Bài dịch Tư duy đổi mới và sáng tạo trong kinh doanh môn Tư duy sáng tạo và phát triển | Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh

Giới thiệu
Sự đổi mới và sáng tạo là những yếu tố quan trọng không thể thiếu để đạt thành công
trong môi trường kinh doanh. Khám phá những lĩnh vực tri thức mới và tìm ra các giải
pháp cho các vấn đề bằng cách áp dụng các phương pháp mới và sáng tạo đóng vai trò
quan trọng trong việc gia tăng lợi nhuận và đạt được những thành tựu mới trong tổ chức.
Báo cáo này sẽ khẳng định rằng để đạt thành công trong bất kỳ doanh nghiệp nào, sự đổi
mới và sáng tạo phải luôn hài hòa với nhau. Ngoài ra, nó cũng sẽ khám phá các tình
huống mà cả hai yếu tố này có thể được sử dụng độc lập. Nghiên cứu này còn cho biết
rằng các trường học thường không thành công trong việc nuôi dưỡng sự sáng tạo và sự đổi mới ở trẻ em.
Phân tích sẽ được bắt đầu bằng việc xác định sự đổi mới và sáng tạo, sau đó tiếp tục
khám phá một loạt các phương pháp để tăng cường những đặc điểm quan trọng này. Cuối
cùng, một số ví dụ về các tổ chức sẽ được đưa ra, trong đó người sáng lập hoặc chủ sở
hữu đã áp dụng suy nghĩ sáng tạo của mình và đạt được lợi nhuận từ đó.
Định nghĩa về sự sáng tạo
Thông thường, sáng tạo được định nghĩa là quá trình tạo ra một điều gì đó mới mẻ và
khác biệt, mà việc đó chỉ được giới hạn bởi khả năng tư duy và suy nghĩ. Nó liên quan
đến việc tạo ra ý tưởng có khả năng thay đổi tình huống hoặc đối tượng hiện tại và dẫn
đến tình huống tốt hơn hay một giá trị mới.
Sáng tạo có nhiều ý nghĩa khác nhau như nhìn nhận thế giới một cách khác biệt, tìm kiếm
những yếu tố bị khuyết hoặc tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề một cách độc đáo, kết nối
những thứ không thể tưởng tượng được để tạo ra kết quả có ích cho xã hội. Cụ thể, điều
này đơn giản là lối tư duy mới mẻ và không hạn chế.
Trong ngữ cảnh kinh doanh, sáng tạo có thể được định nghĩa là hiện tượng mà qua đó các
ý tưởng thô sơ ban đầu được tiền xử lý thành một ý tưởng mới có thể áp dụng để tăng lợi
nhuận hay thu nhập cho doanh nghiệp và chủ sở hữu.
Bên cạnh đó, nó cũng có thể bao gồm việc dự đoán nguy cơ hoặc khó khăn, tìm kiếm giải
pháp, tìm ra những hạn chế trong ý tưởng kinh doanh hoặc dự án, và lấp đầy những kẻ hở
ấy. Do đó, trong thế giới kinh doanh, sáng tạo có thể được tìm thấy ở gần như mọi lĩnh
vực - từ việc sản xuất sản phẩm, định giá, tiếp thị, đánh dấu, dịch vụ khách hàng, quản lý
nhân viên..., dẫn đến giảm chi phí và thời gian sản xuất, tăng doanh số bán hàng, tăng lợi
nhuận và tăng sự hài lòng của khách hàng.
Định nghĩa về sự đổi mới
Từ "đổi mới" được phát sinh từ từ tiếng Latinh "Innovare", có nghĩa là tạo ra một cái gì
đó mới (Tidd & Bessant, 2009, tr. 16).
“Đổi mới”, mặt khác, là việc triển khai các ý tưởng độc đáo, trí tưởng tượng, thông tin
hoặc công nghệ để tạo ra hàng hoá tốt hơn hoặc dịch vụ mà thu hút khách hàng và mang
lại giá trị mà họ tìm kiếm. “Đổi mới” bao gồm việc sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả
hơn để đáp ứng kỳ vọng của khách hàng và nhu cầu thị trường, nhưng không giới hạn chỉ đến điều đó.
Theo Paul Trott, đổi mới đề cập đến việc quản lý các hoạt động liên quan đến việc tạo ra
ý tưởng, tiến bộ trong công nghệ, sản xuất và quảng bá một sản phẩm hoặc dịch vụ mới
(Trott, 2016). Quá trình đổi mới bắt đầu từ nhu cầu hoặc cơ hội hoặc một vấn đề mới cần
được giải quyết theo cách khác biệt. Trong một môi trường kinh doanh, mục đích duy
nhất của việc sử dụng các kỹ thuật đổi mới là tạo lợi nhuận và mang lại giá trị cho khách hàng.
Mối tương quan giữa đổi mới và sáng tạo
Đã từ lâu, người ta thường sử dụng đổi mới và sáng tạo như hai từ đồng nghĩa, mặc dù
giữa chúng có một sự khác biệt quan trọng và rõ ràng.
Sáng tạo là việc hình thành các ý tưởng mới và độc đáo trong khi đổi mới đề cập đến việc
áp dụng những ý tưởng sáng tạo và mới mẻ đó. Mặc dù hai khái niệm này khác nhau,
nhưng chúng gắn kết chặt chẽ với nhau. Thông thường, sáng tạo được cho là phát triển
các hoạt động đổi mới và đổi mới là việc biến ý tưởng sáng tạo thành hình thức thực tế.
Ý tưởng sáng tạo của Reed Hastings và Marc Randolph (những người sáng lập Netflix) là
tạo ra một nền tảng cho phép mọi người xem phim và series bằng bất kỳ ngôn ngữ nào
mà không bị gián đoạn bởi quảng cáo, nhưng chỉ nhờ sự tiếp cận đổi mới của các kỹ sư
và chuyên gia công nghệ thông tin mới mang ý tưởng sáng tạo đó trở thành hiện thực. Do
đó, sáng tạo mà không có đổi mới, các ý tưởng hoặc suy nghĩ sáng tạo sẽ chỉ là những ý tưởng.
Tương tự, đổi mới không thể tồn tại nếu không có ý tưởng để thực hiện. Hơn nữa, trong
môi trường kinh doanh, việc đổi mới hiệu quả đòi hỏi ý tưởng sáng tạo phải sinh lợi và
thực tế từ quan điểm thương mại. Nếu ý tưởng không được thực hiện một cách hiệu quả,
nó sẽ không mang lại kết quả tốt hơn và sẽ chỉ trở thành vô ích. Sáng tạo và đổi mới đề
cập đến cách thức thực hiện các công việc một cách mới mẻ và tốt hơn, nhưng chỉ khi cả
hai khái niệm này được sử dụng cùng nhau và hiệu quả, kết quả tích cực mới có thể được nhìn thấy.
Lý thuyết nghiên cứu Lối tư duy
J.P. Guilford là một nhà tâm lý học người Mỹ đã đề xuất rằng sự phân kỳ (divergence)
liên quan mật thiết đến quá trình tư duy sáng tạo. Ông đã đưa ra khái niệm về tư duy
phân kỳ (divergent thinking) và cách nó khác biệt so với tư duy hội tụ (convergent
thinking). Trong tư duy phân kỳ, cá nhân sử dụng tính linh hoạt và ý tưởng độc đáo để
khám phá một loạt các giải pháp có thể có cho vấn đề và chọn ra giải pháp tốt nhất.
Cropley nói rằng tư duy phân kỳ là một quá trình mà con người có xu hướng suy nghĩ về
một số ý tưởng theo một cách không giới hạn và không đồng nhất, khác nhau từ người
này sang người khác hoặc từ nhóm này sang nhóm khác (Cropley, 1967).
Ngược lại, như từ gợi ý, trong tư duy hội tụ, cá nhân tập trung vào một vấn đề duy nhất
và một giải pháp cho nó. Học thuyết này nhấn mạnh tốc độ, độ chính xác và lý do để tìm
ra giải pháp. Để nắm vững nghệ thuật phát triển kỹ năng sáng tạo và đổi mới, cá nhân cần
liên tục chuyển đổi giữa cả hai phong cách và tạo ra sự cân bằng phù hợp với tình huống yêu cầu.
Các giai đoạn hình thành lối tư duy sáng tạo
Graham Wallas là một nhà tâm lý xã hội, nhà giáo dục, là một nhà lãnh đạo của Hội
Fabian và là một trong những người sáng lập trường Đại học Kinh tế và Lý luận Chính trị Luân Đôn.
Mô hình sáng tạo của ông bao gồm năm giai đoạn của tư duy sáng tạo:
• Chuẩn bị: Giai đoạn này bao gồm tập trung vào vấn đề, hiểu vấn đề và đánh giá
kích thước và mức độ nghiêm trọng của vấn đề.
• Ấp ủ: Ở giai đoạn này, con người bắt đầu suy nghĩ về vấn đề trong tiềm thức của họ.
• Gợi ý: Có một cảm giác rằng ý tưởng giải pháp cho vấn đề đang trên đường tới.
• Sáng tỏ: Ở giai đoạn này, nhận ra rằng đã tìm ra một giải pháp cho vấn đề.
• Xác nhận: Đây là giai đoạn cuối cùng của quá trình, khi con người bắt đầu đi sâu
vào tính thiết thực, phù hợp và hiệu quả của ý tưởng.
Lý thuyết này của Wallas cung cấp một phương pháp có cấu trúc cho khái niệm về quá
trình tư duy sáng tạo. Lý thuyết này giúp phân tích quá trình tư duy sáng tạo và xác định
vị trí vấn đề nếu ý tưởng không đủ hiệu quả cho mục đích đề ra.
Sáu chiếc mũ tư duy
Edward De Bono là một bác sĩ, nhà tâm lý học và triết gia, người đầu tiên sử dụng thuật
ngữ "lateral thinking" (tư duy phiến diện).
Năm 1985, Edward đề xuất mô hình kỹ thuật sáu mũi để phân tích cách tiếp cận của con
người đối với một tình huống. Mô hình này hữu ích bởi nó cung cấp một phương pháp có
cấu trúc để nhóm suy nghĩ về một ý tưởng một cách chi tiết và có tổ chức. Nguyên tắc cơ
bản đằng sau lý thuyết này là tâm trí con người suy nghĩ theo nhiều cách đồng thời. Các
mũi được đưa ra đại diện cho các phong cách suy nghĩ khác nhau.
Mũ trắng (thông tin): Nó bao gồm việc thu thập thông tin và xử lý nó để tìm ra sự thật,
chi tiết và khoảng trống thông tin. Do đó, quá trình này là việc thu thập thông tin và dữ
liệu và tìm kiếm sự thật để đưa ra các giải pháp phù hợp.
Mũ đỏ (cảm xúc): Phần này bao gồm trực giác, linh cảm và cảm xúc. Những điều này
không thể được giải thích bằng sự thật hoặc lý giải, nhưng đó là giọng nội tâm không thể
tránh được có vai trò quan trọng trong quan điểm của mọi người đối với một vấn đề và
giải pháp đề xuất của nó.
Mũ đen (phán đoán): Mũ này đại diện cho sự phán xét nghiêm khắc và suy nghĩ về các
hậu quả tiêu cực hoặc vấn đề có thể phát sinh. Nó bao gồm sự thận trọng và suy nghĩ phê
phán về những điều có thể sai lầm. Đây là một quan điểm tiêu cực nhưng có tính logic và
hợp lí, có thể giúp giải quyết vấn đề trong tương lai.
Mũ vàng (lạc quan): Mũ vàng, ngược lại, đại diện cho quan điểm tích cực và suy nghĩ lạc
quan. Nó có nghĩa là nhìn vào mặt tươi sáng và hy vọng vào một kết quả tích cực.
Mũ xanh lá (sáng tạo): Mũ xanh đại diện cho ý tưởng mới và thay đổi trong môi trường
xung quanh thông qua suy nghĩ sáng tạo. Ở đây, các khả năng được phân tích từ các quan
điểm khác nhau, tìm kiếm các phương án thay thế và cải tiến ý tưởng đang được xử lý.
Điều này có nghĩa là suy nghĩ ngoài khuôn khổ thông thường.
Mũ xanh dương (quản lý): Điều này có nghĩa là nhìn vào bức tranh tổng thể. Nó bao gồm
suy nghĩ về chủ đề, những gì cần làm, khi nào nên làm, khi nào có thể hoàn thành nhiệm
vụ... Nó có nghĩa là xây dựng kế hoạch và quản lý thông tin. Mũ này được đeo bởi người
lãnh đạo hoặc người quản lý dự án.
Phong cách tư duy sáng tạo
Để có tư duy sáng tạo, mỗi người cần phải có một số kỹ năng và thói quen tôi rèn trong
bản chất của họ giúp tạo ra suy nghĩ và ý tưởng mới.
Kỹ năng phân tích: Rõ ràng, để tìm ra một giải pháp phù hợp, người ta cần phải xem xét
cẩn thận mọi thứ. Điều này đòi hỏi khả năng hiểu tình huống, dữ liệu, vấn đề hoặc bài
học và phân tích chúng để tìm ra các chi tiết nhỏ.
Tính cởi mở: Để sáng tạo, cần thiết rằng suy nghĩ không bị ràng buộc bởi bất kỳ hạn chế
nào. Một người cần có một cách tiếp cận không thiên vị đối với mọi thứ. Điều này mở
rộng không gian suy nghĩ và dẫn đến sự lan rộng của nhiều ý tưởng.
Kỹ năng tổ chức: Mặc dù người sáng tạo thường được biết đến vì không có tổ chức và
không quản lý được, nhưng điều này là cần thiết để họ có thể trình bày ý tưởng của mình
một cách có cấu trúc và có hệ thống.
Khả năng giải quyết vấn đề: Ý tưởng sáng tạo phải có ý nghĩa thương mại và thực tế. Để
đạt được mục đích này, cá nhân cần có kỹ năng giải quyết vấn đề. Vấn đề có thể xảy ra
trong bất kỳ tổ chức nào và nhân viên cần có khả năng suy nghĩ sáng tạo để giải quyết
vấn đề và trở thành tài sản của công ty.
Kỹ năng giao tiếp: Một khi ý tưởng được tạo ra, rất quan trọng rằng chúng được truyền
đạt một cách đúng đắn đến những người chịu trách nhiệm thực hiện ý tưởng và biến nó
thành hiện thực. Do đó, để sáng tạo diễn ra một cách hiệu quả, cần thiết từ phía người đề
xuất ý tưởng là có kiến thức về kỹ năng viết và nói của ngôn ngữ.
Phát triển lối tư duy sáng tạo
Trước đây, sáng tạo được ví như một năng lực của thần thánh và là điều gì đó không thể
đạt được. Định nghĩa và đạt được sự sáng tạo là điều khó hiểu và bí ẩn. Tuy vậy trong thế
giới cạnh tranh ngày nay, sáng tạo và đổi mới đóng một vai trò quan trọng trong cuộc
sống của mỗi cá nhân. Việc trở nên sáng tạo khó khăn nhưng không phải là không thể. Ai
cũng có thể sáng tạo bằng cách tuân thủ một số bước hoặc hoạt động trong cuộc sống
hằng ngày. Dưới đây là một số trong số đó:
Mọi người có thể học được nhiều điều bằng cách tạo ra một cái gì đó mới mỗi ngày. Mọi
người nên dành thời gian để viết một số bài viết, vẽ sơ đồ tư duy khi học một điều gì đó,
nghĩ ra một câu chuyện trong đầu khi đi ngủ, thử nghiệm các công thức nấu ăn mới hoặc
pha trộn các món ăn để tạo ra những món mới…
Lựa chọn bạn bè và đồng nghiệp một cách khôn ngoan có thể giúp rất nhiều trong việc
phát triển một mạng lưới nơi mọi người có thể diễn đạt và học hỏi nhiều hơn. Qua cuộc
thảo luận lành mạnh, ta có thể kiếm được kiến thức về kinh nghiệm của người khác và ý
tưởng tuyệt vời cho tương lai tươi sáng.
Có một số trò chơi tăng cường trí não giúp nuôi dưỡng tâm trí để tăng cường sự sáng tạo.
Chơi những trò chơi làm tăng cường cho não có thể mang lại lợi ích trong cùng một mục
đích. Nghỉ ngơi sau công việc và học tập để làm dịu tâm trí. Điều này hoạt động như
nhiên liệu cho tâm trí mệt mỏi và kiệt sức và giúp tâm trí thư giãn. Sáng tạo không thể
xuất hiện từ tâm trí mệt mỏi không thể tư duy điều gì mới và độc đáo.
Ngoài ra, việc mạo hiểm cũng có thể giúp tạo ra một tâm trí sáng tạo. Bằng cách thử sức
với những rủi ro, người ta trải nghiệm những vấn đề mới khác nhau, khích lệ tâm trí tìm
ra giải pháp. Quá trình này giúp giữ tâm trí hoạt động.
Bên cạnh đó, các kỹ thuật hô hấp và bài tập tăng lưu lượng máu đến não cũng giúp giữ
cho não hoạt động năng suất và tạo ra những ý tưởng mới.
Kết luận Khuyến khích sự đổi mới và sáng tạo trong tổ chức
Không có doanh nghiệp hoặc tổ chức nào có thể leo lên những nấc thang thành công mà
không có những nhân tố mang những ý tưởng độc đáo và tư duy sáng tạo. Sự sáng tạo
giúp tổ chức phân biệt mình với đối thủ cạnh tranh, thu hút sự chú ý của khách hàng, tạo
ra giá trị cho khách hàng, tạo ra lợi nhuận và từ đó trở nên thành công trên thị trường.
Các bước sau có thể mang lại hiệu quả trong việc phát triển sự sáng tạo trong tổ chức:
Tạo một môi trường làm việc nhóm nơi nhân viên có thể làm việc phối hợp với nhau có
thể giúp họ làm quen với công việc của các bộ phận khác nhau. Điều này không chỉ gia
tăng kiến thức của nhân viên mà còn cho phép ý tưởng và cảm hứng chảy từ các hướng
khác nhau. Do đó, một môi trường vui nhộn và hài hước là cần thiết cho việc xây dựng đội nhóm và sáng tạo.
Đưa ra sự linh hoạt trong môi trường làm việc có thể giúp nhân viên thư giãn và không
gặp căng thẳng. Quá trình này bao gồm việc thêm một chút linh hoạt vào giờ làm việc
hoặc đôi khi dung thứ cho những người đến muộn. Kết quả của nó là tạo ra sự cân bằng
giữa công việc và cuộc sống cho nhân viên, giữ cho mọi người không lo lắng và do đó,
giúp ý tưởng sáng tạo lan tỏa.
Màu sắc và cấu trúc của tòa nhà cũng có thể giúp kích thích sự sáng tạo và cách tiếp cận
đổi mới. Bằng cách khám phá những thiết kế văn phòng thú vị và sáng tạo, nhân viên có
thể tìm ra những ý tưởng mới trong dự án kinh doanh của họ.
Tổ chức nên hỗ trợ nhân viên của mình trong việc đảm nhận những rủi ro và chấp nhận
sai lầm. Mặc dù thông qua các kỹ thuật đảm nhận rủi ro, nhóm sẽ gặp phải vấn đề, điều
này sẽ giúp họ tìm ra giải pháp cho những vấn đề này.
Khuyến khích các hoạt động sáng tạo như viết bài, thơ, vẽ tranh… giúp tạo ra những ý
tưởng mới và suy nghĩ sáng tạo bằng cách giữ tâm trí bận rộn và năng động. Ngoài ra,
thông qua những ý tưởng này, có thể xuất hiện ý tưởng cho việc tiếp thị, mind mapping,
đồ họa… có thể hỗ trợ trong việc phát triển kinh doanh.
Ngoài ra, nhân viên có thể được động viên bằng cách thưởng cho những nhân viên mang
đến những ý tưởng sáng tạo. Phần thưởng này có thể là tiền thưởng, giải thưởng, nghỉ
phép có lương và những điều tương tự đó sẽ khuyến khích nhân viên trở nên sáng tạo hơn.
Quan trọng nhất, việc nhận ra những ý tưởng, giải pháp và đề xuất mới là cần thiết. Nếu
ai đó đưa ra điều gì đó độc đáo hoặc độc nhất vô nhị, các quản lý hoặc cấp trên nên chú ý
đến những đề xuất đó. Điều này sẽ khuyến khích nhân viên thể hiện ý kiến của mình.
Một số ý tưởng này có thể chứng minh được là có hiệu quả và khả thi từ khía cạnh kinh doanh.