Anh, chị hãy tìm hiểu và phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh về tính chất của nền của văn hóa nước ta trong chế độ dân chủ mới? | Bài tập lớn môn Tư tưởng Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 45469857
TRƯỜNG ĐẠ I H Ọ C KINH T Ế QU Ố C DÂN -------***-------
BÀI T Ậ P L Ớ N MÔN
TƯ TƯỞ NG H Ồ CHÍ MINH KHÓA: 62 H ọ
và tên: Tr ầ n Trà My
L ớ p chuyên ngành: Tài Chính Tiên Ti ế n 62B
L ớ p : Tài chính TT62B_AEP(220)_07
MSV: 11202650 - Ngày sinh: 14/10/2002
Giáo viên hướ ng d ẫ n: Nguy ễ n Chí Thi ệ n
Đề Bài: Anh, ch ị hãy tìm hi ểu và phân tích quan iể m c ủ a H ồ Chí Minh v ề
tính ch ấ t c ủ a n ề n c ủa văn hóa nướ c ta trong ch ế ộ dân ch ủ m ớ i? Giá tr ị c ủ a
quan iể m trên trong xây d ự ng n ền văn hóa nướ c ta hi ệ n nay? lOMoAR cPSD| 45469857
MỞ ĐẦU ................................................................................................................................................ 3
NỘI DUNG CHÍNH .............................................................................................................................. 4
Phần 1. Phân tích tính tất yếu của Chế ộ Dân chủ mới ở Việt Nam ................................................. 4
1.1. Quan niệm về dân chủ .................................................................................................................. 4
1.2. Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam ......................................................................................... 4
1.2.1. Sự ra ời, phát triển của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam ............................... 4
1.2.2. Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam................................................. 4
Phần 2. Quan iểm của Hồ Chí Minh về tính chất của nền văn hóa nước ta trong chế ộ dân chủ
mới .......................................................................................................................................................... 5
2.1. Khái niệm Văn hóa ........................................................................................................................ 5
2.2. Cơ sở và quá trình hình thành Tư tưởng Hồ Chí Minh về tính chất của nền văn hóa nước ta.
................................................................................................................................................................ 5
a. Nguồn gốc hình thành ......................................................................................................................... 5
b. Quá trình hình thành tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh ........................................................................ 6
c. Cơ sở hình thành tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh ............................................................................... 7
2.4. Một số nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa ............................................. 8
a. Văn hóa vừa là ộng lực, vừa là mục tiêu của sự nghiệp cách mạng .................................................... 8
b. Giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại............................................ 9
c. Về mặt trận văn hoá và chiến sĩ văn hoá .......................................................................................... 10
d. Văn hoá phục vụ quần chúng nhân dân ............................................................................................ 11
2.5. Phát triển văn hóa trong sự nghiệp ổi mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh ................................. 12
Phần 3. Giá trị của quan iểm trên trong xây dựng nền văn hóa nước ta hiện nay ................... 13
3.1. Vận dụng tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh trong xây dựng nền văn hóa trên mọi lĩnh vực nước
ta hiện nay ........................................................................................................................................... 13
3.2. Ý nghĩa của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng nền văn hóa nước ta hiện
nay ........................................................................................................................................................ 13
KẾT LUẬN .......................................................................................................................................... 14 2 lOMoAR cPSD| 45469857 MỞ ĐẦU
Chủ tịch Hồ Chí Minh – Vị anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam, người ược cả thế
giới thừa nhận ồng thời ược tổ chức UNESCO trao tặng hai danh hiệu: Anh hùng giải
phóng dân tộc và Danh nhân văn hóa thế giới. Hồ Chí Minh ã trải qua một cuộc ời
oanh liệt, người không tiếc thân mình mà cống hiến dân trọn cuộc ời cho ất nước. Kho
tàng tri thức của Hồ Chí Minh vô cùng phong phú và cao ẹp, trong ó, người ã ể lại
cho toàn Đảng, toàn dân ta iều có giá trị lớn nhất ó chính là tư tưởng của người. Một
trong những giá trị quan trọng và có ý nghĩa thực tiễn ối với nước ta ó chính là tính
chất của nền văn hóa trong chế ộ dân chủ mới theo quan iểm của Hồ Chí Minh .
Công tác nghiên cứu nội dung Văn hóa trong tư tưởng Hồ Chí Minh với tình hình
thực tiễn hiện nay là việc hết sức cần thiết và cập nhật. Bởi như chúng ta ã thấy rõ,
Việt Nam ang tiến vào quá trình ổi mới thế chế, việc phát triển kinh tế thị trưởng - hội
nhập quốc tế ã tạo ra những tiền ề, môi trường và iều kiện phát triển nhưng ồng thời
cũng ặt ra những yêu cầu ổi mới với văn hóa. Sự nghiệp phát triển văn hóa, con người
Việt Nam ngày càng phát triển tích cực, ời sống văn hóa của nhân dân, những giá trị
văn hóa truyền thống của dân tộc ang ngày càng phong phú ồng thời nhiều chuẩn mực
văn hóa, ạo ức ược hình thành, bên cạnh những mặt tích cực, những mặt tiêu cực cũng
ang tồn tại và tích tụ và cần ược khắc phục và hạn chế như: tư tưởng chính trị, ạo ức,
lối sống trong Đảng và xã hội ang suy thoái và có chiều hướng gia tăng, ời sống văn
hóa nhiều nơi còn nghèo nàn, ơn iệu, ặc biệt là khoảng cách văn hóa giữa các vùng
chưa ược rút ngắn như miền núi, vùng sâu vùng xa với vùng ô thị, một số môi trường
văn hóa còn hiện tượng thiếu lành mạnh,... Chính vì vậy, ta cần phải nhìn nhận, nhận
thức một cách sâu sắc hơn về quan iểm của Hồ Chí Minh về tính chất của nền của văn
hóa nước ta trong chế ộ dân chủ mới ể nâng cao ời sống nhân dân. Hơn nữa giá trị của
quan iểm trên còn có mối mật thiết với việc xây dựng nền văn hóa nước ta hiện nay.
Quan iểm của Hồ Chí Minh về tính chất của nền văn hóa nước ta trong chế ộ dân chủ
mới có liên hệ mật thiết với việc xây dựng nền văn hóa nước ta hiện nay. Bởi vì như
trên ã phân tích, văn hóa có nhiệm vụ phụng sự tổ quốc và nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí
Minh ã có quan iểm "Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng", "nước ta là một nước
dân chủ, ịa vị cao nhất là dân". Vì vậy văn hóa nước ta cũng thấm nhuần quan iểm ó,
phát huy tối a sức mạnh vì nhân dân phục vụ, thể hiện khía cạnh văn hóa, làm cho văn
hóa thể hiện qua từng góc trong cuộc sống, thấm nhuần trong ời sống nhân dân và hoạt
ộng xã hội, bao gồm mọi lĩnh vực sinh hoạt. Đặc biệt với quan iểm Hồ Chí Minh ã ưa
ra về văn hóa và những tính chất của văn hóa nói chung, văn hóa ã và ang ịnh hướng
cho việc xây dựng và phát triển nền văn minh của nước ta, văn hóa sẽ mãi là ánh sáng
soi ường cho công cuộc phát triển nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. 3 lOMoAR cPSD| 45469857 NỘI DUNG CHÍNH
Phần 1. Phân tích tính tất yếu của Chế ộ Dân chủ mới ở Việt Nam.
1.1. Quan niệm về dân chủ.
Thuật ngữ dân chủ ược ra ời vào khoảng thế kỷ thứ VII - VI trước công nguyên. Các
nhà tư tưởng Lạp cổ ại ã dùng cụm từ "demosktratos" ể nói ến dân chủ, trong ó
"demos" là nhân dân (danh từ) và "kratos" là cai trị ( ộng từ).
Theo chủ nghĩa Mác - Lênin, dân chủ có một số nội dung cơ bản sau: -
Thứ nhất, trong phương diện quyền lực, dân chủ là quyền lực thuộc về nhân
dân, nhân dân là chủ nhân của nhà nước. -
Thứ hai, về phương diện chế ộ xã hội và trong lĩnh vực chính trị, dân chủ là
một hình thức hay hình thái nhà nước.
Nói tóm lại, dân chủ có thể hiểu là một giá trị xã hội phản ánh những quyền cơ bản của
con người; là một hình thức tổ chức nhà nước của giai cấp cầm quyền; có quá trình ra
ời, phát triển cùng với lịch sử xã hội nhân loại.
1.2. Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
1.2.1. Sự ra ời, phát triển của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Chế ộ dân chủ nhân dân ở nước ta ược ra ời xác lập sau Cách mạng Tháng Tám năm
1945. Đến năm 1976, nước ta ổi tên thành Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
nhưng hầu hết các văn kiện chưa sử dụng cụm từ "dân chủ XHCN" mà thường xuyên
nêu quan iểm "xây dựng chế ộ làm chủ tập thể xã hội chủ nghĩa" gắn với "nắm vững chuyên chính vô sản".
Đại hồi lần thứ VI của Đảng (1986) ã ề ra một ường lối ổi mới toàn diện ất nước, nhấn
mạnh phát huy dân chủ ể tạo ra một ộng lực mạnh mẽ cho việc phát triển ất nước. Đại
hội khẳng ịnh rằng "trong toàn bộ hoạt ộng của mình, Đảng phải quán triệt tư tưởng
"lấy nhân dân làm gốc, xây dựng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân lao ộng".
1.2.2. Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Kế thừa tư tưởng dân chủ trong lịch sử và trực tiếp là tư tưởng dân chủ của Hồ Chí
Minh , từ khi ra ời ến nay, nhất là trong thời kì ổi mới, Đảng ta luôn xã ịnh việc xây
dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa vừa là mục tiêu, vừa là ộng lực phát triển xã hội, là
bản chất của chế ộ xã hội chủ nghĩa. Dân chủ gắn liền với kỷ cương và phải thế chế
hóa bằng pháp luật, ược pháp luật bảo ảm... Nội dung có thể ược hiểu là:
- Dân chủ là mục tiêu của chế ộ xã hội chủ nghĩa (dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh).
- Dân chủ là bản chất của chế ộ xã hội chủ nghĩa (do nhân dân làm chủ, quyền lực thuộc về nhân dân). 4 lOMoAR cPSD| 45469857
- Dân chủ là ộng lực ể xây dựng chủ nghĩa xã hội (phát huy sức mạnh của nhân dân, của toàn dân tộc).
- Dân chủ gắn với phát luật ( i ôi với kỷ luật, kỷ cương).
- Dân chủ phải ược thực hiện trong ời sống thực tiễn ở tất cả các cấp, trong mọi lĩnh
vực ời sống xã hội về mọi mặt bao gồm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.
Phần 2. Quan iểm của Hồ Chí Minh về tính chất của nền văn hóa nước ta trong
chế ộ dân chủ mới.
2.1. Khái niệm Văn hóa.
Văn hóa là tất cả những giá trị vật thể - phi vật thể do con người sáng tạo ra trên nền
của thế giới tự nhiên. Khái niệm văn hóa là khái niệm mang nội hàm rộng với rất
nhiều cách hiểu khác nhau, liên quan tới mọi mặt ời sống vật chất và tinh thần của
con người, vì vậy văn hóa bao gồm tất cả những sản phầm của con người ặc biệt
trong hai khía cạnh phi vật chất như ngôn ngữ, tư tưởng, giá trị và các khía cạnh vật
chất như nhà cửa, quần áo, phương tiện,...
Theo UNESCO: "Văn hóa là tổng thể sống ộng các hoạt ộng và sáng tạo trong quá khứ
và trong hiện tại. Qua các thế kỷ, hoạt ộng sáng tạo ấy ã hình thành nên một hệ thống
các giá trị, các truyền thống và thị hiếu - những yếu tố xác ịnh ặc tính riêng của mỗi dân tộc".
Theo Hồ Chí Minh : "“Vì lẽ sinh tồn cũng như mục ích của cuộc sống, loài người
mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, ạo ức, pháp luật, khoa học, tôn
giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các
phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh ó tức là văn hóa”. Định
nghĩa văn hóa của Hồ Chí Minh ã thay ổi những quan iểm một chiều, khắc phục
những iều phiến diện về nhận ịnh văn hóa trong lịch sử và hiện tại.
Theo nghĩa hẹp, người lãnh tụ vĩ ại của dân tộc ã viết “Trong công cuộc kiến thiết
nước nhà, có bốn vấn ề cần chú ý ến, cũng phải coi là quan trọng ngang nhau: chính
trị, kinh tế, xã hội, văn hóa. Nhưng văn hóa là một kiến trúc thượng tầng”.
2.2. Cơ sở và quá trình hình thành Tư tưởng Hồ Chí Minh về tính chất của nền văn hóa nước ta.
a. Nguồn gốc hình thành.
Hồ Chí Minh sinh ra trong gia ình văn hóa, với thân mẫu của người là bà Hoàng Thị
Loan, một hình ảnh tiêu biểu cho nét ẹp người phụ nữ Việt Nam xưa, bà không chỉ là
một người giàu lòng nhân ái mà còn mang trong mình những nét ẹp văn hóa dân gian
Việt Nam. Không những vậy, Nguyễn Sinh Cung còn có một người cha yêu nước
thương dân, ó là cụ Nguyễn Sinh Sắc – thân sinh của người, là một người cha cũng
như một người thầy, cụ ã luôn chú trọng bồi dưỡng nhân cách tốt ẹp cho con cái mình.
Dạy con những kiến thức nhưng cũng không quên dạy con lối sống lễ giáo gia phong. 5 lOMoAR cPSD| 45469857
Từ gia ình nhìn ra, chúng ta thấy ược ngay từ thủa niên thiếu, chủ tịch Hồ Chí Minh ã
sớm tiếp thu những tư tưởng tốt ẹp của quê hương, của gia ình, góp phần hình thành
nên những tư tưởng văn hóa của người.
Hồ Chí Minh ã sống trong hoàn cảnh nước mất nhà tan, dưới sự khai thác và cai trị
tàn bạo của thực dân Pháp với những chính sách văn hóa ngu dân ã nảy sinh những
vấn ề mới, hệ tư tưởng mới, từ ó chủ tịch Hồ Chí Minh cũng ã ược tiếp cận với những
tư tưởng ó, người kể lại “Vào trạc tuổi 13, tôi ã nghe ến khẩu hiệu tự do bình ẳng bác ái”.
Những biến ộng to lớn của lịch sử thế giới ã ảnh hưởng ến việc hình thành những tư
tưởng văn hóa nhân văn của Người. Đi nhiều nơi, chứng kiến nhiều cảnh ấu tranh ể
xóa bỏ sự áp bức bóc lột của nhân dân trên thế giới chốgn lại chủ nghĩa thực dân, thấy
ược sự thắng lợi của cách mạng tháng mười Nga – thấy ược một thời ại văn hóa mới
của nước Nga và những giá trị mới tốt ẹp hơn,... Tất cả những sự kiện này ã tác ộng
trực tiếp ến chủ tịch Hồ Chí Minh , giúp Hồ Chí Minh sớm nhận ra ược con ường cách
mạng úng ắn tạo ra một nền văn hóa mới, tạo ra quan hệ xã hội con người với con
người, tốt ẹp hơn. Đây chính là những bước cơ sở ể hình thành nên tư tưởng về một
nền văn hóa của Hồ Chí Minh .
Từ những yếu tố cơ sở thực tiễn kết hợp với các tư tưởng lý luận mà chủ tịch Hồ Chí
Minh ã tiếp thu ược – từ ó hình thành nên tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh . Có thể nói
tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh là sự kết tinh của tinh hoa văn hóa phương Đông,
phương Tây, và chủ nghĩa nhân văn Hồ Chí Minh .
Bên cạnh những giá trị tốt ẹp của dân tộc, chủ tịch Hồ Chí Minh còn tiếp thu những
tinh hoa văn hóa phương Đông và Tây một cách chọn lọc và phát triển. Người ã khai
thác, phát huy tiếp thu những mặt tích cực của nho giáo ngay từ khi còn rất nhỏ. Và
sau này khi ược tiếp thu các nền văn hóa phương Tây, Người cũng ã học hỏi chọn lọc
những tư tưởng khai sáng của các nhà văn hóa khai sáng như Vônte, Môngte,... các
nhà văn hóa lớn như Shakespeare,... Nhìn thấy những giá trị tốt ẹp tích cực ồng thời
cũng nhìn thấy mặt tiêu cực của xã hội khiến Hồ Chí Minh luôn luôn tìm kiếm một xã
hội tốt ẹp hơn tiến bộ hơn vượt trội hơn hẳn.
Và cũng chính từ mong muốn trên mà chủ tịch Người ã tìm ến với chủ nghĩa Mác –
Lênin, tiếp thu chủ nghĩa Mác – Lênin với iểm cốt lõi là giúp chủ nghĩa nhân văn Mác
– Lênin là giải pháp con người triệt ể. Hồ Chí Minh ã tìm ến và quyết tâm i theo con
ường, theo tư tưởng này bởi ây chính là khao khát và ước vọng của người.
b. Quá trình hình thành tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh.
Có thể nói qua trình hình thành tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh làm năm giai oạn.
1980 – 1911: Hồ Chí Minh tiếp thu văn hóa dân tộc thông qua những truyền thống tốt
ẹp của gia ình và quê hương. Bước ầu tiếp thu văn hóa phương Đông cũng như Nho
giáo, phật giáo và bắt ầu tiếp cận với văn hóa phương Tây.
1911 - 1920: Hồ Chí Minh i nhiều nơi trên thế giới tiếp xúc với nhiều nền văn hóa trên
thế giới khác nhau. Hồ Chí Minh ã tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhiều nước ặc 6 lOMoAR cPSD| 45469857
biệt là những nền văn hóa phương tây, ấu tranh loại bỏ những mặt tiêu cực ể hướng tới
một nền văn hóa tốt ẹp hơn.
1920 – 1930: Hồ Chí Minh ã viết nhiều tác phẩm phê phán lên án tội ác của bọn Thực
Dân và tay sai. Đòi quyền ộc lập cho các dân tộc, sự hình thành chủ nghĩa nhân văn là
iều cốt lõi của tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh .
1930 – 1940: Tư tưởng Hồ Chí Minh gặp những khó khăn nhưng Hồ Chí Minh vẫn cố
gắng học tập tiếp thu những tư tưởng nhân văn văn hóa của nhân loại cho bản thân.
1940 – 1969: Đây là giai oạn chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh ạo cách mạng Việt nam,
giành ộc lập và từng bước xây dựng nền văn hóa VN mới. Những quan iểm của tư
tưởng Hồ Chí Minh nói chung và quan iểm văn hóa Hồ Chí Minh nói riêng ã từng
bước ược bổ sung phát triển và hoàn thiện, ược xây dựng tổ chức thực hiện từng bước
trong tư tưởng Hồ Chí Minh .
c. Cơ sở hình thành tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh.
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà tư tưởng vĩ ại của thế giới mà người còn
là kho báu về văn hóa dân tộc Việt Nam bởi trong Hồ Chí Minh ẩn chứa toàn bộ di sản
và tư tưởng về con người Việt. Trong ó, tư tưởng của người về văn hóa chiếm một vị trí vô cùng quan trọng.
Theo Hồ Chí Minh : Văn hóa là một kiến trúc thượng tầng, trong ó phải có cơ sở hạ
tầng ã ược kiến thiết thì văn hóa mới có ủ iều kiện ể phát triển; tương tự như vậy, có
thực mới vực ược ạo, sự phát triển của xã hội luôn i kèm với sự phát triển của văn
hóa. Đối với Hồ Chí Minh , người khẳng ịnh rằng văn hóa là ộng lực phát triển cho xã
hội, văn hóa phải soi ường cho quốc dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhận thức rằng văn hóa có nhiệm vụ phụng sự nhân dân và
Tổ quốc, người xuất phát dựa trên quan iểm “Cách mạng là sự nghiệp của quần
chúng”; “nước ta là một nước dân chủ, ịa vị cao nhất là dân”. Vì vậy, văn hóa theo tư
tưởng Hồ Chí Minh cũng phải thấm nhuần sâu sắc quan iểm: Vì nhân dân phục vụ ồng
thời phát huy sức mạnh toàn dân làm văn hóa. Biến văn hóa thấm sâu vào ời sống xã
hội, hoạt ộng xã hội, vào mọi lĩnh vực sinh hoạt và quan hệ con người, ó là một nhiệm
vụ khó khăn, òi hỏi sự lâu dài và bền bỉ. Chỉ khi mọi tầng lớp nhân dân, mọi tổ chức
chính trị, xã hội, các oàn thể, tôn giáo, nhà trường và gia ình tích cực tham gia, liên tục
và bền bỉ thì văn hóa mới có thể thực hiện ược những nhiệm vụ ã ề ra.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa ã và ang là ịnh hướng và cũng là ánh sáng soi
ường cho việc xây dựng và phát triển nền văn hóa nước ta.
2.3. Quan iểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hóa mới. Theo Hồ Chí
Minh , nền văn hóa dân tộc phải ược xây dựng dựa trên 5 iểm lớn sau ây:
1. Xây dựng tâm lý: Tinh thần ộc lập tự cường.
2. Xây dựng luân lý: Biết hy sinh mình, làm lợi cho quần chúng.
3. Xây dựng xã hội: Mọi sự nghiệp liên quan ến phúc lợi của nhân dân trong xã hội. 7 lOMoAR cPSD| 45469857
4. Xây dựng chính trị: Dân quyền. 5. Xây dựng kinh tế
Muốn xây dựng nền văn hóa dân tộc theo tư tưởng Hồ Chí Minh thì phải xây dựng dựa
trên tất cả các khía cạnh bao gồm kinh tế, chính trị, xã hội, ạo ức, tâm lý con người.
2.4. Một số nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa.
a. Văn hóa vừa là ộng lực, vừa là mục tiêu của sự nghiệp cách mạng.
Văn hóa là ộng lực của sự phát triển: - Trong Hội thảo quốc tế về Chủ tịch Hồ Chí
Minh , ồng chí Võ Chí Công nói: “Văn hoá là sợi dây có khả năng nối liền nhân
dân các nước và các dân tộc…
Sự hiểu biết lẫn nhau, sự học tập và tôn trọng nhau xưa nay ều thể hiện sâu sắc
qua văn hoá, nơi tập trung những biểu hiện rực rỡ nhất của tâm huyết và sức
sáng tạo của con người”.
- Hồ Chí Minh cũng ã từng nói “Văn hóa soi ường cho quốc dân i”, “phải em văn
hóa lãnh ạo quốc dân ể thực hiện ộc lập, tự cường, tự chủ, phải xúc tiến công
tác văn hoá ể ào tạo con người mới và cán bộ mới cho công cuộc kháng chiến kiến quốc”.
- Vì vậy, văn hóa chính là ộng lực thúc ẩy khối 54 dân tộc Việt Nam ta oàn kết và
thêm hiểu biết lẫn nhau. Bằng nhận thức sâu xa cùng với sự nỗ lực không
ngừng hoạt ộng miệt mài trên mọi mặt trận văn hóa, iển hình như sách báo, văn
thơ, Hồ Chí Minh ã làm cho dân tộc Việt Nam ta thêm hiểu rõ bản chất của chủ
nghĩa thực dân ở các nước thuộc ịa và con ường cách mạng chân chính cần phải thực hiện.
Văn hóa là mục tiêu của sự nghiệp cách mạng:
- Văn hóa chính là thứ sức mạnh to lớn chiến thắng ngoại xâm theo tinh thần
“văn minh thắng bạo tàn”, nhất là ối với ất nước Việt ta, trải qua hàng nghìn
năm ô hộ, trăm năm kháng chiến, nhưng nước ta vẫn giữ ược nguyên bản sắc văn hóa của mình.
- Hồ Chí Minh cho rằng, văn hoá có tác dụng “sửa ổi tham nhũng, lười biếng,
phù hoa, xa xỉ, sửa xã hội cũ, xây xã hội mới”. Kinh tế nâng cao ời sống vật
chất, còn văn hoá có tác dụng nâng cao ời sống tinh thần của nhân dân.
- Mục tiêu của xã hội Việt Nam là: “dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ văn minh” chính là mục tiêu của văn hóa.
- “Mục tiêu và ộng lực chính của sự phát triển là vì con người, do con người”,
“Tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội, phát triển
văn hóa, bảo vệ môi trường”.
- Tư tưởng Hồ Chí Minh không những thể hiện rõ rệt cho ta thấy khái niệm của
văn hóa mà còn thể hiện cả bản chất của văn hóa theo hai ý nghĩa vừa là ộng
lực, vừa là mục tiêu của sự nghiệp cách mạng. Nếu hiểu “ văn hóa là tất cả
những gì không phải thiên nhiên, nghĩa là tất cả những gì do con người, ở trong
con người và liên quan trực tiếp nhất ến con người” bởi vậy Hồ Chí Minh ã căn 8 lOMoAR cPSD| 45469857
dặn chúng ta “Vì lợi ích mời năm thì phải trồi cây. Vì lợi ích trăm năm thì phải
trồng người”. “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho ời sau là một việc rất quan
trọng và rất cần thiết”... Con người có ạo ức, trí tuệ, văn hóa, sức khỏe chính là
ộng lực to lớn giúp t xây dựng chủ nghĩa xã hội, cũng như là mục tiêu của sự nghiệp cách mạng.
b. Giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại.
Hồ Chí Minh có ý thức rõ ràng về ba giá trị văn hóa cơ bản của nước ta, ó là văn
hóa dân tộc, văn hóa tinh thần và văn hóa vật chất. Bởi vậy Hồ Chí Minh ã sớm có
sắc lệnh bảo tồn văn hóa, người cho rằng “càng thấm nhuần chủ nghĩa Mác-Lênin
càng phải coi trọng những truyền thống tốt ẹp của cha ông”, người ca ngợi truyền
thống yêu nước của cha ông ta, tinh thần dân chủ, tinh thần quốc tế, oàn kết, yêu ời lạc
quan của lớp lớp các anh hùng và danh nhân ất Việt. Người giáo dục “Dân ta phải biết
sử ta, cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”, bởi vậy, Hồ Chí Minh òi hỏi phải “phát
huy vỗn cũ quý báu của dân tộc”, tức là khôi phục và phát huy những giá trị tốt của
dân tộc, còn lại những gì không tốt phải ược loại bỏ.
Di sản văn hóa dân tộc, văn hóa dân tộc:
- Hồ Chí Minh rất quan tâm ến di sản văn hóa dân tộc, người từng tâm sự “Âm
nhạc dân tộc của ta rất ộc áo. Bác ã i nhiều nước trên thế giới, nhưng Bác vẫn
nhớ những câu hát của dân ta. Ta có nhiều câu hát dân ca hay lắm. Bây giờ phải
khai thác và phát triển nó lên. Cháu là thanh niên, cháu phải làm nòng cốt tiếp
thu và phát triển âm nhạc dân tộc”
- Tiếp chuyện nhà văn Đức Irênê Phabe, người ã dịch truyện Kiều trong bảy
năm, Hồ Chí Minh nói: “Nguyễn Du là một nhà thơ cổ iển vĩ ại của chúng tôi...
những người cộng sản chúng ta rất quý trọng cổ iển. Có nhiều dòng suối tiến bộ
chảy từ ngọn nguồn cổ iển ó”.
- Người nhấn mạnh với Erích Giôhanxôn: “Mỗi dân tộc cần phải chăm lo ặc tính
dân tộc mình trong nghệ thuật”
- Người trân trọng, yêu thích những câu hò xứ Nghệ, xứ Huế và các làn iệu dân ca Việt Nam.
Di sản văn hóa vật chất:
- Hồ Chí Minh sớm có sắc lệnh về bảo tồn tất cả cổ tích trong toàn cõi Việt Nam
(Sắc lệnh 65, ký ngày 23-11-1945 quy ịnh nhiệm vụ và quyền lợi của Đông
Phương Bác Cổ học viện).
Hồ Chí Minh từng nói với một nhà văn Liên Xô rằng: “Có iều các bạn chớ hiểu là tôi
cho rằng, chúng tôi cần phải dứt bỏ văn hoá nào ó, dù là văn hoá Pháp i nữa. Ngược
lại, tôi muốn nói iều khác. Nói ến việc mởrộng kiến thức của mình về văn hoá thế
giới, mà ặc biệt hiện nay là văn hoá Xôviết - chúng tôi thiếu - nhưng ồng thời phải
tránh nguy cơ trở thành kẻ bắt chước... Văn hoá của các dân tộc khác cần phải ược 9 lOMoAR cPSD| 45469857
nghiên cứu toàn diện, chỉ có trong trường hợp ó mới có thể tiếp thu ược nhiều hơn
cho văn hoá của chính mình”
Vì vậy, với Hồ Chính Minh, văn hóa dân tộc và văn hóa nhân loại có quan hệ chặt chẽ
với nhau, tuy nhiên, văn hóa trước hết là sự tổng tại và phát triển của cộng ồng dân cư
bền vững, Chính yếu tố dân tộc là yếu tố tiên quyết của một nền văn hóa, dựa trên cơ
sở gốc là văn hóa dân tộc, ta lấy ó làm iều kiện và cơ sở ể phát huy và tiếp thu văn hóa nhân loại.
c. Về mặt trận văn hoá và chiến sĩ văn hoá.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về mặt trận văn hóa và chiến sĩ văn hóa ược hình thành từ
những năm 20 của thế kỷ XX và tiếp tục ược nuôi dưỡng và phát triển qua từng năm
tháng. Quan iểm của người cho rằng: trong công cuộc kiến thiết nước nhà có bốn vấn ề
cùng phải chú ý ến, cũng phải coi là quan trọng ngang nhau: chính trị, kinh tế, xã hội,
văn hoá”. Như vậy, văn hóa là một bộ phận hợp thành không thể thiếu, tạo nên toàn bộ
ời sống xã hội, nếu thiếu i văn hóa cơ chế phát triển của xã hội không thể toàn diện
ược. Tuy vậy, sự phát triển của văn hóa mang một tính chất “kiến trúc thượng tầng”
chứ không phải tính chất “ ơn phương ộc mã” vì vậy, những cơ sở hạ tầng của xã hội
phải ược kiến thiết thì văn hóa xã hội mới có ủ các iều kiện ể phát triển.
Mối quan hệ giữa văn hóa, văn nghệ với kinh tế và chính trị:
- Hồ Chí Minh xác ịnh: “Văn hóa, nghệ thuật cũng như mọi hoạt ộng khác,
không thể ứng ngoài, mà phải ở trong kinh tế và chính trị”
- Để làm tròn nhiệm vụ, các chiến sĩ nghệ thuật phải có lập trường vững, tư
tưởng úng, nói chính xác là phải ặt lợi ích của kháng chiến, của tổ quốc và của
nhân dân lên trên hết, trước hết, nghĩa là “Cũng như các chiến sĩ khác, chiến sĩ
nghệ thuật có nhiệm vụ nhất ịnh, tức là phụng sự kháng chiến, phụng sự Tổ
quốc, phụng sự nhân dân, trước hết là công, nông, binh”
Mặt trận văn hóa và chiến sĩ văn hóa mang nội dung “cái bút là vũ khí sắc bén, bài
báo là tờ hịch cách mạng”:
- Dưới chế ộ thực dân pháp, có thứ gọi là “văn chương nịnh tây” và “văn
chương cách mạng” ã ược sản sinh ra.
- Theo Hồ Chí Minh , khi “dân tộc bị áp bức, thì văn nghệ cũng mất tự do. Văn
nghệ muốn tự do thì phải tham gia cách mạng”.
- Trong thời kỳ quá ộ: “Văn nghệ cần phải phê bình nghiêm khắc những thói hư
tật xấu như tham ô, lãng phí, lười biếng, quan liêu,... ồng thời cũng phải ca
tụng chân thật những người mới, việc mới ể làm gương mẫu cho chúng ta ngày
nay và giáo dục con cháu ta ời sau”.
Tinh thần “Kháng chiến văn hóa và văn hóa kháng chiến”:
- Đây là tinh thần vô cùng ộc áo và sâu sắc bởi nó có ý nghĩa ối với toàn thể
nhân loại và luôn ược cha ông ta khắc ghi. 10 lOMoAR cPSD| 45469857
- Hồ Chí Minh quan niệm rằng: Nhà văn, nhà báo của mọi dân tộc vừa “góp
phần quý báu trong việc trao ổi văn hoá giữa các dân tộc”... vừa “góp phần
xứng áng trong phong trào chống chủ nghĩa ế quốc và chủ nghĩa thực dân, oàn
kết các dân tộc ể ấu tranh cho ộc lập, hoà bình, dân chủ và hạnh phúc cho cả
loài người trên thế giới”.
d. Văn hoá phục vụ quần chúng nhân dân.
Xuyên suốt trong tư tưởng Hồ Chí Minh ó chính là quan iểm “Văn hóa phụng sự nhân
dân”. Hồ Chí Minh ã lấy hạnh phúc của dân tộc làm cơ sở chính tạo nên quan iểm của người về văn hóa.
Văn hóa phải trở về với sinh hoạt thực tại của con người:
- Theo quan iểm của Hồ Chí Minh , ối với ại a số các nhà hoạt ộng nghệ thuật
trước khi cầm bút viết phải tự ặt ra câu hỏi: Viết cho ai? Mục ích viết? Lấy tài
liệu âu mà viết? Viết phải thiết thực, tránh cái lối viết rau muống mà ham dùng
chữ... Nói cũng vậy: “Nói ít, nhưng nói cho thấm thía, nói cho chắc chắn, thì
quần chúng thích hơn”. - Trong buổi triểm lãm văn hóa ngày 7-10-1945, Hồ
Chí Minh cũng nói ại ý: “Các họa sĩ của ta ang cố gắng tìm mọi con ường i,
nhưng tiếc rằng họ không muốn i dưới ất mà cứ muốn vụt lên trời, nghĩa là chất
mơ mộng nhiều quá, mà cái áng ra phải có là lẽ sinh hoạt, cái ẹp của nết sống
sinh hoạt thường ngày nhân dân rất ít. Người trần lên tiên có lẽ cũng thích thật.
Nhưng nhìn mãi cái ẹp không thay ổi rồi cũng nhàm chán, nhạt nhẽo và mới
biết rằng: muốn tìm thấy sự thay ổi, sự ham mê thật, phải trở về với cuộc sinh
hoạt thực tại của con người”.
Nghệ thuật phải gần với cuộc sống:
- Khi bàn làm sách người tốt việc tốt(6-1968), Hồ Chí Minh ưa cho mọi người
xem một tờ báo có hình vẽ ba cô gái du kích Hà Nội, Huế, Sài Gòn và nói: Nếu
các chú không tin, các chú thử em hỏi mấy cháu gái ó xem. Các cháu sẽ nói:
các chú vẽ ai, chứ các cháu cầm súng ánh giặc, không bao giờ lại ăn mặc như thế.
- Người kết luận “nghệ thuật phải gần với cuộc sống, người vẽ không thể tùy ý
muốn tưởng tượng ra thế nào cũng ược, rồi quần chúng phê bình lại bảo người ta dốt”’
Văn hóa phục vụ quần chúng nhân dân:
- Ngoài việc i vào quần chúng cổ ộng, biểu dương sự nghiệp cách mạng của nhân
dân, anh chị em văn hoá và trí thức còn phải ánh giá, nhìn nhận úng nhân dân.
- Theo Hồ Chí Minh , “quần chúng” là những người không phải chỉ sáng tạo ra
của cải vật chất cho xã hội mà họ còn là những người sáng tác, là những “hòn ngọc quý” 11 lOMoAR cPSD| 45469857
- Bởi vậy, quần chúng là ối tượng phản ánh, Hồ Chí Minh nói “Muốn có tài liệu
phải nghe ồng bào, chiến sĩ, hỏi nhân dân; phải thấy, xem, ghi chép,...”. Người
khẳng ịnh: “Chỉ có nhân dân mới nuôi dưỡng cho sáng tác của nhà văn bằng
những nguồn nhựa sống. Còn nếu nhà văn quên iều ó - nhân dân cũng sẽ quên anh ta”.
- Quần chúng còn là những người kiểm nghiệm sản phẩm. Vì vậy, viết xong ọc i,
sửa lại bốn, năm lần chưa ủ, mà “phải nhờ một số ồng chí công, nông, binh ọc
lại. Chỗ nào ngúc ngoắc, chữ nào khó hiểu, họ nói ra cho thì phải sửa lại”
- Cuối cùng phải thấy rằng, ồng bào ang chờ ợi và phải ược hưởng thụ các sản phẩm văn hoá.
Văn hóa “từ trong quần chúng ra. Về sâu trong quần chúng”
- Hồ Chí Minh căn dặn: Phải học cách nói của quần chúng. Mỗi tư tưởng, mỗi
câu nói, mỗi chữ viết phải tỏ rõ cái tư tưởng và lòng ước ao của quần chúng.
Phải luôn luôn dùng những lời lẽ, những thí dụ giản ơn, thiết thực và dễ hiểu.
Làm thế nào cho ai cũng hiểu... Trước khi nói phải nghĩ cho chín. Nhớ tục ngữ
“Chó ba quanh mới nằm. Người ba năm mới nói”.
- Người nhắc nhở các nhà văn hoá phải chú ý ến nhi ồng, tôn trọng phong tục,
văn hoá các dân tộc thiểu số, làm cho vườn hoa văn hoá dân tộc màu sắc, muôn hương.
2.5. Phát triển văn hóa trong sự nghiệp ổi mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, ậm à bản sắc dân tộc theo tư
tưởng Hồ Chí Minh cần nhận thức và hành ộng theo những nội dung cơ bản sau: -
Trước hết phải thấy vị trí và tầm quan trọng của văn hoá trong xã hội.
UNESCO nhắc nhở các nhà lãnh ạo thế giới cần quan tâm ến văn hoá. Bởi vì, “sự
phát triển của xã hội xét ến cùng là sự phát triển của văn hoá”; “sự thăng hoa của văn
hoá là ỉnh cao nhất của sự phát triển”. -
Phát triển kinh tế phải có gia tài văn hoá như là “hệ iều tiết” xã hội. Cách mạng
khoa học và công nghệ, ẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện ại hoá phải ược thai nghén và
nuôi dưỡng trong môi trường văn hoá. -
Nghiên cứu thấu áo, toàn diện văn hoá dân tộc và văn hoá phương Đông ể thấy
rằng, sức mạnh văn hoá Việt Nam không những giúp chúng ta ánh thắng ngoại xâm
mà còn là vũ khí tinh thần giúp ta trong xây dựng ất nước. -
Nghiên cứu thấu áo, toàn diện văn hoá dân tộc và văn hoá phương Đông ể thấy
rằng, sức mạnh văn hoá Việt Nam không những giúp chúng ta ánh thắng ngoại xâm
mà còn là vũ khí tinh thần giúp ta trong xây dựng ất nước. -
Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam theo tư tưởng Hồ Chí Minh là
giữ gìn Tổ quốc ta mãi mãi là quốc gia văn hiến, dân tộc ta là một dân tộc văn hoá, 12 lOMoAR cPSD| 45469857
nền văn hoá nước ta không ngừng phát triển, xứng áng với tầm vóc của dân tộc và thời ại.
Phần 3. Giá trị của quan iểm trên trong xây dựng nền văn hóa nước ta hiện nay.
3.1. Vận dụng tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh trong xây dựng nền văn hóa trên
mọi lĩnh vực nước ta hiện nay.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa là một hệ thống tư tưởng dựa trên nhiều khía cạnh
nhằm xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam trở nên tiên tiến và ậm à bản sắc dân
tộc. Người ã ề cập rất nhiều những tư tưởng biện pháp trong việc xây dựng văn hóa
trên các lĩnh vực của ời sống, ặc biệt, trong cuông cuộc ổi mới hiện nay, chúng ta càng
cần phải học tập và vận dụng tư tưởng văn hóa của Hồ Chí Minh trong xây dựng các
lĩnh vực của ời sống.
Chủ tịch Hồ Chí Minh ã tiếp cận văn hóa chính trị trên bốn lĩnh vực lớn của ời sống
xã hội là: lĩnh vực lao ộng, lĩnh vực giao tiếp, trong quan hệ gia ình và nhân cách. Sự
tiếp cận văn hóa chính trị về Chủ Nghĩa Xã Hội trong tư tưởng Hồ Chí Minh trên các
lĩnh vực ã mang lại cho chúng ta cơ sở, phương hướng những bài học bổ ích cho việc
ịnh hướng một mô hình xã hội kiểu mới. Đó là chủ nghĩa xã hội do nhân dân lao ộng
làm chủ , có nền kinh tế phát triển cao, có nền văn hóa tiên tiến, ậm à bản sắc dân tộc,
con người ược giải phóng khỏi mọi áp bức, bất công, làm theo năng lực hưởng theo
lao ộng, có cuộc sống ấm no tự do hạnh phúc, có iều kiện phát triển toàn diện cá
nhân, các dân tộc bình ẳng, giúp ỡ lẫn nhau. Chính vì vậy mà trong giai oạn hiện nay
chúng ta cần vận dụng tư tưởng của Người về xây dựng Hồ Chí Minh cũng rất quan
tâm ến việc xây dựng văn hóa ạo ức. Đây là một trong những vấn ề ược quan tâm của
xã hội. Hồ Chí Minh ã xác ịnh ược những quan iểm tư tưởng về ạo ức văn hóa. Ngày
hôm nay, trong xu thế hội nhập quốc tế hóa chúng ta càng phải vận dụng tư tưởng của
Người ể xây dựng ạo ức trong xã hội mới. Cần phải có sự ấu tranh mạnh mẽ ối với
việc lạm dụng quyền lực chính trị và phải xây dựng nên sự tồn tại của một nền ạo ức
mới, ạo ức với sự xuất hiện của cả hai mặt ức và tài trong xã hội, sống và làm việc
theo khoa học và pháp luật, biết kết hợp giữa lợi ích của cộng ồng và lợi ích của cá
nhân một cách hợp lý và hài hòa. Chỉ khi chúng ta xây dựng một nền tảng văn hóa ạo
ức như vậy thì mới có khả năng xây dựng ất nước có văn hóa vững mạnh.
Bên cạnh ó, chủ tịch Hồ Chí Minh còn nêu ra các tư tưởng về văn hóa pháp luật, văn
hóa nghệ thuật,...Trong giai oạn ất nước hiện nay, những tư tưởng của Người vẫn cần
phải ược phát huy và vận dụng có hiệu quả trong ời sống. Có như vậy chúng ta mới
xây dựng ược một nền văn hóa phát triển dựa trên cơ sở phát triển của các lĩnh vực về văn hóa.
3.2. Ý nghĩa của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng nền văn
hóa nước ta hiện nay.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống tư tưởng có ý nghĩa giá trị to lớn ối với sự
nghiệp cách mạng và sự nghiệp xây dựng Chủ Nghĩa Xã Hội Việt Nam hiện nay. Tư
tưởng về văn hóa của Người ặc biệt có ý nghĩa to lớn với việc xây dựng một nền văn 13 lOMoAR cPSD| 45469857
hóa mới. Nền văn hóa Việt Nam dưới sự lãnh ạo của Đảng và phát triển dưới ảnh
hưởng của hệ tư tưởng Hồ Chí Minh ã mở ường thực tế ể huy ộng ông ảo nhân dân
tham gia hoạt ộng văn hóa và tạo dựng nền văn hóa có chất lượng có bản sắc mới và
chúng ta ang xây dựng một nền văn hóa mà ở ó các quan hệ lao ộng sẽ dần dần thoát
khỏi ách áp bức bóc lột, nạn thất nghiệp, tiến tới lao ộng có kỹ thuật cao. Trên lĩnh
vực giao tiếp giữa dân tộc tộc người, cá nhân và xã hội, dân tộc và quốc tế, nó thực
hiện sự bình ẳng các giá trị trên cơ sở một chủ nghĩa bao dung Hồ Chí Minh.
Có tư tưởng Hồ Chí Minh dẫn ường chúng ta có một chiến lược, một hệ chính sách,
một kịch bản ầy ủ, một ngân sách quyết chọn úng ắn nhất ịnh chúng ta sẽ nâng cao
ược chất lượng trí tuệ, chủ nghĩa nhân văn ẩy mạnh hợp tác quốc tế, giữ gìn bản sắc
dân tộc, xây dựng ược nền nghệ thuật có chất lượng cao và một xã hội văn hóa có sự
thống nhất trong a dạng.
Tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác-Lênin sẽ luôn là kim chỉ nam cho mọi
hành ộng, là nền tảng tư tưởng cho công cuộc xây dụng ất nước ặc biệt là trong xây
dựng nền văn hóa tiên tiến ậm à bản sắc dân tộc của ất nước ta. KẾT LUẬN
Đề tài ã góp một phần nhỏ làm sáng tỏ thêm các giải pháp nhằm vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh vào xây dựng nền văn hóa nước ta hiện nay. Để nền văn hóa nước ta trở
thành một nền văn hóa tiên tiến, ậm à bản sắc dân tộc, ồng thời giúp văn hóa nước ta
tăng thêm khả năng chọn lọc, tiếp thu những giá trị tinh hoa văn hóa thế giới, tiếp
bước ta chống lại sự xâm nhập ố ạt của các giá trị phản văn hóa trong xã hội. Vì kiến
thức, trình ộ còn nhiều hạn chế nên tác giả chỉ mới nêu ược một số phải pháp cơ bản,
chưa i sâu giải quyết một cách cặn kẽ các phương pháp trong vận dụng Tư tượng Hồ
Chí Minh ối với xây dựng văn hóa nước ta hiện nay.
Trong quá trình thực hiện bài tập lớn còn có rất nhiều những sai sót. Kính mong các
thầy cô giáo cũng như các bạn ọc óng góp ý kiến, bổ sung ể ề tài có thể hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn. 14 lOMoAR cPSD| 45469857 15