Bài tiểu luận: Văn học có giá trị gì đối với đời sống con người | Đại học Sư Phạm Hà Nội
Bài tiểu luận: Văn học có giá trị gì đối với đời sống con người | Đại học Sư Phạm Hà Nội với những kiến thức và thông tin bổ ích giúp sinh viên tham khảo, ôn luyện và phục vụ nhu cầu học tập của mình cụ thể là có định hướng, ôn tập, nắm vững kiến thức môn học và làm bài tốt trong những bài kiểm tra, bài tiểu luận, bài tập kết thúc học phần, từ đó học tập tốt và có kết quả cao cũng như có thể vận dụng tốt những kiến thức mình đã học vào thực tiễn cuộc sống
Preview text:
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI KHOA NGỮ VĂN BÀI TẬP LỚN:
MÔN HỌC: NHẬP MÔN LÍ LUẬN VĂN HỌC TÊN CHỦ ĐỀ:
Chủ đề 2: Văn học có giá trị gì đối với đời sống con người? Phân
tích một tác phẩm văn học cụ thể để làm sáng tỏ quan điểm của bạn.
- Những thứ họ mang
Sinh viên thực hiện: Nguyễn Thị Hà Trang Lớp : A8K70 Ngày sinh : 23/2/2002
Mã sinh viên : 705601420
Mục lục
Mở đầu ....................................................................................................................1
Nội dung.................................................................................................................. 1
1. Giá trị nhận thức của văn học và giá trị nhận thức
trong “ Những thứ họ mang” ................................................................................. 2
1.1 Giá trị nhận thức của văn học............................................................................ 2
1.2 Giá trị nhận thức trong “ Những thứ họ mang”................................................ 2
2. Giá trị giáo dục của văn học và giá trị giáo dục
trong “ Những thứ họ mang” .................................................................................. 6
2.1 Giá trị giáo dục của văn học.............................................................................. 6
2.2 Giá trị giáo dục trong “ Những thứ họ mang” ................................................ 6
3. Giá trị thẩm mĩ của văn học và giá trị thẩm mĩ
trong “ Những thứ họ mang” ................................................................................ 7
3.1 Giá trị thẩm mĩ của văn học............................................................................. 7
3.2 Giá trị thẩm mĩ trong “ Những thứ họ mang” ................................................ 8
4. Giá trị giao tiếp của văn học và giá trị giao tiếp
trong “ Những thứ họ mang” ................................................................................ 9
4.1 Giá trị giao tiếp của văn học........................................................................... 9
4.2 Giá trị giao tiếp trong “ Những thứ họ mang” ............................................... 9
KẾT LUẬN......................................................................................................... 10
Chủ đề 2: Văn học có giá trị gì đối với đời sống con người? Phân tích một tác
phẩm văn học cụ thể để làm sáng tỏ quan điểm của bạn. (Những thứ họ mang)
I) Mở đầu
Nếu có ai hỏi văn chương là gì ? Thì tôi xin trả lời rằng, với tôi, văn chương
luôn là một tấm gương phản chiếu những gì chân thật nhất trong tâm hồn con
người. Trong cuộc sống thực tại, con người luôn vận động theo những quy luật,
theo guồng quay của xã hội, thì chính văn chương là thế giới mà họ có thể thoải
mái thể hiện cái tôi, bản ngã của của đời mình. Những con người trong thế giới ấy
được giải thoát khỏi các định kiến xã hội, các chuẩn mực áp chế, bó hẹp tâm hồn
họ lại. Các tác phẩm trong văn chương chính là hơi thở của đời sống. Bao giờ cũng
thế, văn học- cuộc sống - con người là những yếu tố không thể tách rời nhau để tồn
tại riêng biệt.Tác giả Nguyễn Đình Thi đã từng nói: “Tác phẩm vừa là kết tinh của
tâm hồn người sáng tác, vừa là sợi dây truyền cho người đọc sự sống mà nghệ sĩ
mang trong lòng”. Vậy có câu hỏi đặt ra là: Văn học có giá trị gì đối với đời sống con người?
Đến với “ Những thứ họ mang” của Tim O’Brien chính là đến với câu trả lời
cho vấn đề đó. “ Những thứ họ mang” là tập truyện gồm 22 mẩu truyện nhỏ có liên
quan đến nhau - là những câu chuyện từ những người lính Mỹ tham gia vào cuộc
chiến tranh phi nghĩa tại một xứ sở xa lạ đầy khắc nghiệt. Đó là những trải nghiêm
thực tế ở đất nước Việt Nam của những người lính trẻ. Tác phẩm là sự trình bày
phi trật tự, không theo một nguyên tắc nào với đầy đủ những cung bậc cảm xúc.
“Cố cứu cuộc đời sau này bằng một câu chuyện kể” , Tim O’Brien đã dùng cách
này để cứu rỗi chính bản thân mình và cả những người đồng đội, những người còn
lại hay kể cả những người đã bỏ mạng trong chiến tranh Việt Nam. Vì vậy, để làm
rõ câu trả lời cho câu hỏi “ Văn học có giá trị gì đối với đời sống con người? ”, tôi
sẽ đi vào các khía cạnh giá trị thẩm mĩ, giá trị nhận thức, giá trị giáo dục và cả giá
trị giáo tiếp trong văn học, cụ thể là trong tác phẩm “Những thứ họ mang”. II) Nội dung
Như ta đã biết, văn học được biết là một loại hình nghệ thuật đa giá trị.Xét từ
phía hành động sáng tạo, từ bản chất của văn học, từ góc độ tiếp nhận của người 1
đọc, có thể thấy văn học mang nhiều giá trị. Tính đa giá trị của văn học được quyết
định bởi tính thống nhất đa dạng của đối tượng nghệ thuật và tính đa nhu cầu của
đời sống xã hội và chủ thể sang tạo.
1. Giá trị nhận thức của văn học và giá trị nhận thức trong “ Những
thứ họ mang”
1.1 Giá trị nhận thức của văn học
Đầu tiên, đến với “Những thứ họ mang”, tôi như đến được với những giá trị
nhận thức đầy mới mẻ trong đời sống con người. Giá trị nhận thức của văn học đối
với cuộc sống mỗi chúng ta trước hết được hiểu là văn học giúp nhận thức các
phương diện đời sống, những cái khả nhiên của đời sống. Nó mở ra những chân
trời mới, bứt con người ra khỏi không gian, thời gian hữu hạn của đời người.
Không những thế, văn chương còn là kho tàng bách khoa của đời sống, của thế
giới tinh thần bên trong con người. Giá trị nhận thức của văn học chính là văn học
phản chiếu được những quá trình lịch sử, cung cấp vốn hiểu biết về các lĩnh vực
khác, đặc biệt là đời sống tinh thần con người. Và chính từ cuộc đời của người
khác trong văn học, mỗi con người tự hiểu biết, tự liên hệ, tự khám phá chính mình.
1.2 Giá trị nhận thức trong “ Những thứ họ mang”
Để tìm hiểu kĩ về giá trị nhận thức của văn chương, cụ thể đặt trong tác phẩm
“Những thứ họ mang” , tôi sẽ đi sâu vào từng khả năng nhận thức của văn chương
trong đời sống. Thứ nhất, , văn học có những nhận thức đặc thù riêng, những thứ
mà ta chỉ có văn học mới có thể nhìn ra được. Văn chương mở ra một thế giới với
góc nhìn toàn diện hơn mà ở các ngành khoa học khác không quan tâm đến. Đến
với văn chương, ta có thể nhìn thấy những con người trong cuộc sống có biết bao
số phận, hoàn cảnh khác nhau, có những suy nghĩ, tình cảm khác nhau. Văn
chương giúp chúng ta“sống cuộc sống của nhiều người, sống ở nhiều thời đại,
nhiều xứ sở” .Qua đó, cung cấp cho người đọc một bức tranh toàn cảnh đời sống.
Gắn với “Những thứ họ mang” của Tim O’Brien, toàn tác phẩm chính là lời
tâm sự của những người lính Mỹ trước, trong và sau khi tham gia cuộc chiến tranh
ở Việt Nam. Tim O’Brien đã đưa ta trở về với lịch sử, với quá khứ của cuộc chiến
phi nghĩa, với những ám ảnh kinh hoàng theo suốt cuộc đời mỗi người lính Mỹ. 2
Lịch sử những năm tháng tham chiến ở Việt Nam đã trở thành một góc tối trong
tâm trí tác giả nói riêng và những cựu lính Mỹ nói chung. Đến với “Những thứ họ
mang” là đến với biết bao cuộc đời con người khác nhau: Thiếu úy Jimmy Cross
ôm hy vọng mấy lá thư của một cô gái tên Martha; Người kể chuyện trong “Những
thứ họ mang” giết chết một anh lính và cứ tự hỏi người đó là người thế nào; cậu
lính trẻ Mark Fossie cùng mối tình với cô bạn Mary Anne; chàng trai Norman
Bowker được trao đủ thứ huy chương “mặc dù chẳng phải vết thương ghê gớm gì,
chả để lại vết sẹo nào, cũng chẳng đau và chưa bao giờ đau”; là chàng trai da đỏ
Kiowa luôn mang một cuốn Tân Ước,.... Mỗi con người, mỗi số phận và là mỗi câu
chuyện. Nhưng ở họ đều có một điểm chung chính là tất cả đều là nạn nhân của
cuộc chiến tranh phi nghĩa.
Tiếp tục tìm hiểu về những nhận thức đặc thù của văn học, đặt trong mối tương
quan với lịch sử, tuy cùng tái hiện về một sự kiện, nhưng những khía cạnh, tri thức
trong lịch sử sẽ cho chúng ta biết về cả một chặng đường đấu tranh kiên cường, bất
khuất, đầy hào hùng của Việt Nam trong thời kháng chiến chống Mỹ. Nó ghi lại cụ
thể những thời gian, địa điểm, những thắng lợi hay thất bại, kẻ thắng, người thua,...
Những đến với văn học, chúng ta có thể thu được những nhận thức mang tính
khiêm cung, đa chiều về những con người, những cuộc đời phía sau các cuộc chiến
tranh, có một cái nhìn toàn diện về cuộc chiến đấu từ cả hai phía dù thắng dù thua.
Đi sâu vào phân tích “Những thứ họ mang”, tôi không có ý che đậy cho những tội
ác mà lính Mỹ gây ra cho Việt Nam, nhưng tác phẩm đã giúp ta tìm hiểu về những
con người tham gia vào cuộc chiến phi nghĩa này, về những giá trị nhân văn trong
giai đoạn lịch sử. Nó phá vỡ, xáo trộn những nhận thức vốn có của chúng ta về
cuộc chiến, phá bỏ những hàng rào định kiến, mở rộng giới hạn của lòng bao dung
trong mỗi bạn đọc. Để từ đó trong mỗi chúng ta hãy tự đặt ra câu hỏi rằng những
người lính Mỹ kia là ai? Họ tham gia cuộc chiến tranh phi nghĩa này để làm gì? và
bản thân họ được gì sau chiến tranh?
Dù ở phe thắng hay thua, phe xâm chiếm hay phe kháng chiến, thì những người
lính tham gia chiến đấu đều là con người bằng xương bằng thịt, đều có gia đình, có
tình cảm,... Cũng như những người lính Việt Nam, những người lính Mỹ tham gia
cuộc chiến mang theo mình những tình cảm, những kỉ vật từ những bức thư hay
một tấm ảnh, một hòn đá,.... “Chiến tranh chó má thật” “tôi lúc đó 21 tuổi. Trẻ,
đúng, và ngây thơ về chính trị, nhưng dù vậy cuộc chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam
tôi vẫn thấy hình như sai trái. Máu một số người đang đổ ra vì những lý do khập 3
khiễng. Tôi chẳng thấy có sự thống nhất nào về mục đích, chẳng có đồng thuận
nào về triết học hay lịch sử hay luật pháp...” Lời tâm sự nhẹ nhàng nhưng đủ nói
lên suy nghĩ mông lung, tâm hồn rệu rã của những người lính Mỹ tham gia cuộc
chiến tranh phi nghĩa. Những tội ác được gây ra trong khi chính họ cũng không thể
hiểu ý nghĩa của việc mình đang làm. Những người lính Mỹ “cầm súng, vào làng
cướp phá, thiêu trụi những ngôi nhà tranh nghèo nàn, hất đổ hết những hũ gạo
chẳng còn lại bấy nhiêu,..” Không giao chiến, không có phe “địch” và phe “ta” mà
chỉ đơn giản bước đi từ con đường này sang con đường khác, từ ngôi làng này sang
ngồi làng kia theo một cơ chế hoạt động của cơ thể. Những người lính ấy di
chuyển với một tâm hồn trống rỗng, không mục đích, không ý chí hay không theo
bất kì chiến lược nào. “Khi đến đây ta trong trắng, thế rồi ta vấy bẩn và sau đó
chẳng bao giờ như trước nữa” – Không sai nếu như nói rằng chính những người
đã đi qua chiến tranh mới là những người hiểu sâu sắc nhất về bản chất vô nghĩa
của nó. Những người lính Mỹ tham gia vào cuộc chiến, phải bỏ gia đình, bỏ những
ước mơ giang dở phía trước để đến với một xứ sở xa lạ. Con người họ trở nên tha
hóa, héo úa và cằn cỗi - một tâm hồn nhức nhối với những vết thương hằn sâu
trong kí ức. Chiến tranh đã biến những chàng trai tuổi mới đôi mươi trở thành
những con quỷ dữ, hút cạn những nhiệt huyết tuổi trẻ để rồi cái còn lại chỉ là một
cái xác trống rỗng, ám ảnh với những tội ác mà mình gây ra, với máu, sự thất bại
và cả những cái chết- cái chết của những người đồng đội, các chết của con vật, cái
chết của cậu thanh niên da vàng không biết tên,... Chiến tranh phi nghĩa đã nhấn
chìm khát khao cuộc sống đời thường của những người lính trẻ. Tổn hại tâm hồn,
đó mới là sự đáng sợ của chiến tranh.
Tiếp tục đặt văn học trong mối tương quan với địa lí. Nếu như dưới góc nhìn của
các nhà nghiên cứu, các nhà địa chất ,đất nước Việt Nam chỉ là một xứ sở xa lạ đối
với người lính Mỹ, là vùng đấy thuộc vùng nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm mưa nhiều.
Lĩnh vực địa lí chỉ quan tâm đến kiểu khí hậu, loại đất, đặc điểm tự nhiên... của xứ
sở này. Nhưng đến với văn học, cụ thể là đến với “ Những thứ họ mang”, đất đỏ
Việt Nam, cơn mưa của Việt Nam, núi rừng của Việt Nam,... không đơn giản chỉ là
những đặc tính vốn có của nó mà giờ đây, mọi thứ của vùng đất xa lạ này đã trở
thành hành trang người lính Mỹ mang theo mỗi ngày, là một phần của cuộc đời họ.
“Họ mang chính xứ sở này - Việt Nam, nơi chốn này, đất đai này- một lớp bụi đỏ
cam bám đầy bốt đầy quần áo đầy mặt họ” .Việt Nam trở thành máu, thành nước
mắt, thành ác mộng về sự tàn lụi cứ điên đảo bám riết lấy tâm trí những người lính 4
còn sống sót như Tim O’Brien. Một số người ngay cả khi trở về với cuộc sống hòa
bình, Việt Nam vẫn luôn là kí ức trận mạc đầy ám ảnh khiến cho nhiều người phải
tìm đến cái chết như một sự giải thoát. “Tệ quá thì không, anh viết cho tôi, “nhưng
mày bỏ mất Việt Nam rồi. Kiowa đâu? Cứt đâu?”Tám tháng sau anh treo cổ tự tử.
Không có thư tuyệt mệnh, không có thông điệp nào dù thuộc loại gì”
Thứ hai, tiếp tục đi sâu vào giá trị nhận thức của văn học đối với đời sống,
chúng ta tiếp tục phân tích khía cạnh văn học như những bộ bách khoa toàn thư về
cuộc sống; cung cấp vô số hiểu biết về các lĩnh vực khác như địa lí, lịch sử, văn
hóa,... Nó như một bảo tàng sống động về thời đã qua, “là tiếng nói của các thời
đại, là cuộc đối thoại chứa chan tình nghĩa giữa người xưa và người nay”. Qua
“Những thứ họ mang”, cả một chặng đường lịch sử thời kì Mỹ xâm lược Việt Nam
được tái hiên lại nhưng không phải dưới góc nhìn dân tộc quen thuộc mà là được
dựng lên bởi góc nhìn của những lính Mỹ, những người ở một vùng đất hoàn toàn
xa lạ. Đặt trong bối cảnh của tác phẩm, “ Những thứ họ mang” là câu chuyện trong
chiến tranh những năm Mỹ sang xâm lược giai đoạn từ 1948–1975. Tác phẩm nêu
lên những hành trang mà người lính mang theo là “súng lục 45 ly nặng 2.9
pound”, là “súng phóng lựu M-79 nặng 5,9 pound nếu không nạp lựu”, là “quả
mìm sát thương Claymore nặng 3.5 pound cộng cả thiết bị châm ngòi”, là “cái
radio vệ tinh PRC-77 to đùng nặng 30 pound kê cả pin…” Những vũ khí tối tân
nhất được tác giả liệt kê ra đã tái hiện sự chênh lệch giữa hai chiến tuyến Mỹ- Việt
Nam trong cuộc chiến tranh phi nghĩa. Những năm kháng chiến, đời sống nhân dân
chúng ta đầy cực khổ. Hành trang, vũ khí chiến đấu chỉ là những thứ gậy gộc, súng
ống còn thô sơ, trái ngược hoàn toàn với hành trang của người lính Mỹ. Nhưng
Tim O’Brien không chỉ dừng lại ở những thứ vũ khí ấy, “những thứ họ mang” còn
là “hòn sỏi của người yêu, những bức ảnh, mấy lá thư, quần tất” , thậm chí là cả
“ngón tay cắt ra từ xác chết” để làm bùa may mắn,... Tự hỏi xem tại sao người
lính Mỹ với vị trí là người đi xâm chiếm, là kẻ mạnh thế mà lại mang những thứ
được coi là bùa hộ mệnh, là niềm tin trấn an khỏi nỗi sợ? Tất cả là bởi, hành trang
họ mang theo thiếu thứ quan trọng nhất chính là tinh thần. Tham gia cuộc chiến
không mục đích, không ý nghĩa khiến cho niềm tin và hi vọng trong bản thân mất
đi, chỉ còn chỗ cho sự sợ hãi, nỗi thất vọng và cả sự hèn nhát. “Họ còn mang theo
nỗi sợ không gì cân nổi", "họ cùng mang gánh nặng kí ức” và tất nhiên "họ mang
mạng sống của chính mình" , thứ đất màu cam mịn như bụi bám đầy bốt đầy áo 5
đầy mặt họ.” “Họ mang niềm kinh sợ câm lặng dành cho cái sức mạnh kinh khiếp
của những thứ họ mang.”.Chính Tim O’Brien và đồng đội đều hiểu hiện thực này.
Văn học là những tiếng nói, cuộc đời của người khác, nó giúp người đọc tự
nhận thức bản thân, tự khám phá ra những chiều kích tinh thần của mình. Những
người lính Mỹ tham gia cuộc chiến tranh vô nghĩa với những hành trang đầy nặng
nề và đau khổ, với một tâm hồn trống rỗng, kiệt quệ khiến người đọc tự thốt lên
những lời chất vấn bản thân mình. Phải chăng để sống cuộc đời một cách đúng
nghĩa, để tâm hồn luôn được hòa mình với những hơi thở của nhịp sống, trước tiên
phải biết được đâu là mục đích tồn tại của bản thân? Những tình cảm, khát vọng và
cả sức mạnh của mình là phải từ đâu mà có? “ Những thứ họ mang” chính là lời
giải đáp cho những câu hỏi như vậy.
2. Giá trị giáo dục của văn học và giá trị giáo dục trong “ Những thứ
họ mang”
2.1 Giá trị giáo dục của văn học
Nói về giá trị của văn học, dễ nhận thấy rằng, giá trị nhận thức chính là cơ sở
tiền đề hình thành nên giá trị giáo dục. Văn học giáo dục bằng cách tác động vào lí
trí, tình cảm con người, khêu gợi tư tưởng, tình cảm, nuôi dưỡng tâm hồn, niềm tin
cho con người.Nó góp phần hình thành nhân cách, thế giới quan, khả năng hướng
thiện, khả năng đồng cảm… cho con người. Thông qua những hình tượng cụ thể,
văn chương giúp con người tự hoàn thiện mình, tự đúc rút , tự giáo dục chính bản thân mình.
2.2 Giá trị giáo dục trong “ Những thứ họ mang”
Đến với “những người họ mang”, chúng ta được đến với những cung bậc cảm
xúc, nuôi dưỡng những khía cạnh tốt đẹp của tâm hồn con người, hướng những cái
đúng, cái đẹp đến với bạn đọc ẩn sau cuộc chiến tranh phi nghĩa đầy máu, nước
mắt và cái chết. Rời xa cuộc chiến tranh ở Việt Nam đã bao nhiêu năm, rời xa
những súng ống, đạn dược để trở về với cuộc sống yên bình đã từng bỏ lỡ, thế
nhưng những máu, những nước mắt, những cái chết và cả sự thất bại vẫn luôn lởn
vởn, quấn lấy tâm trí những người lính Mỹ. Trở về nhưng vẫn còn lại cái gì đó của
chiến trường năm xưa ở lại: Đó chính là sự hối hận. “Cố cứu cuộc đời sau này
bằng một câu chuyện kể”, Tim O’Brien đã gửi gắm vào “ Những thứ họ mang” lời 6
thú tội của mình và đồng đội về những nỗi đau, sự mất mát trong chiến tranh. Tác
phẩm như một lời cầu xin được cứu rỗi từ chính bản thân những người lính Mỹ, để
bạn đọc thấy được rằng chiến tranh gây ra những nỗi đau, mất mát không phải chỉ
duy nhất một bên chiến tuyến phải gánh chịu mà chính bản thân họ cũng là nạn
nhân của nó. “Đã hơn hai mươi năm qua tôi cố sức sống chung với nó, cảm thấy
hổ thẹn, muốn gạt nó đi, và thế là bằng hành vi nhớ lại này, bằng cách đưa các sự
kiện lên trang giấy, tôi những mong cất đi được ít nhất là một phần cái gánh nặng
đè lên những giấc mơ của tôi”. Từ đó tác giả muốn khơi gợi trong tâm hồn chúng
ta sự đồng cảm, sẻ chia; giáo dục người ta rằng, sự tha thứ, sự cảm thông và thấu
hiểu chính là một phương tiện có thể cứu rỗi lấy cuộc đời cuộc đời con người, làm
mờ đi những vết sẹo còn nhức nhối trong trái tim của của những con người. Bởi
tòa án đáng sợ nhất của đời người chính là lương tâm.
Văn chương giáo dục mỗi bạn đọc về vẻ đẹp của tình yêu, sự công bằng, hướng
con người ta đến cái thiện. Dù cho những người lính Mỹ là người đi đánh chiếm, là
người thuộc phe “ địch” nhưng chính bản thân họ cũng đều nhận thức được sai trái
của chiến tranh, họ biết “ chiến tranh là địa ngục”, bản thân họ vốn là những người
lương thiện. Dù cho những máu, những nước mắt và cả những cái chết cũng không
khiến cho cái tính người của họ mất đi. Cảm giác tội lỗi luôn đeo bám họ và hiện
hữu trong suốt cuộc đời những người lính ấy. Bước ra từ chiến tranh, bước ra từ
địa ngục chiến sự, những con người ấy vẫng mang khát vọng được yêu thương,
được tha thứ, được trở về với hình dáng vẹn nguyên, lương thiện của mình.
3. Giá trị thẩm mĩ của văn học và giá trị thẩm mĩ trong “ Những thứ
họ mang”
3.1 Giá trị thẩm mĩ của văn học
Giá trị thẩm mĩ tức là giá trị của vẻ đẹp. Nó xuyên suốt, và kết nối các giá trị
khác tạo nên những giá trị đặc trưng của văn học. Văn học mang giá trị thẩm mĩ
tức là nhận thức, phản ánh được cái đẹp trong cuộc sống. Giá trị thẩm mĩ của văn
học tức là văn học có thể lôi cuốn con người vào một thế giới tưởng tưởng, được
nâng mình lên và thả hồn vào những cảm xúc, những cuộc đời, số phận mà văn
học tạo ra. Cái đẹp qua lăng kính của văn chương trở nên hiện thực rõ nét, sâu sắc
hơn, xúc động hơn. Bản chất, nhu cầu của con người chính là luôn có nhu cầu tìm 7
đến cái đẹp, cảm thụ cái đẹp ngay trong cuộc đời chính mình. Giá trị thẩm mĩ của
văn học giúp cho chúng ta phát hiện và đến gần hơn với những vẻ đẹp trong cuộc
sống, xoa dịu, cứu rỗi tâm hồn mỗi con người bằng chính những vẻ đẹp đó. Giá trị
thẩm mĩ trong văn học được thể hiện qua cả nội dung lẫn hình thức. Ở phương diện
nội dung, văn học mang đến những vẻ đẹp của đời sống qua các hình tượng sáng
tác: hình tượng nhân vật, hình tượng thiên nhiên, hình tượng đất nước,... Ở phương
diện hình thức chính là văn học sử dụng ngôn từ, nghệ thuật để tạo nên sự sinh
động, đa chiều cho hình tượng văn học. Ngôn từ chính là chiếc chìa khóa để các
nhà văn, nhà thơ mở cánh cửa cảm xúc.
3.2 Giá trị thẩm mĩ trong “ Những thứ họ mang”
Giá trị thẩm mĩ trong tác phẩm được thể hiện trước hết qua cách hành văn đầy
độc đáo, mới lạ của Tim O’Brien. Cả tác phẩm với 22 mẩu chuyện nhỏ mang hơi
hướng của tự truyện với sự xáo trộn giữa tưởng tượng và sự thật, giữa hồi ức và
trải nghiệm - một sự trình bày không theo trật tự, nguyên tắc nào nhưng khi ghép
lại với nhau, nó lại là sự kết hợp hoàn hảo giữa những cung bậc cảm xúc trong
chiến tranh. Giọng điệu trong tác phẩm thay đổi liên tục: lúc hối hả, vội vàng, khi
chậm rãi, xa xăm. Tất cả tạo nên tính chân thực cho cả tác phẩm, “ Những thứ họ
mang” hiện lên không đơn giản chỉ là một cuốn sách viết từ lời người lính Mĩ mà
nó như một thước phim quay chậm tái hiện lại cuộc chiến tranh đầy tàn ác, khắc
nghiệt một cách chân thực đúng với những gì xảy ra trong quá khứ. Ngôn từ- vấn
đề gây tranh cãi nhất của truyện “ những thứ họ mang” bởi những từ ngữ, những
lời lẽ được coi là “tục tằn”. Nhưng chính những từ ngữ đầy thẳng thắn, “ tục tằn”
dưới lớp vỏ của cuộc sống hiện thực đầy xù xì, thô ráp là sự chắt lọc, sự quan sát
tinh tế, gần gũi của tác giả từ những con người bị đày đọa, dày vò, khô tàn bởi
cuộc chiến tranh vô nghĩa. Đó là vẻ đẹp trần trụi của hiện thực.
Bên cạnh những ngôn từ diễn tả đầy chân thực về cuộc chiến tranh, “Những
thứ họ mang” của Tim O’Brien cũng có những khoảng lặng rất tĩnh, rất tình trong
những năm tháng khốc liệt ấy. “....thế nhưng trong khoảng vài giây ngắn ngủi mọi
thứ bỗng yên lặng và ta nhìn lên thấy vài cụm mây trắng như bông và cái sự thanh
tĩnh mênh mông ấy nó làm chóa hai nhãn cầu của ta – toàn bộ thế giới được bài trí
lại – và mặc dù đang bị chết gí vào một cuộc chiến tranh nhưng ta vẫn chưa bao
giờ cảm thấy bình an hơn thế.” Giữa khung cảnh chiến tranh đầy khói lửa, con 8
người chiến đấu vẫn trở về với bản tính vốn có hướng đến cái đẹp, để xoa dịu một
phần tâm hồn mình dù chỉ trong vài giây ngắn ngủi.
Giá trị thẩm mĩ không chỉ ở ngôn từ và cách hành văn độc đáo mà còn thể hiện
qua hình ảnh những người lính Mỹ trong các câu chuyện kể. Những người lính trẻ
bị cuộc chiến phi nghĩa tàn phá, hút sạch những năng lượng, nhiệt huyết, bị biến
dạng về tâm hồn. Thế nhưng sâu thẳm con tim họ, khát khao được sống, được trở
về, được kết thúc sự tàn ác của chiến tranh vẫn luôn hiện hữu trong con người
những chàng lính ấy. Họ muốn được sống lại với những bình yên, những giây phút
bên gia đình mà mình đã từng bỏ lỡ. Dù ở đâu, dù ở bất kì hoàn cảnh nào, cái đẹp
của khát vọng sống vẫn luôn hiện hữu trng bản năng của mỗi con người. Khát vọng
ấy được thể hiện rõ nét và sâu sắc nhất bằng chính giá trị thẩm mĩ của văn chương.
4. Giá trị giao tiếp của văn học và giá trị giao tiếp trong “ Những
thứ họ mang”
4.1 Giá trị giao tiếp của văn học
Văn học là một sự giao tiếp không ngừng với mọi thời đại, mọi lớp người, là
phương tiện giao tiếp văn hóa tinh thần sâu sắc giữa các cá thể và các cộng đồng.
Nó làm cho con người hiểu nhau, thông cảm nhau, tìm thấy sự tri âm, tri kỉ, đồng
tình, tập hợp xã hội hướng vào những mục đích nhân sinh. Giá trị giao tiếp của văn
học chính là qua văn chương, các nhà thơ, nhà văn bày tỏ tâm hồn mình, phơi bày
suy nghĩ , cảm xúc của bản thân trước hiện thực đời sống. Giao tiếp văn học là giao
tiếp thẩm mĩ đa chiều, định hướng chân, thiện, mĩ cho mỗi con người. Những cuộc
đối thoại, giao tiếp giữa tác giả và bạn đọc khiến cho những rung động trong trái
tim con người được xích lại gần nhau hơn, tạo nên những điều tốt đẹp trong cuộc sống
4.2 Giá trị giao tiếp trong “ Những thứ họ mang”
Tim O’Brien với tư cách là một cựu lính Mỹ đã viết lên những câu chuyện từ
chiến tranh, mang những kí ức trận mạc vào những trang giấy trong “ Những thứ
họ mang”. Rời xa chiến trường, trở về với cuộc sống thực tại nhưng những hồi ức
kinh hoàng đầy ám ảnh, mang đậm mùi khói chiến tranh vẫn cứ luẩn quẩn trong
tâm trí ông. Chính vì vậy, Tim O’Brien viết lên “ Những thứ họ mang” như lời đối 9