Thực chất của quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là:

Phát triển nhảy vọt.

Phát triển rút ngắn.

Phát triển từ từ.

Trình độ nhận thức của con người ngày càng cao.

Quan hệ giữa con người với con người ngày càng phức tạp.

Ý muốn của giai cấp thống trị.

Quan hệ sản xuất.

Cơ sở hạ tầng.

Nhà nước.

Hoàn toàn bị quy định bởi những người lãnh đạo các cơ sở sản xuất.

Hoàn toàn bị quy định bởi chế độ chính trị xã hội.

Hoàn toàn bộ quy định bởi truyền thống và tập tục.

Sự tăng lên không ngừng của năng suất lao động.

Áp bức, bất công và mâu thuẫn giai cấp.

Động cơ chính trị của các vĩ nhân, lãnh tụ.

Kiến trúc thượng tầng chịu sự quyết định hoàn toàn của cơ sở hạ tầng.

Kiến trúc thượng tầng luôn có tác động tích cực đối với cơ sở hạ tầng.

Kiến trúc thượng tầng quyết định cơ sở hạ tầng.

Quan hệ sở hữu đối với tư liệu sản xuất.

Quan hệ trong tổ chức và quản lý sản xuất.

Quan hệ trong phân phối sản phẩm lao động.

Cơ sở hạ tầng.

Kiến trúc thượng tầng.

Quan hệ sản xuất.

Quan hệ sản xuất.

Phương thức sản xuất.

Sản xuất vật chất.

Chủ động thiết lập quan hệ sản xuất trước, sau đó, lượng sản xuất phù hợp.

Chủ động xây dựng lực lượng sản xuất trước, sau đó hệ sản xuất phù hợp.

Tôn trọng quy luật khách quan và tuyệt đối không can thiệp phát triển của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.

Biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng.

Biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội.

Lý luận về chuyên chính vô sản.

Lực lượng sản xuất lạc hậu.

Quan hệ sản xuất lạc hậu.

Năng suất lao động thấp.

Toàn bộ đất đai, máy móc, phương tiện để sản xuất của cải vật chất.

Toàn bộ sinh hoạt vật chất và điều kiện sinh hoạt vật chất của một xã hội.

Toàn bộ cơ cấu công - nông nghiệp của một nền kinh tế, xã hội nhất định.

Cơ sở hạ tầng phụ thuộc kiến trúc thượng tầng.

Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng tác động ngang nhau.

Cơ sở hạ tầng được hình thành từ kiến trúc thượng tầng.

Cơ sở hạ tầng/kiến trúc thượng tầng.

Cơ sở hạ tầng/quan hệ sản xuất.

Lực lượng sản xuất/kiến trúc thượng tầng.