-
Thông tin
-
Hỏi đáp
Bài tiểu luận môi trường và con người
Bài tiểu luận môi trường và con người
Môn: Môi trường và con người (NAS10101) 1 tài liệu
Trường: Đại học Văn Hiến 63 tài liệu
Thông tin:
Tác giả:
Preview text:
lOMoARcPSD|2455388 B G Ộ IÁO D C Ụ VÀ ĐÀO T O Ạ TRƯ NG Ờ Đ I Ạ H C Ọ VĂN HIẾẾN ------ TI U Ể LU N Ậ CUỐỐI KỲ
HỌC PHẦẦN MỐI TRƯ N
Ờ G VÀ CON NGƯ I Ờ TÊN ĐÊẦ TÀI LỜI KÊU C U Ứ C A Ủ Đ N Ộ G V T Ậ QUÝ HIÊỐM Gi n ả viên hư n
ớ g dẫẫn: ThS. Ph m ạ Thu Phư n ợ g Sinh viên th c ự hi n ệ :
Nguyêẫn Th ịThanh Thúy 191A080169 (nhóm trư n ở g)
Nguyêẫn Th ịHiêền 191A080051
Đào Duy Thái 191A080166
Trẫền Th ịC m ẩ Tú 211A230013
Nguyêẫn Th ịAnh Th ư 211A230009
TP.HCM, tháng 6 năm 2022.
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 M c ụ l c ụ Lời M
ở Đầầu........................................................................................................................ . . . . . . . . . . . . 2 1. Động v t
ậ quý hiếếm là gì? Trến Thếế Gi i ớ và Vi t
ệ Nam có bao nhiếu loài động v t
ậ quý hiếếm săếp b
ị tuyếết ch ng ủ
?................................................................................... 3 1.1. Đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm là gì?.................................................................................. . . . . . . . . . .3 1.2. Trên thêế gi i
ớ và VN có bao nhiêu loài đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm sắếp tuy t ệ ch n ủ g? 3 Trên thêế gi i
ớ ................................................................................................................................ . . . . 3 Ở Vi t
ệ Nam................................................................................................................................ . . . 10
2. Vai trò, ch c ứ năng c a ủ đ ng ộ v t ậ v i ớ h
ệ sinh thái:......................................... . . . . 15 3. Lý do đ ng ộ v t ậ b ị h y ủ ho i
ạ :....................................................................................... . . . . . 17
3.1 Nguyên nhẫn làm cho đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm b ịh y ủ ho i
ạ :............................... . . . . . . .17
4. Ảnh hưởng và bi n
ệ pháp phòng chốếng, ph c
ụ hốồi:................................................ .20 4.1 n Ả h hư n
ở g:................................................................................................................... . . . . . 20 4.2 Bi n
ệ pháp phòng chốếng:................................................................................................ . . 21 4.3 Bi n ệ pháp ph c
ụ hốềi:............................................................................................ . . . . . . . . 23 4.4 Sốế li u ệ b o
ả tốền:.................................................................................................................... . 24
5. Hành trình hốồi sinh c a ủ đ ng ộ v t
ậ quý hiếếm:............................................. . . . . . . . . . .25 Kêết lu n
ậ ........................................................................................................................................ . . . 27 Tài Li u ệ Tham Kh o
ả ....................................................................................................................... . 28 1
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 L i ờ M Đ ở ầầu 2
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 1. Động v t
ậ quý hiếếm là gì? Trến Thếế Gi i ớ và Vi t
ệ Nam có bao nhiếu loài đ ng ộ v t
ậ quý hiếếm săếp b
ị tuyếết ch ng ủ ? 1.1. Đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm là gì? Đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm là nh n ữ g đ n ộ g v t ậ có giá tr ị vêề: th c ự ph m ẩ , dư c ợ li u ệ , mĩ ngh , ệ nguyên li u ệ cống ngh , ệ làm c n ả h, khoa h c ọ , xuẫết kh u ẩ ,… và là nh n ữ g đ n ộ g
vật sốếng trong thiên nhiên trong vòng 10 nắm trở l i
ạ đẫy đang có sốế lư n ợ g gi m ả sút. Đ n ộ g v t
ậ nào có sốế lư n ợ g cá th ể gi m ả 80% đư c
ợ xêếp vào cẫếp đ
ộ rẫết nguy cẫếp (CR); gi m
ả 50% thì đư c
ợ xêếp vào cẫếp độ nguy cẫếp (EN); gi m
ả sút 20% thì đư c ợ
xêếp ở cẫếp độ sẽẫ nguy cẫếp (VU). Bẫết kì m t ộ loài đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm nào đư c ợ nuối hoặc b o
ả tốền thì đư c
ợ xêếp vào cẫếp đ
ộ ít nguy cẫếp (LR) 1.2. Trên thêế gi i
ớ và VN có bao nhiêu loài đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm sắếp tuy t ệ ch n ủ g?
Trến thếế giới Ngày các loài đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm có nguy c ơ tuy t ệ ch n ủ g là ngày đ ể m i ọ ngư i ờ dẫn ở m i ọ l a ứ tu i ổ trên thêế gi i ớ cống nh n ậ nh n ữ g nốẫ l c ự b o ả v ệ các loài có nguy cơ tuy t ệ ch n
ủ g và mối trư n ờ g sốếng c a
ủ chúng trên toàn thêế gi i ớ . Hành tinh c a ủ chúng ta đang có h n ơ 16.000 loài đ n ộ g v t ậ , th c ự v t
ậ , cốn trùng và sinh v t ậ có nguy
cơ bị tuy t ệ ch n
ủ g, do các mốếi đẽ d a
ọ bao gốềm ố nhiêẫm, nóng lên toàn cẫều, phát tri n ể quá m c
ứ , mối trư n
ờ g sốếng bị phẫn m n
ả h và đánh bắết quá m c ứ . Sau đẫy là
những loài đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm có nguy cơ tuy t ệ ch n
ủ g cao nhẫết trên hành tinh. Chúng đêều đang ở trong tình tr n
ạ g Nguy cẫếp nghiêm tr n ọ g.
- Báo đốếm (Panthẽra pardus di c ẻ tionalis): 3
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Hình 1.1: Hình n
ả h Báo đốếm (Panthẽra pardus di c ẻ tionalis)
Trong khi hẫều hêết báo hoa mai sốếng ở chẫu Phi, thì phẫn loài quý hiêếm này đã
tìm cách sốếng sót ở vùng Viêẫn Đống Nga. Chúng đang bị đẽ d a ọ do sắn tr m ộ bẫết h p ợ pháp, ch ỉ còn 84 cá th ể đư c
ợ cho là sốếng trong t ự nhiên ngày nay.
-Tê giác đẽn (Dicẽros bicornis): Hình 1.2: Hình n
ả h Tê giác đẽn (Dicẽros bicornis)
Tê giác đẽn có th ể đư c ợ tìm thẫếy
ở Namibia và vẽn bi n
ể Đống Phi. Trong thêế kỷ
20, chúng b ịsắn tr m ộ đ ể c a ư lẫếy s n
ừ g khiêến sốế lư n
ợ g tê giác đẽn gi m ả đáng k , ể từ
nắm 1960 đêến 1995, sốế tê giác đã gi m ả đi 98%. Hi n ệ còn 5.000 cá th ể tê giác đẽn đang tốền t i ạ , nh n ư g n n ạ sắn tr m
ộ vẫẫn là mốếi đẽ d a ọ l n ớ đốếi v i
ớ sự sốếng còn c a ủ chúng. -Đư i ờ ư i
ơ ( Pongo pygmaẽus ): Hình 1.3: Hình n ả h Đư i ờ ư i ơ (Pongo pygmaẽus) 4
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388
Trong 60 nắm qua, sốế đư i ờ ư i ơ đã gi m
ả 50%. Loài này đư c
ợ chia thành ba phẫn loài d a ự trên n i
ơ chúng sốếng trên đ o
ả Bornẽo: phía Tẫy Bắếc, Đống Bắếc và ở trung tẫm. Đư i ờ ư i
ơ Tẫy Bắếc Bornẽo b ị đẽ d a
ọ nhiêều nhẫết do n n ạ phá r n
ừ g và sắn bắến. Hi n ệ tại ch
ỉ còn 1.500 cá th . ể WWF đã h p ợ tác ch t ặ chẽẫ v i ớ các m n ạ g lư i ớ giám sát thư n ơ g m i ạ đ n ộ g v t ậ hoang dã đ ể b o ả đ m
ả an toàn cho đư i ờ ư i ơ . - Đư i ờ ư i
ơ (Pongo tẫpnuliẽnsis): Hình 1.4: Hình n ả h Đư i ờ ư i
ơ ( Pongo tẫpnuliẽnsis ) Là sinh v t
ậ có trí thống minh cao, đư i ờ ư i
ơ chia sẻ 96,4% gẽn c a
ủ loài ngư i ờ . Chúng đư c
ợ biêết đêến v i
ớ bộ lống màu đỏ đ c ặ bi t ệ và đư c ợ coi là đ n ộ g v t ậ sốếng trên cẫy l n
ớ nhẫết. Phá r n
ừ g, sắn bắến trái phép và mẫết mối trư n
ờ g sốếng đã dẫẫn đêến sự đẽ d a ọ tuy t ệ ch n ủ g c a ủ đư i ờ ư i
ơ , trong đó loài đư i ờ ư i
ơ Tapanuli có nguy cơ tuy t ệ ch n
ủ g cao nhẫết khi ch ỉ có 800 cá th ể còn sốếng. - Khỉ đ t
ộ sống cross (Gorilla gorilla diẽhli): 5
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Hình 1.5: Hình n
ả h Khỉ đ t
ộ sống cross (Gorilla gorilla diẽhli)
Đẫy là loài khỉ đ t ộ sốếng gi i ớ h n ạ ở nh n ữ g ng n
ọ đốềi và núi r n ừ g c a ủ khu v c ự biên gi i
ớ Camẽroon-Nigẽria t i
ạ đẫều nguốền c a
ủ sống Cross (Nigẽria). Do phá r n ừ g, khỉ đ t ộ sống Cross hi n ệ đang còn kho n ả g 300 cá th ể đư c
ợ cho là tốền t i ạ ở m t ộ khu vực bi t ệ l p ậ gi a ữ biên gi i
ớ Nigẽria và Camẽroon, có nguy cơ b ị tuy t ệ ch n ủ g do bị sắn tr m ộ bẫết h p ợ pháp. - Rùa bi n
ể hawksbill (Erẽtmochẽlys imbricata): Hình 1.6: Hình n ả h Rùa bi n
ể hawksbill (Erẽtmochẽlys imbricata)
Chủ yêếu đư c
ợ tìm thẫếy ở vùng bi n ể nhi t ệ đ i
ớ và gẫền các r n
ạ san hố, rùa bi n ể
đã sốếng ở vùng bi n ể c a
ủ chúng ta trong 100 tri u
ệ nắm qua và chúng là m t ộ phẫền quan tr n ọ g c a
ủ hệ sinh thái bi n
ể . Chúng giúp duy trì sự sốếng c a ủ các r n ạ san hố bắềng cách lo i ạ bỏ b t ọ bi n ể . M c ặ dù đư c ợ b o ả v
ệ thẽo Cống ư c
ớ vêề buốn bán quốếc têế các loài đ n ộ g v t ậ và th c ự v t
ậ hoang dã có nguy c ơ tuy t ệ ch n
ủ g, rùa Hawksbill bị đẽ d a
ọ nhiêều nhẫết b i ở buốn bán đ n ộ g v t ậ hoang dã. -
Tê giác Java (Rhinocẽros sondaicus): 6
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Hình 1.7: Hình n
ả h Tê giác Java (Rhinocẽros sondaicus) V i
ớ sốế lư n ợ g còn kho n
ả g 68, tê giác Java là loài có nguy c ơ tuy t ệ ch n ủ g cao
nhẫết trong sốế nắm loài tê giác. Chúng t n
ừ g sốếng ở khắếp vùng đống bắếc ẦỐn Đ ộ và Đống Nam Á, nh n
ư g giờ chỉ có thể đư c
ợ tìm thẫếy ở Cống viên quốếc gia Ujung
Kulon, ở Indonẽsia. Hi n ệ t i ạ , n i ơ đẫy là c ơ h i
ộ sốếng sót duy nhẫết c a
ủ tê giác Java, vì
vậy điêều quan tr n ọ g là chúng ph i ả đư c ợ b o ả v ệ kh i ỏ m i ọ mốếi đẽ d a ọ . Đ ể gi m ả khả nắng tuy t ệ ch n
ủ g, WWF đang tìm cách thiêết l p ậ m t ộ quẫền th ể tê giác Java th ứ hai.
- Voi Sumatra (Elẽphas maximus sumatranus): Hình 1.8: Hình n
ả h Voi Sumatra (Elẽphas maximus sumatranus) Đư c
ợ tìm thẫếy ở Bornẽo và Sumatra, voi Sumatra có chung mối trư n ờ g sốếng v i ớ
tê giác, hổ và đư i ờ ư i
ơ Sumatra. Tuy nhiên, n n ạ phá r n ừ g là m t
ộ vẫến đêề l n ớ ở Sumatra, h n
ơ hai phẫền ba di n ệ tích r n ừ g thẫếp ở đẫy b ị ch t
ặ phá trong 25 nắm qua. Hi n
ệ tại vẫẫn còn t
ừ 2.400 đêến 2.800 con voi Sumatra còn sinh sốếng. 7
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388
- Tê giác Sumatra (Dicẽrorhinus sumatlingsis):
Tê giác Sumatra là loài tê giác nh
ỏ nhẫết trong sốế các loài tê giác còn sốếng và là
loài tê giác duy nhẫết ở chẫu Á có hai s n ừ g. Hi n ệ t i
ạ chúng chỉ đư c ợ tìm thẫếy ở
Bornẽo và Sumatra, m c ặ dù chúng t n ừ g sốếng
ở phía đống dãy Hy Mã L p ạ S n ơ , miêền
đống ẦỐn Độ và Thái Lan trư c
ớ khi bị tuy t ệ ch n ủ g ở nh n ữ g khu v c ự đó. Vì n n ạ sắn tr m
ộ do nhu cẫều s n
ừ g tê giác tắng lên, mối trư n
ờ g sốếng bị mẫết, sốế cá th ể tê giác Sumatra đã gi m ả xuốếng ch ỉ còn 80 con. Hình 1.9: Hình n
ả h Tê giác Sumatra (Dicẽrorhinus sumatlingsis) -
Hổ Sunda (Panthẽra tigris sondaica): Nh n
ữ g con hổ Sunda đư c ợ phẫn bi t ệ b i ở các s c
ọ đẽn dày trên b ộ lống màu cam
của chúng. Hi n
ệ chỉ còn 400 cá th , ể tẫết c
ả đêều sốếng trên đ o
ả Sumatra. Các nhà b o ả
tốền lo lắếng rắềng n n ạ phá r n ừ g và sắn tr m
ộ (chiêếm 80% sốế ca tử vong c a ủ h ) ổ có th
ể dẫẫn đêến s ự tuy t ệ ch n ủ g c a ủ chúng. 8
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Hình 1.11: Hình n ả h H
ổ Sunda (Panthẽra tigris sondaica):
- Cá hẽo Vaquita ( Phocoẽna sinus ): Vaquita là m t
ộ loài cá hẽo đ c ặ h u ữ c a ủ V n ị h California. V i
ớ sốế lư n ợ g ch ỉ còn 10 cá th , ể Vaquita là đ n ộ g v t
ậ có vú dư i ớ bi n
ể hiêếm nhẫết thêế gi i ớ . Đư c ợ phát hi n ệ vào nắm 1958, chúng hi n ệ đang trên b ờ v c ự tuy t ệ ch n
ủ g do đánh bắết cá bẫết h p ợ pháp -
cứ nắm con cá hẽo Vaquita thì có m t
ộ con chêết trong lư i ớ đánh cá. Hình 1.11: Hình n
ả h Cá hẽo Vaquita ( Phocoẽna sinus ) - Khỉ đ t
ộ miêền tẫy (Gorilla gorilla gorilla): Hình 1.12: Hình n ả h Kh ỉ đ t
ộ miêền tẫy (Gorilla gorilla gorilla) Sốế lư n ợ g chính xác c a ủ khỉ đ t
ộ vùng đẫết thẫếp phía Tẫy ch a ư đư c ợ biêết do mối trư n
ờ g sốếng xa xối c a ủ chúng trong r n ừ g nhi t ệ đ i
ớ chẫu Phi. Chúng đư c ợ tìm thẫếy 9
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 ở Camẽroon, C n
ộ g hòa Trung Phi, C n
ộ g hòa Dẫn chủ Congo, Equatorial Guinẽa, Gabon và C n
ộ g hòa Congo. Thẽo WWF, m c
ặ dù có sốế lư n
ợ g đống nhẫết trong sốế các
phẫn loài khỉ đ t
ộ , quẫền thể khỉ đ t
ộ ở vùng đẫết thẫếp phía Tẫy đã gi m ả 60% trong
25 nắm qua do sắn tr m
ộ , sắn bắến th t ị và b n ệ h t t ậ nh ư d c ị h Ebola. - Cá hẽo khống v y ả nư c ớ ng t
ọ (Nẽophocaẽna asiaẽoriẽntalis ssp Áiaẽoriẽntalis): Hình 1.13: Hình n
ả h Cá hẽo khống v y ả nư c ớ ng t ọ
( Nẽophocaẽna asiaẽoriẽntalis ssp Áiaẽoriẽntalis ) V i
ớ sốế lư n ợ g ít h n ơ 2.000 cá th ,
ể loài cá hẽo khống vẫy sốếng ở nư c ớ ng t ọ này đư c
ợ biêết đêến v i
ớ trí thống minh có thể so sánh v i ớ m t ộ con kh ỉ đ t ộ và "n ụ cư i ờ " tinh ngh c ị h c a
ủ nó. Chúng đư c
ợ tìm thẫếy ở sống Dư n ơ g T ,
ử Trung Quốếc, nh n ư g
đánh bắết quá m c
ứ và ố nhiêẫm có th
ể dẫẫn đêến sự tuy t ệ ch n ủ g c a ủ chúng. Loài này
từng cùng sốếng trên m t ộ dòng sống v i
ớ cá hẽo Baiji, trư c
ớ khi cá hẽo Baij b ịtuy t ệ
chủng vào nắm 2006. Ở Vi t ệ Nam - Rùa hốề gư m ơ : 10
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Hình 1.14: Hình n
ả h Rùa hốề gư m ơ Thu c ộ m t ộ nhánh c a
ủ rùa mai mêềm kh n
ổ g lốề sống Dư n ơ g T .
ử Cũng là loài rùa
quý hiêếm trên thêế gi i
ớ và ở Vi t
ệ Nam chỉ có ở hốề Gư m ơ . Th i
ờ gian gẫền đẫy hốề Gư m
ơ bị ố nhiêẫm n n
ặ g dẫẫn đêến 1 cá th
ể rùa đã chêết. Sau khi c
ụ rùa hốề Gư m ơ chêết thì trên thêế gi i ớ ch ỉ còn 3 cá th . ể Tình tr n ạ g b o ả tốền: tuy t ệ ch n ủ g trong t ự nhiên. -Rùa da: Hình 1.15: Hình n ả h Rùa da Là loài l n
ớ nhẫết trong họ nhà rùa. Và là loài bò sát l n ớ th ứ t ư sau 3 loài cá sẫếu. Đư c ợ hi p ệ h i ộ b o ả vệ đ n ộ g th c ự v t ậ thêế gi i ớ coi là đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm nhẫết Thêế Gi i
ớ . Loài rùa này sốếng chủ yêếu ở các vùng bi n ể khu v c
ự miêền trung. Loài rùa
này khống có rắng mà thay vào đó là các gai nh n ọ m c ọ trong mi n ệ g giúp rùa gi a ữ 11
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 thức ắn l i ạ . Th c ứ ắn c a
ủ nó chủ yêếu là các loài s a ứ di chuy n ể ch m ậ . Tình tr n ạ g
bảo tốền: sắếp nguy cẫếp
- Cò quắm cánh xanh:
Loài cò này sắếp có tên trong danh sách các loài đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm sắếp tuy t ệ
chủng. Và hi n ệ t i ạ
ở miêền Nam đã hoàn toàn biêến mẫết. Cò quắm cánh xanh hoặc cò
quắm vai trắếng là m t
ộ loài chim trong họ Thrẽskiornithidaẽ. Loài này xuẫết hi n ệ ở
miêền Bắếc Campuchia, đốềng bắềng Nam B ,
ộ miêền Nam nư c ớ Lào và Đống
Kalimantan của Indonẽsia. Chúng sốếng ở các ao, hốề,các dòng sống có nư c ớ ch y ả
chậm trong các khu r n ừ g trốếng tr i
ả , đối khi chúng sốếng trong rừng cẫy th a ư và các con sống r n
ộ g co dãy cát và s n
ạ . Cá thể c a
ủ cò quắm cánh xanh còn rẫết ít. Tình trạng b o
ả tốền: Rẫết nguy cẫếp Hình 1.16: Hình n
ả h Cò quắm cánh xanh - Voi: 12
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Hình 1.17: Hình nh ả Voi V i
ớ tốếc độ giêết để lẫếy lống đuối, sốế lư n ợ g voi Vi t ệ Nam gi m ả v i ớ tốếc độ chóng m t
ặ , nêếu khống có kêế ho c ạ h b o ả tốền k p ị th i ờ thì lo i ạ đ n ộ g v t
ậ này sẽẫ biêến mẫết kh i ỏ b n ả đốề Vi t
ệ Nam. Sốế lư n ợ g voi hi n ệ t i ạ t p ậ trung ch ủ yêếu ở Tẫy Nguyên nư c ớ ta. Tình tr n ạ g b o
ả tốền: Nguy cẫếp - V oc
ọ đẫều trắếng: Thẽo hi p ệ h i ộ b o
ả vệ tốền thiên nhiên thêế gi i
ớ , trên toàn cẫều ch ỉ còn kho n ả g 60 cá thể Vo c
ọ đẫều trắếng sinh sốếng, các cá thể này đêều t p ậ trung t i ạ Vi t ệ Nam, đ o ả Cát Bà (H i ả Phòng). N i ơ r n ừ g đang b ị đẽ d a ọ nghiêm tr n ọ g t ừ các khu du l c ị h nghỉ dư n ỡ g. Tình tr n ạ g b o ả tốền: C c ự kì nguy cẫếp. Hình 1.18: Hình n ả h V oc
ọ đẫều trắếng 13
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 - V oc ọ mũi hêếch: Hình 1.19: Hình n ả h V oc ọ mũi hêếch
Voọc mũi hêếch là m t ộ loài đ n ộ g v t ậ đ c ặ bi t ệ ch ỉ xuẫết hi n ệ ở m t ộ sốế t n ỉ h miêền
núi phía Bắếc Vi t ệ Nam. Tình tr n
ạ g sắn bắết quá m c ứ , phá r n
ừ g lẫếy gốẫ làm nư n ơ g đang đ y ẩ loài đ n ộ g v t
ậ này đêến nguy cơ tuy t ệ ch n ủ g. Hi n ệ t i ạ còn kho n ả g 80 cá
thể đư c
ợ nhóm FFI (Tổ ch c ứ B o ả tốền đ n ộ g th c ự v t
ậ quốếc têế) phát hi n ệ . Và thẽo ư c ớ tính c a ủ h ọ còn kho n ả g 110 cá th
ể đang sinh sốếng ở Vi t ệ Nam. Tình tr n ạ g b o ả tốền: Nguy cẫếp - Hư u ơ vàng: Hư u
ơ vàng phẫn bốế t i ạ m t ộ sốế khu v c ự thu c
ộ Tẫy Nguyên và Nam Trung B , ộ sốế lư n
ợ g chỉ còn vài trắm con nh n ư g hi n
ệ nay thì khống còn dẫếu hi u ệ sinh sốếng
của chúng, các nhà sinh v t ậ h c ọ đang đ a
ư ra đánh giá có kh
ả nắng loài hư u ơ sao này đã tuy t ệ ch n ủ g. Ở Vi t
ệ Nam chỉ còn vài trắm cá thể hư u ơ vàng. Tình tr n ạ g
bảo tốền: Nguy cẫếp - Sao la Hình Là loài đ n ộ g v t ậ đư c ợ phát hi n
ệ đẫều tiên t i ạ Vi t ệ
Nam vào tháng 5/1992. Vào th i ờ đi m ể đó vi c ệ phát hi n
ệ Sao La đã gẫy chẫến đ n ộ g toàn thêế gi i ớ , vì vi c ệ phát hi n ệ ra m t ộ loài đ n ộ g v t ậ l n ớ vào giai đo n ạ thêế k ỷ 20 là
khó xảy ra. V i ớ cu c
ộ sốếng bẫết bênh c a ủ mình, loài đ n ộ g v t ậ này đư c ợ xêếp vào nhóm đ n
ộ g vật có nguy cơ tuy t ệ ch n
ủ g cao ở Vi t ệ Nam. Hi n ệ t i
ạ còn 50 đêến 60 cá thể đư c
ợ nuối dư n ỡ g t i ạ các vư n
ờ quốếc gia. Tình tr n ạ g b o ả tốền: C c
ự kì nguy cẫếp. 14
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Hình 1.20: Hình n ả h Hư u ơ vàng - Hổ:
Do bị sắn bắến, sốế lư n ợ g c a ủ các loài h ổ gi m ả m n
ạ h, chỉ còn kho n ả g vài ch c ụ
cá thể sinh sốếng t i ạ các r n ừ g c a ủ Vi t ệ Nam. Dẫếu hi u ệ sinh s n ả c a ủ lo i ạ đ n ộ g v t ậ
họ mèo này đã khống còn đư c ợ ghi nh n
ậ trong nhiêều nắm gẫền đẫy. Hi n ệ t i ạ thì các
cá thể hổ còn sót l i ạ đã đư c ợ nhà ch c
ứ trách nuối trong chuốềng nhắềm duy trì tình
trạng sốếng sót c a ủ chúng, tránh n n
ạ sắn bắết đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm. Hi n ệ t i ạ ch ỉ còn
khoảng 5 cá th ể tốền t i ạ ngoài t ự nhiên. Tình tr n ạ g b o
ả tốền: Nguy cẫếp. Hình 1.21: Hình n ả h con Hổ - Bò tót: 15
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Hi n
ệ tại ở Vi t
ệ Nam chỉ còn kho n
ả g 300 con, phẫn bốế t i ạ các vư n ờ quốếc gia ở
Lào Cai, Kon Tum, Lẫm Đốềng. Nh n
ữ g đàn bò này đang đ n ứ g trư c ớ hi m ể h a ọ di t ệ vong vì r n
ừ g bị tàn phá n n ặ g nêề, n n ạ sắn bắến l u
ậ diêẫn ra liên t c ụ . Tình tr n ạ g b o ả
tốền: Sắếp nguy cẫếp. Hình 1.22: Hình n ả h con Bò tót
2. Vai trò, ch c ứ năng c a ủ đ ng ộ v t ậ v i ớ h ệ sinh thái:
Đa dạng sinh h c ọ : Hi n
ệ nay, trên thêế gi i ớ có kho n ả g 15 tri u ệ loài sinh v t ậ ,
mốẫi loài đêều nắềm trong m t
ộ mắết xích ho c
ặ nhiêều mắết xích quan tr n ọ g trong chuốẫi thức ắn t ự nhiên. S
ự biêến mẫết c a ủ m t
ộ loài sẽẫ dẫẫn đêến s ự thay đ i ổ toàn b ộ cẫếu trúc
đã diêẫn ra thẽo quy lu t ậ c a ủ hàng ch c ụ tri u ệ nắm nay. M t ộ sốế loài ch ủ chốết trong thêế gi i
ớ tự nhiên biêến mẫết cũng đốềng nghĩa v i
ớ nguy cơ biêến mẫết c a ủ nh n ữ g loài lẫn c n ậ . Vì thêế b o
ả vệ sự tốền t i ạ c a ủ thêế gi i ớ đ n ộ g v t ậ cũng là b o
ả vệ sự đang
dạng vêề loài, cá th ể trong loài.
Cẫn bắềng mối trư n
ờ g sốếng: sự sắếp xêếp c a ủ thêế gi i ớ t ự nhiên sẽẫ m c ặ đ n ị h sự tốền t i ạ ý nghĩa c a ủ m t
ộ loài nào đẫếy. Có rẫết nhiêều sinh v t ậ v i
ớ vai trò đánh giá mối trư n
ờ g sốếng như chim n ư g, đ i
ạ bàng đang dẫền gi m
ả sút vêề sốế lư n
ợ g cá thể do
nhiêẫm phải chẫết đ c ộ hóa h c ọ DDT gẫy c n
ả trở khả nắng sinh s n ả . M t ộ sốế loài còn
đóng vai trò tiên tri chỉ thị trư c
ớ khả nắng biêến đ i
ổ mối trư n
ờ g sốếng khi thiên tai bẫết ng ờ x y ả ra.
Giá trị kinh têế: có rẫết nhiêều loài đ n ộ g v t
ậ hoang dã mang đêến cho con ngư i ờ
giá tr ịkinh têế cao t ừ các s n ả ph m ẩ lẫếy t ừ th t ị , da, tr n
ứ g, lống, ngà, s n ừ g…c a ủ đ n ộ g 16
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388
vật. Có khống ít quốếc gia, vùng lãnh thổ phát tri n ể d a ự vào s ự góp m t ặ c a ủ đ n ộ g
vật hoang dã trong ho t ạ đ n ộ g du l c ị h, gi i ả trí…
Phục vụ nống nghi p ệ : Trư c
ớ khi sử d n ụ g các lo i
ạ thuốếc trừ sẫu vào nống nghi p ệ , con ngư i ờ đã biêết t n ậ d n ụ g thêế gi i ớ đ n ộ g v t
ậ hoang dã vào di t ệ tr ừ nh n ữ g
nguyên nhẫn gẫy h i
ạ cho cẫy trốềng. Ví d
ụ các loài chim bắết sẫu, rắến ắn chu t ộ , kiêến ắn tr n
ứ g sẫu…Phư n
ơ g pháp này đư c ợ g i ọ là s ử d n ụ g thiên đ c ị h. Đẫy là bi n ệ pháp an toàn, hi u ệ qu , ả khống n ả h hư n
ở g đêến cẫn bắềng mối trư n ờ g, b o ả v ệ mối trư n ờ g
sốếng .cẫền đư c
ợ khuyêến khích và s ử d n
ụ g thay vì thuốếc tr ừ sẫu. Vêề y h c
ọ : các nhà khoa h c ọ đã d a ự trên cu c
ộ đẫếu tranh sinh h c ọ c a ủ các loài sinh v t
ậ để tìm ra nh n ữ g lo i ạ thuốếc ch a ữ b n
ệ h cho con ngư i
ờ . Ở nhiêều loài đ n ộ g
vật hoang dã còn ch a ứ chẫết hóa h c ọ quan tr n ọ g làm nêền t n ả g để t o ạ ra thuốếc chữa đau nh c ứ , ung th … ư Ý nghĩa vêề m t
ặ tinh thẫền: khống chỉ mang đêến nh n
ữ g giá trị hi n ệ v t ậ , đ n ộ g
vật hoang dã còn góp phẫền t o ạ nên nét đ p
ẹ vắn hóa trong đ i
ờ sốếng con ngư i ờ . Có
khống ít các quốếc gia lẫếy hình n ả h đ n ộ g v t
ậ để làm bi u ể tư n ợ g nh ư kangrugru ở Úc. Đ i
ờ sốếng hoang dã đẽm đêến cho con ngư i ờ s ự h n ứ g thú, gi i
ả trí và kích thích trí tò mò, tư n ở g tư n ợ g cho chúng ta.
Hình 2.1. Vai trò, ch c ứ nắng c a ủ đ n ộ g v t ậ v i ớ h ệ sinh thái 3. Lý do đ ng ộ v t ậ b ị h y ủ ho i ạ : 17
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388
3.1 Nguyên nhẫn làm cho đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm b ịh y ủ ho i ạ : Hình 3.1 Nguyên nhẫn l n
ớ nhẫết dẫẫn đêến s
ự biêến mẫết c a
ủ nhiêều loài đ n ộ g v t ậ hoang dã
và quý hiêếm là nh n ữ g ho t ạ đ n
ộ g khai thác đẫết, bi n
ể , sống, nư c ớ c a ủ con ngư i ờ .
Chỉ trong vòng 50 nắm, bắềng các ho t ạ đ n ộ g phá r n
ừ g, canh tác, xẫy d n ự g, du l c ị h, loài ngư i
ờ đã khiêến các quẫền thể đ n ộ g v t
ậ hoang dã, quý hiêếm trên toàn thêế gi i ớ giảm h n ơ 2/3, đ y
ẩ thiên nhiên vào tình tr n ạ g ‘r i ơ t
ự do’, rẫết khó đ ể cẫn bắềng l i ạ .
Chỉ sốế Hành tinh Sốếng (LPI) c a ủ Tổ ch c
ứ Quốếc têế vêề B o
ả tốền Thiên nhiên
(WWF) gẫền đẫy cho thẫếy quy mố đ n ộ g v t
ậ có vú, chim, lư n ỡ g c ,
ư bò sát và cá đã
giảm trung bình 68% t
ừ nắm 1970 đêến nắm 2016.
Nguyên nhẫn là do các ho t ạ đ n ộ g phá r n ừ g, phát tri n ể nống nghi p ệ khống bêền v n
ữ g và buốn bán đ n ộ g v t
ậ hoang dã bẫết h p ợ pháp c a ủ con ngư i ờ . Khống chỉ
gẫy mẫết cẫn bắềng sinh thái, vi c ệ phá h y
ủ thiên nhiên hoang dã cũng đang đ a ư con ngư i
ờ đêến gẫền h n ơ v i ớ đ n ộ g v t
ậ hoang dã, thúc đ y ẩ s
ự gia tắng các đ i ạ d c ị h toàn
cẫều như COVID-1. Thốếng kê này đư c ợ đ a ư ra sau nghiên c u
ứ quan sát gẫền 21.000
quẫền thể trên 4.000 loài đ n ộ g v t ậ có xư n
ơ g sốếng toàn thêế gi i
ớ trong gẫền 50 nắm qua. Bên c n
ạ h đó còn có nguyên nhẫn cháy r n
ừ g khiêến mối trư n ờ g sốếng c a ủ các đ n ộ g v t
ậ bị thu h p
ẹ đẽ doạ đêến sự sốếng đ n ộ g v t
ậ . Lẫền cháy r n
ừ g gẫền đẫy nhẫết là nắm 2019, r n
ừ g Amazon đư c ợ coi là lá ph i ổ xanh c a ủ thêế gi i ớ và là n i ơ sinh sốếng 18
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388
của hàng tri u ệ loài đ n ộ g v t
ậ hoang dã và quý hiêếm. Đám cháy đã gẫy nguy hi m ể
đêến hàng ngàn loài đ n ộ g v t
ậ , trong đó 265 loài nắềm trong danh sách nh n ữ g đ n ộ g
vật nguy cẫếp c a ủ thêế gi i
ớ , bao gốềm tatu chín đai kh n ổ g lốề, l n
ợ lốềi mõm trắếng, thú ắn kiêến kh n
ổ g lốề… Trong đó, 124 đ n ộ g v t
ậ duy nhẫết chỉ có ở r n ừ g m a ư Amazon
đang b ịđẽ d a ọ nghiêm tr n ọ g.
Hình 3.2: Rẫết nhiêều loài thú quý hiêếm t i ạ Amazon b ị n ả h hư n ở g b i ở các đám cháy
Nhu cẫều sử d n ụ g đ n ộ g v t
ậ hoang dã là nguyên nhẫn gia tắng tình tr n ạ g sắn
bắến, buốn bán đ n ộ g v t
ậ hoang dã trái pháp lu t ậ và đ y
ẩ nhiêều loài đêến b ờ v c ự tuy t ệ
chủng. Thẽo Báo cáo S c
ứ sốếng Hành tinh 2020 c a ủ Tổ ch c
ứ Quốếc têế vêề B o ả tốền
Thiên nhiên (WWF), trong vòng 50 nắm qua, quẫền th ể các loài đ n ộ g v t ậ có xư n ơ g sốếng đã suy gi m ả 68%. T i ạ Vi t
ệ Nam, nhiêều loài đ n ộ g v t
ậ hoang dã đang đốếi m t ặ v i ớ nguy c ơ tuy t ệ ch n ủ g do b
ị buốn bán và tiêu th ụ bẫết h p
ợ pháp vì nhiêều m c ụ đích
khác nhau như làm th c ự ph m ẩ , thuốếc ch a ữ b n
ệ h, đốề trang s c ứ ... H n ơ lúc nào hêết,
thiên nhiên đang kêu c u
ứ và cẫền có s
ự chung tay, nốẫ l c ự vào cu c ộ c a ủ c ả c n ộ g đốềng để b o ả tốền đ n ộ g v t
ậ hoang dã. Sử d n ụ g s n
ừ g tê giác để làm thuốếc ch a ữ b n ệ h
khiêến cho sốế lư n
ợ g tê giác suy gi m ả đ n ứ g trư c ớ nguy c ơ b ịtuy t ệ ch n ủ g. 19
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388
Hình 3.3: Tê giác Nam Phi trư c ớ nguy c ơ b ị tuy t ệ ch n ủ g b i ở n n
ạ sắn bắến trái phép. Hi n ệ nay bên c n ạ h vi c ệ đốếi m t ặ v i
ớ sự ố nhiêẫm trẫềm tr n ọ g c a
ủ mối trư n ờ g hay hi n ệ tư n ợ g hi u ệ n
ứ g nhà kính,… thì Trái Đẫết c a
ủ chúng ta còn đang ph i ả đốếi mặt v i ớ m t ộ hi n ệ tư n ợ g đáng lo ng i ạ n a
ữ đó chính là hi n ệ tư n ợ g bắng tan ở c ả 2
cực (Bắếc c c ự và Nam c c ự ). Biêến đ i ổ khí h u
ậ trên trái đẫết khiêến bắng tan nhanh chóng và m c ự nư c ớ bi n ể dẫng cao. Vi c
ệ này vố cùng nghiêm tr n ọ g gẫy n ả h hư n ở g cho loài sinh v t
ậ biêến mẫết ho c ặ có nguy c ơ tuy t ệ ch n
ủ g. Do mẫết mối trư n ờ g sốếng vì
đẫết bị hoang hóa, do n n ạ phá r n
ừ g và do nư c ớ bi n
ể ẫếm lên. Kho n ả g 50% các loài đ n ộ g th c ự v t
ậ sẽẫ đốếi m t ặ v i ớ nguy c ơ tuy t ệ ch n
ủ g vào nắm 2050. Nêếu nhi t ệ đ ộ trái
đẫết tắng thêm từ 1,1 đêến 6,4 độ C n a
ữ . Ví dụ như là loài cáo đ , ỏ trư c ớ đẫy chúng thư n ờ g sốếng
ở Bắếc Myẫ thì nay đã chuy n
ể lên vùng Bắếc c c ự .
Loài gẫếu Bắếc c c ự cũng là m t ộ loài đi n
ể hình. Nêếu lư n ợ g bắng tan v i ớ tốếc độ chóng m t ặ nh ư hi n ệ nay thì vi c ệ kiêếm ắn c a
ủ loài gẫếu này g p
ặ rẫết nhiêều khó khắn. 20
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Cũng tư n
ơ g tự như Gẫếu Bắếc c c ự , chim cánh c t ụ ở Nam c c ự cũng ch u ị chung
sốế phận. Khi mà di n
ệ tích bắng ngày càng gi m
ả đốềng nghĩa v i ờ vi c ệ b ị mẫết n i ơ cư
trú và nguốền th c ứ ắn.
Hình 3.4: Gẫếu Bắếc C c ự con b ị đẽ do ạ nghiêm tr ng ọ t ừ hi n ệ t ng ượ bắng tan
4. Ảnh hưởng và bi n
ệ pháp phòng chốếng, ph c ụ hốồi: 4.1 n Ả h hư n ở g: Trong 2 th p
ậ kỷ gẫền đẫy, t i ạ Vi t
ệ Nam, có 10 loài b ị tuy t ệ ch n ủ g và hàng trắm
loài đang bị đẽ d a ọ , ph i ả đ a ư vào sách đ . ỏ Vi t ệ Nam đư c
ợ biêết đêến nh ư là m t ộ n i ơ
có nhiêều loài bị đẽ d a ọ tuy t ệ ch n
ủ g. Trong đó, có 407 loài đ n ộ g v t
ậ nắềm trong sách đỏ Vi t ệ Nam v i ớ m c ứ đ ộ t
ừ hiêếm đêến nguy cẫếp, đẽ d a ọ tuy t ệ ch n ủ g. Có 7 loài đ n ộ g vật c a ủ Vi t
ệ Nam nắềm trong danh sách 100 loài b ị đẽ d a
ọ nhẫết thêế gi i ớ . Khi đ n ộ g
vật quý hiêếm bị tuy t ệ ch n
ủ g sẽẫ để l i ạ nh n ữ g n ả h hư n
ở g đêến mối trư n ờ g và con ngư i ờ .
Toàn bộ hệ sinh thái nói chung bị n ả h hư n ở g khi m t
ộ loài bị tuy t ệ ch n ủ g.
Khống chỉ đốếi v i ớ th c ự ph m
ẩ mà còn đốếi v i ớ nh n ữ g thay đ i ổ x y
ả ra ở cẫếp độ tài nguyên. Có nh n ữ g h u ậ qu ả nghiêm tr n ọ g: 21
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Mẫết đa d n
ạ g di truyêền. Đẫy là m t ộ khía c n ạ h quan tr n
ọ g khi tính đêến tính dêẫ
bị tổn thư n ơ g c a
ủ loài. Tẫết cả các thành phẫền c a
ủ mối trư n
ờ g sốếng đêều làm gi m ả c ơ h i
ộ sắn mốềi, trao đ i ổ gẽn, sinh s n ả , v.v. Sự tuy t ệ ch n ủ g hoàn toàn c a
ủ các loài. Thẽo th i ờ gian, s
ự biêến mẫết c a ủ các loài gẫy ra thi t ệ h i ạ nghiêm tr n
ọ g cho mối trư n
ờ g. Các loài bị tuy t ệ ch n ủ g khiêến
các loài khác tiêếp qu n ả các khu v c
ự có liên quan đêến loài đã tuy t ệ ch n ủ g đó. Trong sốế các tác đ n ộ g gẫy ra b i ở sự tuy t ệ ch n ủ g hoàn toàn c a
ủ các loài, chúng ta thẫếy sắn bắến, ch t
ặ phá cẫy cốếi và cháy r n ừ g.
Sự tiêến hoá c a ủ con ngư i
ờ . Nhiêều quá trình c a ủ con ngư i ờ gẫy ra h u ậ quả cho các loài đ n ộ g v t
ậ có nguy cơ tuy t ệ ch n
ủ g. Khi chúng ta gẫy ra s ự tuy t ệ ch n ủ g của đ n ộ g th c ự v t
ậ , chúng ta đang phá vỡ sự cẫn bắềng sinh thái. M i ọ sinh v t ậ đêều có m t ộ ch c
ứ nắng trong hệ sinh thái. Ho c
ặ nó giúp thụ phẫến, t o ạ khống gian m ẩ ư t ớ , làm th c ứ ắn, ki m
ể soát quẫền th ,
ể v.v. Nêếu chúng ta lo i ạ b
ỏ các loài làm th c ứ ắn cho ngư i
ờ khác, Chúng tối sẽẫ khống chỉ làm cho các loài đư c ợ đêề c p ậ đêến biêến mẫết mà còn c ả nh n
ữ g loài khác mà nó đã nuối dư n ỡ g. Đốềng th i
ờ , chúng ta có thể thẫếy rắềng các loài ắn cẫy mà chúng ta đã tuy t ệ
chủng, thụ phẫến cho m t
ộ cẫy khác và điêều này hi n ệ khống th
ể làm tắng quẫền thể
của chúng. Nói chung, s ự thay đ i ổ tr n ạ g thái c a ủ m t ộ h
ệ sinh thái dẫẫn đêến các loài
khống có cùng nguốền l c ự đ ể tốền t i
ạ và đêến lư t ợ nó, có th ể làm gi m
ả các nguốền tài
nguyên thiên nhiên mà chúng ta đã quẽn s ử d n ụ g. 4.2 Bi n
ệ pháp phòng chốếng: Sốế lư n ợ g đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm trên hành tinh đ t
ộ nhiên biêến mẫết, m t ộ vẫến đêề l n ớ , ph c ứ t p
ạ mà mốẫi quốếc gia ph i ả đốếi m t ặ . Tuy nhiên, m i ọ th
ứ chúng tối làm đêều rẫết quan tr n
ọ g, có nhiêều bi n
ệ pháp nên đư c ợ th c ự hi n ệ đ ể b o ả vêề đ n ộ g v t ậ có nguy c ơ tuy t ệ ch n ủ g.
Đẫều tiên, các chính phủ có thể thành l p ậ m t
ộ sốế tổ ch c ứ để n
ủ g hộ tẫềm quan tr n ọ g c a ủ vi c ệ c u ứ các loài đ n ộ g v t ậ và th c ự v t ậ , kêu g i ọ các c ơ quan chính phủ trên th ở gi i
ớ đóng góp vào chư n ơ g trình b o ả vêề và b o ả tốền đ n ộ g v t ậ đang trên b ờ tuy t ệ ch n
ủ g. Ngoài ra, con ngư i ờ nên t ổ ch c ứ các ho t ạ đ n ộ g khác nhau đ ể nẫng 22
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 tẫềm nh n ậ th c ứ c a ủ m i ọ ngư i
ờ vêề sự cẫền thiêết trong vi c ệ b o ả v ệ các loài đ n ộ g v t ậ này, nhiêều khu b o
ả tốền nên đư c ợ xẫy d n ự g để b o
ả vệ các loài có nguy cơ tuy t ệ chủng. Ví d , ụ h ọ tổ ch c ứ các h i ộ th o, ả h i
ộ ngh ,ị diêẫn đàn quốếc têế vêề s ự quan tr n ọ g
của hệ sinh thái và đa d n ạ g sinh h c
ọ . Thêm vào đó, con ngư i
ờ nên đóng góp vào quyẫ b o
ả tốền tài nguyên thiên nhiên đẽẫ b ị nguy h i ạ c a
ủ Trái Đẫết cho các thêế h ệ sau. Bên c n
ạ h đó, Chính phủ nên ban hành lu t
ậ cẫếm các hành vi gẫy h i ạ ho c ặ phá h y ủ thiên nhiên.
Thứ hai, các quy tắếc ph i ả đư c
ợ cẫếm để b o ả vệ kh i ỏ n n ạ phá r n ừ g. Thứ ba,
chúng ta nên giáo d c ụ m i ọ ngư i
ờ từ khi còn trẻ vêề tẫềm quan tr n ọ g c a ủ đ n ộ g v t ậ trong vi c ệ duy trì h
ệ sinh thái và đa d n ạ g sinh h c
ọ . Ngoài ra, các b n ạ tr ẻ nên đư c ợ giáo d c ụ cách b o
ả vệ mối trư n ờ g c a
ủ chúng ta như bỏ rác đúng cách, yêu quý đ n
ộ g vật, trốềng cẫy xanh .... Hình 4.1: Đ y ẩ m nh ạ tuyên truyêền b o ả v ệ đ ng ộ v t ậ , th c ự v t
ậ hoang giã, quý hiêếm. N n
ạ sắn bắết và buốn bán trái pháp lu t ậ các loài đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm đang làm
gia tắng nguy cơ tuy t ệ ch n ủ g c a
ủ nhiêều giốếng, loài quý hiêếm, gẫy mẫết cẫn bắềng
sinh thái và mối trư n
ờ g sốếng. Do đó, tắng cư n ờ g b o ả vệ đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm đang đư c
ợ các cơ quan có trách nhi m
ệ quyêết tẫm th c ự hi n
ệ nhắềm thúc đ y ẩ qu n ả lý bêền
vững, góp phẫền b o ả v ệ thiên nhiên… Tắng cư n
ờ g phòng, chốếng vi ph m ạ ; th c ự hi n
ệ chính sách, pháp lu t ậ vêề b o ả tốền đa d n ạ g sinh h c
ọ , phòng, chốếng sắn bắết, v n ậ chuy n ể , tàng tr ,
ữ chêế biêến, buốn 23
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 bán trái phép đ n ộ g v t ậ hoang dã. B ổ sung k p ị th i
ờ các nguốền l c
ự cho cống tác b o ả
tốền, chốếng sắn bắết, buốn bán trái phép đ n ộ g v t ậ , th c ự v t
ậ hoang dã; đẫều t ư cho các hoạt đ n
ộ g tuyên truyêền, nẫng cao nh n ậ th c ứ c a ủ c n
ộ g đốềng vêề thiên nhiên, nhẫết là vêề pháp lu t ậ c a
ủ quốếc gia, quốếc têế trong b o
ả vệ thiên nhiên, b o ả v ệ các loài nguy
cẫếp, quý hiêếm. Qu n ả lý ho t ạ đ n
ộ g gẫy nuối, phát tri n ể đ n ộ g, th c ự v t ậ hoang dã hi u ệ qu , ả minh b c ạ h h n ơ . Tiêếp t c ụ đ y ẩ m n ạ h h p
ợ tác quốếc têế trong vi c ệ b o ả vệ
thiên nhiên, đẫếu tranh phòng, chốếng buốn bán đ n ộ g v t ậ hoang dã, hi u ệ quả hóa vi c ệ b o ả v , ệ ngắn ch n ặ ho t ạ đ n
ộ g sắn bắết, buốn bán, tiêu th ụ bẫết h p ợ pháp đ n ộ g
vật hoang dã nguy cẫếp, quý, hiêếm. Bên c n ạ h đó, cẫền s ử d n
ụ g truyêền thống làm cống c ụ đ ể thay đ i ổ hành vi c a ủ c n
ộ g đốềng xã h i
ộ , góp phẫền hốẫ trợ th c ự hi n ệ các quy đ n ị h pháp lu t ậ , nhắềm ngắn chặn vi c
ệ tiêu thụ s n
ừ g tê giác, ngà voi và các s n ả ph m
ẩ có nguốền gốếc t ừ đ n ộ g v t ậ hoang dã bẫết h p ợ pháp khác. Vi c ệ b o
ả vệ các loài đ n ộ g v t
ậ , nhẫết là đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm, trong đó có nh n ữ g loài đ n ộ g v t
ậ đang có nguy cơ bị đẽ d a ọ tuy t ệ ch n
ủ g đang ngày càng tr ở nên cẫếp thiêết. Do đó, h n
ơ lúc nào hêết, cùng v i ớ vi c
ệ tắng cư n
ờ g cống tác trẫến áp t i ộ ph m ạ ,
xử lý nghiêm các đốếi tư n ợ g vi ph m ạ để ki m ể soát, ngắn ch n
ặ , xử lý k p ị th i ờ các
hành vi buốn bán, v n ậ chuy n
ể , tàng trữ trái phép các loài đ n ộ g v t ậ hoang dã và sản ph m ẩ từ đ n ộ g v t
ậ hoang dã, cẫền đ y ẩ m n ạ h h n ơ n a
ữ cống tác thống tin, truyêền
thống nhắềm nẫng cao nh n ậ th c ứ c a ủ c n
ộ g đốềng xã h i
ộ vêề vẫến đêề này.
Kêết luận, có nhiêều bi n
ệ pháp để b o
ả vệ các loài đ n ộ g v t ậ có nguy c ơ tuy t ệ
chủng. Và mốẫi chúng ta ph i ả có trách nhi m ệ b o ả v ệ và c u ứ nh n
ữ g loài có nguy cơ tuy t ệ ch n ủ g trư c ớ khi quá mu n ộ . Nêếu nh n ữ g bi n
ệ pháp này đư c ợ th c ự hi n ệ , hành tinh c a
ủ chúng ta sẽẫ là n i
ơ yên bình và tư i ơ đ p ẹ cho tẫết c ả các loài. 4.3 Bi n ệ pháp ph c ụ hốềi: Để ph c
ụ hốềi duy trì sự sốếng c a ủ các loài đ n ộ g v t
ậ quý hiêếm thì hãy chẫếm dứt vi c
ệ sắn bắến, mua bán trái phép các loài đ n ộ g v t ậ . Tích c c
ự trốềng cẫy gẫy r n ừ g, bảo v ệ mối trư n ờ g đ ể t o ạ mối trư n
ờ g sốếng cho các loài đ n ộ g v t ậ . 24
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Hình 4.2: Nga l p
ậ ngẫn hàng AND cho tẫết c
ả các giốếng loài Ngoài ra vi c ệ thành l p
ậ "các ngẫn hàng gẽn", l u ư gi ữ mẫẫu gẽn c a ủ tẫết c ả các loài đ n ộ g th c ự v t
ậ trong tự nhiên. M c
ặ dù khống thể tìm kiêếm, tích lũy đư c ợ mẫẫu gẽn c a
ủ tẫết cả các loài sinh v t
ậ trên trái đẫết nh n
ư g các nhà nghiên c u ứ hy v n ọ g có thể thu th p ậ , b o ả qu n ả mẫẫu gẽn c a ủ m t
ộ sốế loài quý hiêếm qua phư n ơ g pháp b o ả qu n ả l n ạ h. Frozẽnark c a ủ Anh là m t
ộ ngẫn hàng gẽn tiêu bi u ể , có m c ụ tiêu thu
thập đư c ợ kho n
ả g 16.000 mẫẫu gẽn c a
ủ các loài có nguy c ơ tuy t ệ ch n ủ g và l u ư giữ
nguốền gẽn này kh ẽ ỏ m n
ạ h nhẫết có thể trong vòng 50 nắm t i ớ . Nh n ữ g cống trình
như Frozẽnark sẽẫ đẽm l i
ạ cái nhìn toàn di n ệ h n ơ vêề đ i ờ sốếng sinh v t ậ h c ọ c a ủ nhiêều loài đ n ộ g th c ự v t ậ khác nhau. M t ộ khi nh n
ữ g cống trình này thành cống, nốẫi lo tuy t ệ ch n ủ g c a
ủ các loài sẽẫ gi m ả b t ớ . 4.4 Sốế li u ệ b o ả tốền:
Từ nắm 2014-2018, có 334 loài m i ớ đư c ợ phát hi n ệ cho khoa h c ọ gốềm 208 loài đ n
ộ g vật, 136 loài th c ự v t ậ đư c
ợ mố tả và cống bốế trên các t p ạ chí khoa h c ọ
quốếc têế có uy tín và T p ạ chí Sinh h c ọ c a ủ Vi n
ệ Hàn lẫm Khoa h c ọ và Cống nghệ Vi t ệ Nam.
Thẽo thốếng kê, sốế loài và các cá thể các loài hoang dã c a ủ Vi t ệ Nam đang trên đà gi m ả m n
ạ h, nhiêều loài nguy cẫếp, quý, hiêếm có nguy cơ bị tuy t ệ ch n ủ g rẫết cao. 25
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388
Như loài rùa Hốề Gư m ơ , hi n
ệ chỉ còn 4 cá thể sốếng đư c
ợ biêết đêến trên thêế gi i ớ ,
trong đó có 1 cá th ể
ở Trung Quốếc và 3 cá th ể ở Vi t ệ Nam. Các loài thú l n
ớ khác như voi, h , ổ gẫếu, mèo l n
ớ , tê tê cũng đang b ịđẽ d a ọ tuy t ệ
chủng nêếu khống có bi n ệ pháp b o ả v
ệ kiên quyêết và hi u ệ qu . ả Sao la - m t ộ loài thú đặc h u ữ c a ủ dãy Trư n ờ g S n ơ cũng đang đ n ứ g trên b ờ v c ự tuy t ệ ch n ủ g. Các nốẫ l c ự
điêều tra, giám sát cho đêến nay vẫẫn ch a ư phát hi n ệ quẫền th ể nào c a ủ loài ngoài tự nhiên. Thẽo Danh l c ụ đỏ c a ủ Tổ ch c ứ B o
ả tốền thiên nhiên quốếc têế c p ậ nh t ậ tháng
11/2020, sốế lư n
ợ g loài bị đẽ d a ọ phẫn bốế ở Vi t
ệ Nam là 745 loài, bao gốềm 64 loài
thú, 53 loài chim, 70 loài bò sát, 45 loài lư n ỡ g c ư và 96 loài cá.
Tổng sốế loài hoang dã đư c ợ ghi vào Sách Đ ỏ Vi t
ệ Nam là 882 loài, trong đó 464 loài đ n ộ g v t
ậ quý, hiêếm (tắng 108 loài trong vòng 10 nắm). Có 116 loài đang ở m c ứ
nguy cẫếp rẫết cao và 6 loài chuy n ể từ m c
ứ nguy cẫếp khác nhau lên m c ứ coi nh ư đã tuy t ệ ch n
ủ g gốềm tê giác hai s n
ừ g, bò xám, hẽo vòi, cẫềy rái cá, cá sẫếu hoa cà, hư u ơ sao. Cống tác ki m
ể kê loài nắm 2016 đêề xuẫết đ a
ư 1.211 loài vào Sách đỏ c p ậ nh t ậ , gốềm 600 loài th c ự v t ậ và 611 loài đ n ộ g v t ậ . So v i ớ Sách đ
ỏ nắm 2007, sốế lư n ợ g loài
bị đẽ doạ và có nguy c ơ tuy t ệ ch n ủ g tắng đáng k . ể
5. Hành trình hồi sinh của động vật quý hiếm:
Trong 10 năm trở lại đây, tại Vườn Quốc gia Cúc Phương đã cứu hộ bảo tồn
trên 2.600 cá thể động vật hoang dã thuộc 75 loài. Trong đó, có rất nhiều loài động vật
quý hiếm nguy cấp, điển hình là 20 loài linh trưởng, 34 loài rùa c n ạ . Th i ờ gian qua, v i ớ nốẫ l c
ự trong cống tác giáo d c
ụ mối trư n
ờ g thiên nhiên, hệ
thốếng các cơ quan, tổ ch c ứ , đ n
ơ vị làm cống tác b o
ả tốền thiên nhiên nói riêng và
các cơ quan có ch c
ứ nắng liên quan nói chung, nh n ậ th c ứ và hành vi n ứ g xử c a ủ c n
ộ g đốềng đang t n ừ g bư c ớ thay đ i
ổ thẽo hư n ớ g tích c c
ự . Riêng từ nắm 2010- 2020, Vư n ờ đã tiêếp nh n ậ c u
ứ hộ 3.212 cá thể đ n ộ g v t
ậ hoang dã; tiêến hành cho ghép đối sinh s n ả đư c
ợ 1.443 cá thể đ n ộ g v t
ậ hoang dã. Tổ ch c
ứ tái thả vêề mối 26
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 trư n
ờ g tự nhiên các Vư n
ờ quốếc gia và Khu b o
ả tốền trên 1.600 cá th ... ể ; xẫy d n ự g Vư n ờ th c ự v t
ậ từ nắm 1985 v i ớ di n ệ tích 167ha; s u ư t p ậ và l u ư gi ữ đư c ợ trên 800 loài th c ự v t… ậ Hình5.1 Rùa bi n ể Hawksbill thu c ộ 15 loài đ n ộ g v t
ậ nguy cẫếp nhẫết hành tinh Hình 5.2 Đư i ờ ư i ơ Sumatra thu c ộ 15 loài đ n ộ g v t
ậ nguy cẫếp nhẫết hành tinh 27
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388 Kếết lu n ậ Đ n ộ g v t ậ là m t ộ bộ ph n
ậ khống thể thiêếu trong l p ớ sinh quy n ể mà con ngư i
ờ chúng ta đang có m t ặ . Đ n ộ g v t ậ đư c
ợ ví như m t
ộ tài nguyên quý giá thúc đ y
ẩ sự phát tri n ể toàn di n ệ c a ủ xã h i ộ , là m t
ộ mắếc xích quan tr n ọ g cho chuốẫi chuy n ể hóa sinh h c
ọ đang diêẫn ra.tuy nhiên hi n ệ nay do s ự tác đ n ộ g c a ủ con ngư i ờ đã làm n ả h hư n ở g tr c
ự tiêếp đêến sinh v t ậ đ c ặ bi t
ệ sự nguy hi m ể càng lên cao khi các loài đ n ộ g v t
ậ đang có sốế lư n
ợ g rẫết thẫếp và sắếp b ị ti t ệ ch n ủ g.
Sự tốền t i ạ c a ủ thêế gi i ớ đ n ộ g v t ậ tác đ n ộ g khống nh ỏ đêến s
ự cẫn bắềng hệ
sinh thái, duy trì mối trư n
ờ g sốếng trong lành cho con ngư i
ờ . Bài thuyêết trình vêề “l i ờ cẫều c u ứ c a ủ đ n ộ g v t
ậ sắếp bị ti t ệ ch n
ủ g “sẽẫ giúp các b n ạ có cái nhìn c ụ th , ể toàn di n
ệ vêề ý nghĩa, vai trò c a ủ đ n ộ g v t ậ nguy c
ơ mà chúng đang đốếi m t ặ đốềng th i ờ bài viêết cũng đ a ư ra m t ộ sốế bi n
ệ pháp đang đư c ợ s ử d n ụ g đ ể b o ả v ệ đ n ộ g v t ậ . Tài Li u ệ Tham Kh o ả
https://viẽtjack.mẽ/thẽ-nao-la-dong-vat-quy-hiẽm-12156.html
https://nhandan.vn/moi-truong/15-loai-nguy-cap-nhat-hanh-tinh-458470/
https://tikibook.com/loai-dong-vat-sap-tuyẽt-chung-tai-viẽt-nam-pr1213.html 28
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com) lOMoARcPSD|2455388
https://vi.wikipẽdia.org/wiki/B%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n_%C4%91%E1%BB%99ng_v %E1%BA%ADt_hoang_d%C3%A3
https://tuoitrẽ.vn/thiẽn-nhiẽn-dang-roi-tu-do-vi-loi-song-cua-loai-nguoi- 20200910131223537.htm
https://tuoitrẽ.vn/chay-rung-tai-amazon-dẽ-doa-265-loai-dong-vat-nguy-cap- 20190910102828864.htm
https://baotintuc.vn/long-form/ẽmagazinẽ/dong-vat-hoang-da-bẽn-bo-vuc-tuyẽt-chung- 20211210222110940.htm
https://aqualifẽ.vn/hiẽn-tuong-bang-tan-dẽ-lai-nhung-hau-qua-nang-nẽ-nhu-thẽ-nao/#:~:tẽxt=Tr
%C3%A1i%20%C4%90%E1%BA%A5t%20n%C3%B3ng%20l%C3%AAn%20to%C3%A0n,ra
%20hi%E1%BB%87n%20t%C6%B0%E1%BB%A3ng%20b%C4%83ng%20tan.
https://camthanhnam.camranh.khanhhoa.gov.vn/vi/tuyẽn-truyẽn-vẽ-sinh-moi-truong-rac-
thai/chung-tay-bao-vẽ-rung-bao-vẽ-dong-vat-hoang-da
https://baotainguyẽnmoitruong.vn/hanh-trinh-hoi-sinh-no-luc-cuu-ho-bao-ton-dong-vat-quy- hiẽm-337984.html
https://camthanhnam.camranh.khanhhoa.gov.vn/vi/tuyẽn-truyẽn-vẽ-sinh-moi-truong-rac-
thai/chung-tay-bao-vẽ-rung-bao-vẽ-dong-vat-hoang-da
https://pẽtvn.vn/10-loai-dong-vat-bi-tuyẽt-chung-tai-viẽt-nam-2-thap-ky-qua-818
https://www.rẽnovablẽsvẽrdẽs.com/vi/%C4%91%E1%BB%99ng-v%E1%BA%ADt-%C4%91ang-b
%E1%BB%8B-%C4%91ẽ-d%E1%BB%8Da/
https://camthanhnam.camranh.khanhhoa.gov.vn/vi/thong-tin-tuyẽn-truyẽn-4836/chung-tay-bao-
vẽ-rung-bao-vẽ-dong-vat-hoang-da
https://vi.wikipẽdia.org/wiki/B%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n_%C4%91%E1%BB%99ng_v
%E1%BA%ADt_hoang_d%C3%A3#Ng%C3%A2n_h%C3%A0ng_gẽn 29
Downloaded by Trinh Linh (trinhlinh081998@gmail.com)