Đặc điểm chung của quan niệm duy vật về vật chất thời kỳ cổ đại là:

Ý thức tự nó chỉ làm thay đổi tư tưởng, do đó ý thức hoàn toàn không có vai trò gì đối với thực tiễn.

Ý thức là cái phụ thuộc vào nguồn gốc sinh ra nó, vì vậy chỉ có vật chất là cái năng động, tích cực.

Ý thức chỉ là sự sao chép nguyên xi thế giới hiện thực nên không có vai trò gì đối với thực tiễn.

Ý thức là một hiện tượng cá nhân.

Ý thức không là hiện tượng cá nhân cũng không là hiện tượng xã hội.

Ý thức của con người là sự hồi tưởng của ý niệm tuyệt đối.

Thực tiễn lịch sử.

Thực tiễn xã hội.

Các nhà triết học duy vật.

Vận động và đứng im chỉ là tương đối, tạm thời.

Đứng im là tuyệt đối, vận động là tương đối.

Vận động và đứng im là tương đối, phát triển là tuyệt đối.

Ý thức là sản phẩm xã hội, là một hiện tượng xã hội.

Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan.

Ý thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào bộ não của con người.

Ý thức cải biến hiện thực thông qua khoa học.

Ý thức tự nó cải tạo được hiện thực.

Ý thức phản ánh nhưng không thể cải biến hiện thực.

Ý thức là thuộc tính của một dạng vật chất đặc biệt.

Ý thức có thể phản ánh sáng tạo, tích cực ngoài giới hạn của hiện thực khách quan.

Hoạt động thực tiễn có ý thức của con người.

Bộ óc người sinh ra ý thức giống như “gan tiết ra mật”.

Ý thức không phải là chức năng của bộ óc người.

Ý thức là thuộc tính của mọi dạng vật chất.

Động vật bậc cao cũng có thể có ý thức như con người.

Người máy cũng có ý thức như con người.

Ý thức là thuộc tính của mọi dạng vật chất.

Hình ảnh của thế giới chủ quan và khách quan.

Quá trình vật chất vận động bên trong bộ não.

Tiếp nhận và xử lý các kích thích từ môi trường bên ngoài vào bên trong bộ não.

Tình cảm.

Ý chí.

Niềm tin.

Sự sáng tạo của con người thực chất chỉ là trí tuệ của Thượng đế.

Việc phát huy tính sáng tạo, năng động, chủ quan không phụ thuộc vào hiện thực khách quan mà là do sự sáng tạo chủ quan của con người.

Con người không có gì sáng tạo thực sự mà chỉ bắt chước hiện thực khách quan và làm đúng như nó.

Vật chất không phải chỉ có một dạng tồn tại là vật thể.

Vật thể là thực tại khách quan.

Vật chất tồn tại thông qua những dụng cụ thể của nó.

Bộ não người.

Năng lực chế tạo và sử dụng công cụ lao động.

Năng lực ngôn ngữ phát triển.

Vận động là sự dịch chuyển vị trí của các vật thể trong không gian.

Vận động là do ngoại lực tác động.

Vận động của vật chất là cố hữu, tuyệt đối, vô hạn.