đã đề xuất một mô hình phân tích trong đó sai số cắt ngắn hội tụ về 0
khi T tiến đến vô cùng, nhưng tốc độ hội tụ có thể được chứng minh là thay đổi tỷ lệ nghịch 5 lOMoAR cPSD| 47206071
với mức độ thay thế giữa các tài sản bằng nội tệ và ngoại tệ, và sự hội tụ có thể bị loại trừ
trong trường hợp quan trọng trường hợp chuẩn về khả năng thay thế hoàn hảo (Dooley và Isard (1982 b)).
Cách tiếp cận “kỳ vọng hợp lý” thứ hai để mở rộng khuôn khổ cân bằng danh mục đầu tư
là gắn kỳ vọng về tỷ giá hối đoái thực trong dài hạn với một giá trị ở trạng thái ổn định giải
quyết được tình trạng cân bằng của thị trường hàng hóa hoặc cán cân thanh toán. Cách tiếp
cận này đã được đưa ra trong các bài báo có ảnh hưởng của Dornbusch (1976) và Kouri
(1976), và đã được thảo luận bởi Mussa (1982), Isard (1983 b), và Dooley và Isard (1983).
Nhiều đóng góp cho tài liệu giả định rằng kỳ vọng về mức độ dài hạn của tỷ giá hối đoái
thực là bất biến theo thời gian, đây là một hình thức mạnh mẽ của giả định ngang giá sức
mua trong dài hạn. Một giả định như vậy tạo điều kiện thuận lợi cho phân tích hồi quy bằng
cách đưa tỷ giá hối đoái thực dài hạn dự kiến vào trong thời hạn không đổi. Tuy nhiên, giả
định về kỳ vọng bất biến theo thời gian về tỷ giá hối đoái thực dài hạn đã bỏ qua vấn đề
xác định các điều kiện làm cơ sở cho kỳ vọng dài hạn, do đó ngăn cản việc đánh giá khoa
học về giả định. Về nguyên tắc, điều quan trọng là tìm kiếm một đặc điểm kỹ thuật hợp lý
của ràng buộc cán cân thanh toán dài hạn. Trong bối cảnh này, Dooley (1982) đã nhấn
mạnh rằng hạn chế về cơ bản nên được xem là phản ánh rủi ro mà các quốc gia con nợ sẽ
không hoàn trả đầy đủ các khoản vay từ các quốc gia chủ nợ, hơn là bất kỳ sự gia tăng trực
tiếp nào trong rủi ro hối đoái liên quan đến mệnh giá tiền tệ của các khoản vay, vì các quốc
gia có thâm hụt cán cân thanh toán kéo dài thường không xác định các khoản vay quốc tế
bằng đồng tiền của mình. Hàm ý là sự tương tác giữa rủi ro hối đoái và rủi ro quốc gia đáng
được quan tâm hơn nữa trong khuôn khổ cân bằng danh mục đầu tư.
2. Phân tích sự cân bằng trong ngắn hạn đối với tài khoản vãng lai của ViệtNam năm 2020 và 2021
2.1. Bối cảnh trong nước và quốc tế năm 2020 và 2021
2.1.1. Bối cảnh trong nước
Việt Nam đã là một câu chuyện phát triển thành công. Những cải cách kinh tế kể từ khi
thực hiện chính sách Đổi Mới vào năm 1986, cùng với các xu hướng toàn cầu có lợi, đã
giúp đưa Việt Nam từ một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới trở thành nền kinh tế 6 lOMoAR cPSD| 47206071
có thu nhập trung bình chỉ trong một thế hệ. Từ năm 2002 đến 2021, GDP bình quân đầu
người tăng 3,6 lần, đạt gần 3.700 USD. Tỷ lệ nghèo đói (3,65 USD/ngày, PPP 2017) giảm
từ 14% năm 2010 xuống 3,8% năm 2020.
Tăng trưởng ở mức 2,5 đến 3,5 phần trăm mỗi năm trong ba thập kỷ qua, ngành nông
nghiệp đã hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và đảm bảo an ninh lương thực. Nó đã đóng góp 14%
GDP và 38% việc làm vào năm 2020 trong khi kiếm được hơn 48 tỷ đô la Mỹ doanh thu
xuất khẩu vào năm 2021 trong thời kỳ cao điểm của đại dịch COVID-19.
2.1.2. Bối cảnh quốc tế
Ba cuộc khủng hoảng về nghèo đói, bất bình đẳng và tình trạng khẩn cấp về khí hậu, cùng
với đại dịch toàn cầu. Đại dịch COVID-19 đã bộc lộ những giới hạn đáng lo ngại trong
tinh thần đoàn kết toàn cầu, đặc biệt là từ phía cộng đồng các nhà tài trợ quốc tế. Chỉ trong
vài tháng, đại dịch đã bộc lộ sự bất bình đẳng về cơ cấu tồn tại lâu dài cả trong và giữa các quốc gia. . 7 lOMoAR cPSD| 47206071
Đối mặt với những thách thức toàn cầu ngày càng phức tạp này, nhu cầu tối đa hóa tài chính
phát triển là vô song và cấp bách, đồng thời tập trung vào các điều kiện đang ngày càng
xấu đi của người nghèo và những người dễ bị tổn thương. Tuy nhiên, bằng chứng trong
Báo cáo này, và một số bài bình luận song song của xã hội dân sự, chỉ ra rằng các dòng
viện trợ phần lớn bị đình trệ, một hệ thống viện trợ kém hiệu quả mang tính hệ thống có
khả năng chống lại sự thay đổi cao, và lợi ích kinh tế và chính trị của các nhà tài trợ ngày
càng chiếm ưu thế trong các ưu tiên viện trợ. Báo cáo Tài chính cho Phát triển bền vững
năm 2021 của Liên Hợp Quốc được công bố gần đây cảnh báo rằng đại dịch có thể dẫn đến
mất một thập kỷ phát triển, đồng thời lưu ý rằng có một thế giới đang nổi lên một cách rõ
ràng và bất bình đẳng do các nước nghèo và người dân không tiếp cận được các nguồn lực
để chống lại khủng hoảng. . Báo cáo của họ trích dẫn các rủi ro hệ thống toàn cầu ngày
càng tăng phát sinh từ mối liên kết giữa các điều kiện kinh tế, xã hội (ví dụ: sức khỏe, bất
bình đẳng) và môi trường (ví dụ: khí hậu). Giám đốc điều hành của Tổ chức Y tế Thế giới
(WHO), Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus lo ngại rằng thế giới đang trên đỉnh của một
“sự thất bại thảm khốc về đạo đức”. Sự hợp tác đa phương bị hạn chế, tốt nhất là do “phân
biệt chủng tộc về vắc xin” và phân bổ vắc xin “tôi là người đầu tiên” ở miền bắc. Chủ nghĩa
dân tộc gia tăng ở một số quốc gia tài trợ, cũng như mức độ gia tăng của chủ nghĩa phân
biệt chủng tộc có hệ thống, là những xu hướng rất đáng lo ngại đi ngược lại tầm nhìn và
cam kết đối với Thập kỷ hành động cho Chương trình nghị sự 2030.
Cuộc khủng hoảng do đại dịch gây ra trước mắt là sâu sắc và sâu sắc. Quỹ Tiền tệ Quốc tế
(IMF) đã dự đoán cuộc suy thoái toàn cầu sâu sắc nhất kể từ Thế chiến II cho năm 2020,
ước tính mức giảm 3,5% trong GDP toàn cầu. Triển vọng phục hồi toàn cầu rất không đồng
đều và phụ thuộc một phần vào khả năng tiếp cận công bằng với vắc xin hiệu quả. Bất bình
đẳng giữa các quốc gia ngày càng sâu sắc. Theo ước tính, GDP thực tế của khu vực châu
Phi cận Sahara đã giảm 2,6% vào năm 2020, đây là cuộc suy thoái lục địa đầu tiên sau 25
năm. Vào tháng 4 năm 2021, DAC đã báo cáo rằng viện trợ từ các nhà tài trợ DAC cho
khu vực này đã giảm 1% vào năm 2020. Đến cuối năm 2021, GDP của khu vực này dự
kiến sẽ giảm xuống mức chưa từng thấy kể từ năm 2008. Người ta ước tính rằng nó có thể
chiếm một thập kỷ để hồi phục hoàn toàn. Tiến bộ khiêm tốn trong việc giảm nghèo toàn
cầu kể từ năm 2015 đã được chứng minh là rất dễ bị tổn thương trước tác động của các cú 8 lOMoAR cPSD| 47206071
sốc đại dịch. Người ta ước tính rằng có thêm 34 triệu người sống trong cảnh nghèo cùng
cực ở Châu Phi cận Sahara vào năm 2020. Con số này cao hơn so với tổng số 433 triệu
người trước đại dịch đã bị tước đi những điều cơ bản để hỗ trợ cuộc sống. Cùng với nhau,
những con số này đại diện cho gần 44% người dân của tiểu lục địa vào năm 2021. Tình
trạng nghèo đói ngày càng trầm trọng hơn dự kiến không chỉ giới hạn ở Châu Phi cận
Sahara – nó sẽ xảy ra ở tất cả các khu vực trên thế giới. 2.2. Phân tích
Tài khoản vãng lai của Việt Nam ghi nhận mức thặng dư 3,9 tỷ USD vào tháng 12 năm
2022, so với mức thặng dư 1,7 tỷ USD trong quý trước.
Số dư tài khoản vãng lai của Việt Nam: Dữ liệu triệu USD được cập nhật hàng quý, có sẵn
từ tháng 3 năm 1996 đến tháng 12 năm 2022, với giá trị trung bình là -104,1 triệu USD.
Dữ liệu đạt mức cao nhất mọi thời đại là 8,7 tỷ USD vào tháng 9 năm 2020 và mức thấp
kỷ lục -6,2 tỷ USD vào tháng 6 năm 2021.
CEIC mở rộng lịch sử cho Số dư Tài khoản Hiện tại hàng quý. Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam cung cấp Số dư Tài khoản vãng lai bằng USD. Số dư Tài khoản vãng lai trước quý 1
năm 2012 được lấy từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế..
GDP danh nghĩa của quốc gia được báo cáo là 362,6 tỷ USD vào tháng 12 năm 2021. 9 lOMoAR cPSD| 47206071
Biểu đồ 2. Biểu đồ số dư tài khoản vãng lai
(Nguồn: economy.com) 2020 2021
Số dư tài khoản vãng lai (% GDP) 5.6 -1.0 10 lOMoAR cPSD| 47206071
Năm 2020 là một năm nhiều khó khăn đối với tất cả các nước trên thế giới, không chỉ Việt
Nam. Trong đó tất cả các hoạt động sản xuất, dịch vụ đều ảnh hưởng lớn do đã phải tạm
ngừng trong một thời gian. Bên cạnh đó, giá dầu mỏ biến động mạnh. Bên cạnh đó, giao
dịch vật tư y tế đạt mức cao mới.
Chi tiêu của các hộ gia đình có xu hướng chuyển sang hàng tiêu dùng thay vì các dịch vụ
và tiết kiệm tăng vọt trong bối cảnh hoạt động đi lại bị hạn chế trên toàn cầu khi mọi người ở nhà.
Các chính sách chưa từng tiền lệ mà các nước triển khai tại thời điểm bối cảnh đại dịch
COVID-19 bùng phát đã tạo hiệu ứng mạnh mẽ ngăn chặn tình trạng suy thoái kinh tế.
Những biện pháp phản ứng khẩn cấp, như những thay đổi lớn về du lịch, tiêu dùng và
thương mại, đang khiến thế giới trở nên mất cân bằng hơn về kinh tế. Điều này được thể
hiện trong cán cân tài khoản vãng lai - số liệu phản ánh giao dịch hàng hóa và dịch vụ trên toàn cầu.
Theo đó, Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn bởi đại dịch Covid – 19, cân bằng trong ngắn hạn
đối với tài khoản vãng lai của Việt Nam năm 2020 và 2021được tính bằng tổng giá trị tuyệt
đối của thâm hụt và thặng dư tài khoản vãng lai, đã tăng từ mức 2,8% GDP năm 2020; tỷ
lệ này theo dự báo vẫn tiếp tục tăng lên trong bối cảnh đại dịch COVID-19 tiếp tục hoành
hành ở nhiều nơi trên thế giới và ngay tại Việt Nam cũng ngày càng phức tạp vào năm
2021. Tỷ lệ này lẽ ra đã giảm nếu đại dịch không bùng phát.
Mặc dù thâm hụt hoặc thặng dư tài khoản vãng lai không phải lúc nào cũng là vấn đề đáng
quan ngại ở mỗi quốc gia, nhưng sự mất cân đối quá mức trong cán cân tài khoản vãng lai
toàn cầu - vượt quá khả năng điều chỉnh của các chính sách và nền tảng kinh tế có thể gây
ra những nguy cơ bất ổn.
Những biến động mạnh mẽ đối với tình trạng thâm hụt hoặc thặng dư tài khoản vãng lai
của các quốc gia trong năm 2020 được thúc đẩy bởi 4 xu hướng chính, chủ yếu do tác động đại dịch:
Thứ nhất, đại dịch khiến cho các hoạt động du lịch, đi lại giảm mạnh. Điều này có tác động
tiêu cực đáng kể đến cán cân tài khoản vãng lai của Việt Nam phụ thuộc vào doanh thu du 11 lOMoAR cPSD| 47206071
lịch do Việt Nam những năm qua đẩy mạnh vào hoạt động xúc tiến du lịch. Những tác động
thậm chí còn lớn hơn đối với các nền kinh tế nhỏ hơn phụ thuộc vào du lịch.
Thứ hai, nhu cầu đối với dầu mỏ giảm sút. Sự suy giảm nhu cầu đối với dầu mỏ khiến giá
năng lượng giảm xảy ra trong khoảng thời gian ngắn, giá dầu đã phục hồi trong nửa cuối
năm 2020. Tuy nhiên, các nền kinh tế xuất khẩu dầu mỏ, như Saudi Arabia và Nga, đã
chứng kiến cán cân tài khoản vãng lai giảm mạnh trong năm 2020. Các quốc gia nhập khẩu
dầu mỏ như Việt Nam cũng ghi nhận mức tăng tương ứng đối với cán cân buôn bán dầu của họ.
Thứ ba là sự bùng nổ thương mại các mặt hàng vật tư y tế trong nước vào năm 2020 đặc
biệt là năm 2021 khiến cho tình hình kinh tế xã hội của Việt Nam khủng hoàng trầm trọng.
Nhu cầu đối với các loại vật tư y tế quan trọng để chống lại đại dịch đã tăng khoảng 30%,
chẳng hạn như thiết bị bảo hộ cá nhân, cũng như đầu vào và nguyên liệu để sản xuất chúng.
Thứ tư là sự dịch chuyển tiêu dùng hộ gia đình. Khi mọi người buộc phải ở nhà, các hộ gia
đình đã chuyển tiêu dùng của họ từ dịch vụ sang hàng tiêu dùng. Chính điều này xảy ra
hầu hết ở các nền kinh tế tiên tiến, nơi có sự gia tăng mua hàng hóa lâu bền như các thiết
bị điện tử để đáp ứng nhu cầu học tập trực tuyến và làm việc từ xa. Cùng với đó cũng ảnh
hưởng nhiều đến các quốc gia đang phát triển như Việt Nam.
Tất cả những yếu tố trên đã khiến một số quốc gia ghi nhận mức thâm hụt tài khoản vãng
lai lớn hơn (nghĩa là nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu) hoặc thặng dư tài khoản vãng lai lớn
hơn (tức là xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu).
Trong bối cảnh hiện nay, các điều kiện tài chính toàn cầu thuận lợi, cùng với sự hỗ trợ
chính sách tiền tệ chưa từng có của các ngân hàng trung ương, đã giúp những quốc gia có
thâm hụt tài khoản vãng lai lớn cải thiện tình trạng này.
Trong các cuộc khủng hoảng trước đây, khi các điều kiện tài chính bị thắt chặt, thâm hụt
tài khoản vãng lai lớn có thể đẩy các quốc gia vào suy thoái sâu hơn.
Ngoài những yếu tố bên ngoài nói trên, đại dịch đã khiến các chính phủ phải vay nợ ồ ạt
để tài trợ cho hệ thống y tế và hỗ trợ tài chính cho các hộ gia đình và doanh nghiệp. Điều
này cũng tạo ra những tác động không đồng đều đối với cán cân thương mại. 12 lOMoAR cPSD| 47206071
Năm 2021, cán cân vãng lai của Việt Nam là -7,2 tỷ đô la Mỹ. Mặc dù cán cân tài khoản
vãng lai của Việt Nam dao động đáng kể trong những năm gần đây nhưng có xu hướng
tăng dần trong giai đoạn 2002 - 2021 và đạt -7,2 tỷ USD vào năm 2021.
Thực tiễn có thể cung cấp thông tin về các yêu cầu tài chính bên ngoài của Việt Nam, trong
đó có thể bao gồm các nhu cầu vay ngoài các cam kết hiện có. Để tính toán sự thay đổi
trong nhu cầu đi vay, các khoản giải ngân theo chương trình và các khoản thanh toán trả
góp sẽ được trừ vào tổng nhu cầu đi vay được ước tính bởi mô hình. Để thúc đẩy việc sử
dụng mô hình, chứng minh tính linh hoạt của nó và đề xuất các cách khác nhau để mở rộng
mô hình, một số ứng dụng mô hình hóa chính sách có thể được minh họa. Các ứng dụng
này nhằm mục đích minh họa tính linh hoạt của mô hình, thay vì cung cấp một danh sách
toàn diện về các cách sử dụng có thể. Các ứng dụng đã được chứng minh bằng mô hình
cán cân thanh toán và danh mục đầu tư: (a) Việc xác định mức tăng trưởng thu nhập thực
mà không cần thêm nguồn tài chính bên ngoài; và (b) mức tài chính bên ngoài cần thiết để
đạt được tốc độ tăng trưởng mục tiêu. Mô hình này có thể dễ dàng được mở rộng trong một
số lĩnh vực để nâng cao tính hữu dụng của nó trong nhiều ứng dụng. Để thúc đẩy sự phát
triển liên tục của mô hình ngoài mô hình được sản xuất chung với Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam, mô hình cán cân thanh toán trước tiên cần được mở rộng để bao gồm các lĩnh
vực tài chính và trong nước nhằm giải quyết chương trình bình ổn của
Chính phủ nhằm kiềm chế lạm phát và ổn định. của tỷ giá hối đoái. Tuy nhiên, cơ chế lạm
phát của Việt Nam phức tạp hơn cơ chế do lý thuyết thông thường đề xuất vì độ mở hiện
tại khiến Việt Nam dễ bị tổn thương trước những cú sốc bên ngoài từ các sự kiện đang diễn
ra trong khu vực. Do đó, sẽ rất hữu ích nếu đưa vào mô hình một đặc điểm kỹ thuật khu
vực bên ngoài được phân tách khá rõ ràng, cũng như một khuôn khổ khu vực tài chính giải
thích các đặc điểm thể chế và quản trị của hệ thống ngân hàng ở Việt Nam.
So sánh sự cân bằng trong ngắn hạn đối với tài khoản vãng lai của Việt Nam năm 2020 và
2021 với các nước khác trong khu vực châu Á, ta thấy cán cân vãng lai cũng chịu tác động
mạnh mẽ của biến động toàn cầu do di chứng của đại dịch Covid – 19. Cụ thể:
Biểu đồ 3. Cán cân vãng lai khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2021, theo quốc gia 13 lOMoAR cPSD| 47206071
(tính bằng tỷ đô la Mỹ)
Vào năm 2021, số dư tài khoản vãng lai ở Trung Quốc là khoảng 313 tỷ đô la Mỹ. Trong
khi đó, cán cân tài khoản vãng lai ở Ấn Độ thâm hụt khoảng 34 tỷ đô la Mỹ trong năm đó. KẾT LUẬN
Một phần khó khăn trong việc đạt được các ước tính cấu trúc của các tham số nhu
cầu danh mục đầu tư có thể phản ánh sự thiếu sót trong việc xác định khuôn khổ cân bằng
danh mục đầu tư. Bài tiểu luận đã nhấn mạnh rằng mô hình cân bằng danh mục đầu tư
trong phiên bản hợp lý hóa của nó có thể được giải quyết cho tốc độ thay đổi dự kiến của
tỷ giá hối đoái, nhưng cần có một khuôn khổ kỳ vọng bổ sung để giải quyết cho các mức
tuyệt đối của tỷ giá hối đoái hiện tại và dự kiến trong tương lai.
Nội dung bài tiểu luận tập trung vào mô hình cân bằng danh mục đầu tư như một
khuôn khổ để giải quyết các vấn đề phân tích sự cân bằng trong ngắn hạn đối với tài khoản
vãng lai của Việt Nam năm 2020 và 2021 đứng trên góc độ mô hình cân bằng danh mục
đầu tư. Qua phân tích, có thể thấy rằng sự cân bằng trong ngắn hạn đối với tài khoản vãng
lai của Việt Nam năm 2020 và 2021 bị biến động mạnh mẽ do tác động của đại dịch Covid
– 19 bùng phát đỉnh dịch trong nước. Tình hình hiện tại đại dịch đã được kiểm soát nhưng 14 lOMoAR cPSD| 47206071
suy thoái toàn cầu là không thể tránh khỏi, dự đoán còn trở nên phức tạp hơn trong vòng 2
naưm tới đến 2025. Do đó, Việt Nam cần đưa ra những chính sách phù hợp nhằm khắc
phục những hạn chế của hiện tại và biến thách thức thành cơ hội để có thể vượt qua khủng hoảng.
Trong quá trình làm bài do kiến thức còn nhiều hạn chế nên khó tránh khỏi thiếu
sót, kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Thầy/Cô để bài tiểu luận được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Aliber, Robert Z., “Định lý ngang giá lãi suất: Diễn giải lại,” Tạp chí Kinh tếChính
trị, Tập. 81 (tháng 11/tháng 12 năm 1973), trang 1451–59.
2. Breeden, Douglas T., “Mô hình định giá tài sản liên thời gian với cơ hội đầu tư
vàtiêu dùng ngẫu nhiên,” Tạp chí Kinh tế Tài chính, Tập. 7 (tháng 9 năm 1979), trang 265–96.
3. Cumby, Robert E., và Maurice Obstfeld, “Lưu ý về kỳ vọng tỷ giá hối đoái vàchênh
lệch lãi suất danh nghĩa: Thử nghiệm giả thuyết Fisher,” Tạp chí Tài chính, Tập. 36
(tháng 6 năm 1981), trang 697–703.
4. Danker, Deborah, Richard Haas, Steven Symansky, và Ralph Tyron, “Các mô
hìnhthực nghiệm nhỏ về sự can thiệp của thị trường ngoại hối: Các ứng dụng đối với
Canada, Đức và Nhật Bản,” Ủy ban Dự trữ Liên bang, Nghiên cứu nhân viên số 135
(Washington, dự kiến phát hành năm 1984) .
5. Dooley, Michael P. (1974), “A Model of Arbitrage and Short-Term Capital
Flows,”International Finance Discussions Papers, Số 40, Hội đồng Thống đốc của
Hệ thống Dự trữ Liên bang (Washington, 4 tháng 1 năm 1974).
6. Dooley, Michael P. (1982), “Phân tích sự can thiệp vào thị trường hối đoái của
cácnước công nghiệp và đang phát triển,” Staff Papers, Vol. 29 (tháng 6 năm 1982), trang 233–69. 15 lOMoAR cPSD| 47206071
7. Dooley, Michael P., và Peter Isard (1980), “Kiểm soát vốn, rủi ro chính trị và sailệch
so với cân bằng lãi suất,” Tạp chí kinh tế chính trị, Tập. 88 (tháng 4 năm 1980), trang 370–84.
8. Dooley, Michael P., và Peter Isard (1982 a), “Mô hình Kỳ vọng Hợp lý về Số
dưDanh mục Đầu tư của Tỷ giá hối đoái Đồng Mark,” Tạp chí Kinh tế Quốc tế, Tập.
12 (tháng 5 năm 1982), trang 257–76. 16