HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
KHOA PHÁT THANH – TRUYỀN HÌNH
----🙥🕮🙧---- BÁO CÁO CÁ NHÂN
MÔN: PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC BÁO CHÍ – TRUYỀN THÔNG
Giảng viên hướng dẫn: TS. Đinh Thị Xuân Hòa
Sinh viên thực hiện: Nguyễn Quế Đan
Mã sinh viên: 2251050011
Lớp hành chính: Truyền thông đại chúng A1K42
Lớp tín chỉ: PT02306_K42.2
HÀ NỘI, 19 THÁNG 12 NĂM 20 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ................ ........ .......1
CHƯƠNG I: ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH HỌC TẬP VÀ NHỮNG SẢN PHẨM TRONG QUÁ TRÌNH HỌC TẬP. ...... ...... ............ ...... ............ ............ ...... ...... ...... ............... 3
1. BÀI TẬP THUYẾT TRÌNH....................................................................................3
2. SẢN PHẨM KẾT THÚC MÔN HỌC........................................................................3
2.2. SẢN PHẨM..................................................................................................4
2.3. QUY TRÌNH THỰC HIỆN DỰ ÁN.........................................................................4
2.4. THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN...............................................................................5
2.5. NHIỆM VỤ CÁ NHÂN......................................................................................5
2.6. ĐÁNH GIÁ NHIỆM VỤ CÁ NHÂN........................................................................5
2.7. BÀI HỌC.....................................................................................................5
CHƯƠNG II: CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN SỬA ĐỔI LUẬT BÁO CHÍ NĂM 2016 ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... .............. ......7
2.1. CÁC KHÁI NIỆM LIÊN QUAN.......................................................................7
2.2. LUẬT BÁO CHÍ 2016..................................................................................7
2.3. BỐI CẢNH SỬA ĐỔI, BỔ SUNG LUẬT BÁO CHÍ 2016.....................................9
2.4. NHỮNG NỘI DUNG ĐƯỢC SỬA ĐỔI, BỔ SUNG TRONG LUẬT BÁO CHÍ 2016
(THEO THƯ VIỆN PHÁP LUẬT)........................................................................12
2.5. CƠ SỞ KHOA HỌC SỬA ĐỔI LUẬT BÁO CHÍ 2016........................................17
2.6. THỰC TIỄN SỬA ĐỔI LUẬT BÁO CHÍ 2016.................................................19 III. LỜI CẢM ƠN ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ........ ...21
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... .....22 LỜI MỞ ĐẦU
Trong thời đại này, báo chí đang nắm giữ một vị thế ngày càng quan
trọng. Vai trò của báo chí không chỉ giới hạn ở việc cung cấp thông
tin mà còn lan rộng vào đời sống xã hội, đóng góp không nhỏ vào
tầm quan trọng của khía cạnh tinh thần trong cuộc sống con người.
Báo chí ngày nay thậm chí có khả năng tham gia vào diễn biến lịch
sử và có ảnh hưởng đồng thời đến nhiều cá nhân, tầng lớp và lĩnh
vực khác nhau trong xã hội.
Với vai trò quan trọng này, tiêu chuẩn và yêu cầu đối với những
người làm báo, ngành truyền thông cũng ngày càng trở nên cẩn trọng
và kỹ lưỡng hơn. Đạo đức là bộ tiêu chí, nguyên tắc mà xã hội công
nhận và điều chỉnh hành vi của con người trong cộng đồng. Các
nguyên tắc này không chỉ làm việc như một bộ máy điều chỉnh hành
vi mà còn khuyến khích sự tự nguyện. Chúng tạo ra một khung nhìn
lý tưởng và quan tâm đối với lòng tự trọng và lương tâm của mỗi cá nhân trong xã hội.
Đạo đức nghề nghiệp là một phần quan trọng của đạo đức xã hội.
Nó bao gồm các quy tắc mà những người làm báo phải tuân thủ để
ngăn chặn hành vi không đạo đức. Dựa trên tiêu chuẩn đạo đức và
bản chất của hành vi, mỗi người phải thay đổi hành vi của mình để
hướng tới các mục tiêu và tiến bộ xã hội.
Báo chí không chỉ là công cụ thông tin mà còn là nguồn thông tin
đáng tin cậy để kiểm chứng sự đúng đắn của các quyết định trong đời
sống kinh tế, văn hóa và xã hội. Nó cũng thể hiện sự bức xúc của
cộng đồng, các tầng lớp xã hội và tính chất xây dựng thông qua việc
phê phán chính sách mà vi phạm nguyên tắc phát triển và lợi ích cộng đồng. 1
Vì vậy, môn học “Pháp luật đạo đức Báo chí - Truyền thông”
đóng vai trò rất quan trọng đối với những bạn trẻ đang theo học
ngành Báo chí/Truyền thông như chúng em. Những thông tư, quyết
định thuộc Luật báo chí luôn được chúng em tìm hiểu kỹ lưỡng và
được cập nhật sau các kỳ họp, gần đây nhất chính là sự bổ sung và
sửa đổi Luật báo chí năm 2016 được tổ chức tại Hội thảo do Trường
Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội
phối hợp với Cục Báo chí, Tạp chí Thông tin và Truyền thông, Báo
Vietnamnet (Bộ Thông tin và Truyền thông) và Trường Đại học Luật
Hà Nội tổ chức. Bên cạnh đó, em cũng đã tham gia thực hiện dự án
phóng sự “Dấu ấn người chiến sĩ biên phòng đồn Ngọc Lâm - Nghệ
An” không chỉ mang lại kiến thức mà còn nâng cao nhận thức và
trách nhiệm về việc bảo vệ an ninh quốc gia đối với thế hệ trẻ. 2
CHƯƠNG I: Đánh giá quá trình học tập và những sản phẩm
trong quá trình học tập.
1. Bài tập thuyết trình.
1.1. Nội dung: 10 ví dụ về các cơ quan báo chí bị xử phạt trong thời gian gần đây
1.2. Kiến thức tích luỹ: Hiểu biết thêm về những sai phạm mà các cơ
quan báo chí vi phạm, bên cạnh đó là những điều luật khi bị xử phạt.
1.3. Vị trí trong ekip: Thành viên nội dung, đảm nhiệm phần cơ quan
báo chí vi phạm: Báo Đời sống và Pháp luật
1.4. Linh sản phẩm: 10 ví dụ về các cơ quan báo chí bị xử phạt trong thời gian gần đây 1.5. Mã QR:
2. Sản phẩm kết thúc môn học.
2.1. Tổng quan dự án 
Giới thiệu dự án: Dự án phóng sự “Dấu ấn người chiến sĩ biên
phòng đồn Ngọc Lâm – Nghệ An” là dự án môn Pháp luật và
đạo đức Báo chí – Truyền thông. Dự án không chỉ mang lại một
góc nhìn chân thật về cuộc sống người lính nơi biên giới xa xôi
với những vất vả, thiếu thốn mà bên cạnh đó còn là lời gửi gắm
đến thế hệ trẻ ngày nay về nhìn nhận trách nhiệm của thế hệ trẻ
trong việc theo bước thế hệ đi trước nhằm bảo vệ và gìn giữ
từng tấc đất của quê hương. 
Đối tượng hướng tới: Thế hệ trẻ  Mục đích: 3 
Tìm hiểu về cuộc sống sinh hoạt, nhiệm vụ hàng ngày của
những người lính biên phòng. 
Từ những lời chia sẻ của các cán bộ chiến sĩ, rút ra bài học về
những phẩm chất tốt đẹp của người lính, luôn cố gắng không ngại khó khăn, vất vả. 
Gửi gắm đến thế hệ trẻ- những bạn học sinh, sinh viên đang
ngồi trên ghế nhà trường về trách nhiệm bảo vệ Tổ Quốc biên
cương của một công dân Việt Nam. 2.2. Sản phẩm 
Kết cấu sản phẩm: Phóng sự kết hợp với bài phỏng vấn  Thời gian: 10 phút 
Link sản phẩm: Dấu ấn người chiến sĩ biên phòng đồn Ngọc Lâm – Nghệ An  Mã QR:
2.3. Quy trình thực hiện dự án 
Lên kế hoạch và kịch bản
+ Ngày 20/10/2023: Lên kịch bản phóng sự
+ Ngày 27/10/2023: Chỉnh sửa kịch bản lần 1
+ Ngày 1/11/2023: Chỉnh sửa kịch bản lần 2 
Thực hiện quay dựng phóng sự
+ Ngày 3/11/2023: Quay phần giới thiệu phóng sự
+ Ngày 4/11/2023: Trao đổi trước với nhân vật về kịch bản chương trình
+ Ngày 9/11/2023 - 12/11/2023: Thực hiện phỏng vấn nhân vật kết
hợp quay, tư liệu, hình ảnh tại đồn Ngọc Lâm - Nghệ An 4
+ Ngày 15/11/2023: Bóc băng và lọc file
+ Ngày 20/11/2023: Dựng phóng sự
+ Ngày 05/12/2023: Hoàn thiện sản phẩm, viết báo cáo
2.4. Thuận lợi và khó khăn  Khó khăn
- Chưa có kinh nghiệm thực hiện phóng sự trước đó, vì vậy, các
thành viên trong nhóm vẫn còn nhiều lúng túng, phải mất thời
gian nghiên cứu và học hỏi.
- Trong quá trình tác nghiệp, địa điểm quay phóng sự ở vùng biên
giới xa xôi nên ekip gặp những khó khăn trong quá trình di chuyển.
- Thiếu thốn về trang thiết bị quay phim.  Thuận lợi
- Điều kiện ngoại cảnh với thời tiết tốt tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hình.
- Cơ sở vật chất đáp ứng được những nhu cầu quay dựng cơ bản
trong quá trình tác nghiệp.
- Với sự hỗ trợ nhiệt tình của Trung tá Nguyễn Sinh Quang đã
tạo điều kiện cho nhóm trong quá trình thực hiện phỏng vấn
cũng như khai thác hết nội dung phóng sự. Quá trình tác nghiệp,
ekip cũng nhận được sự đóng góp rất lớn từ các cá nhân khác
như: Những chiến sĩ tại đồn biên phòng và sự giúp đỡ từ người
thân thành viên trong nhóm để dễ dàng di chuyển đến địa điểm quay.
2.5. Nhiệm vụ cá nhân  Quay video  Phụ dựng video
2.6. Đánh giá nhiệm vụ cá nhân 
Tự giác hoàn thành nhiệm vụ theo sự phân công của nhóm trưởng. 
Tích cực trao đổi, đóng góp, lắng nghe ý kiến của các thành
viên để có 1 bài tập hoàn chỉnh nhất. 
Chủ động học hỏi tìm hiểu về cách quay video và chỉnh sửa video khi làm phóng sự. 
Mặc dù chưa có nhiều kinh nghiệm khi quay phóng sự những
đã chủ động tham khảo, học hỏi từ nhiều nguồn thông tin. 2.7. Bài học 
Nâng cao kỹ năng quay dựng, bước đầu làm quen với việc tư duy hình ảnh và góc máy. 
Kỹ năng phối hợp làm việc nhóm. 
Nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của nhà báo: có trách nhiệm
với công việc và sản phẩm truyền thông; trung thực, chính trực, 5
cảm thông; tác phong làm việc chuyên nghiệp, chủ động, độc
lập; có đạo đức và tôn trọng pháp luật
CHƯƠNG II: Cơ sở khoa học và thực tiễn sửa đổi luật báo chí năm 2016
2.1. Các khái niệm liên quan
- Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự do Nhà nước quy định, ban
hành, có tính bắt buộc. Đối với các công dân phải tuân theo, không
được vi phạm. Pháp luật thể hiện ý chí của giai cấp cầm quyền, được
áp dụng bằng các biện pháp cưỡng chế của Nhà nước. Pháp luật là cơ
sở chính để thiết lập, củng cố và tăng cường quyền lực nhà nước đồng
thời pháp luật cũng là một công cụ thông qua đó điều chỉnh các quan
hệ xã hội, quản lý kinh tế, văn hóa, xã hội nhằm duy trì xã hội cân bằng và ổn định
- Luật Báo chí là luật chuyên ngành trong hệ thống pháp luật bao gồm
hệ thống các quy định pháp luật nhằm chấn chỉnh các hành vi và các
mối quan hệ trong hoạt động báo chí.
- Hoạt động báo chí (theo Luật Báo chí 2016) là hoạt động sáng tạo
tác phẩm báo chí, sản phẩm báo chí, các ấn phẩm thông tin có tính
chất báo chí; cung cấp thông tin và phản hồi thông tin cho báo chí; cải
chính thông tin trên báo chí; xuất bản, in, phát hành báo in; truyền dẫn
báo điện tử và truyền dẫn, phát sóng báo nói, báo hình.
2.2. Luật báo chí 2016
- Phạm vi điều chỉnh: quy định quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn
luận trên báo chí của công dân; tổ chức và hoạt động báo chí; quyền
và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia và có liên quan
đến hoạt động báo chí; quản lý nhà nước về báo chí
- Đối tượng áp dụng: các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia và có liên
quan đến hoạt động báo chí tại Việt Nam
- Nhiệm vụ và quyền hạn của báo chí (theo Luật Báo chí 2016):
+ Thông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với
lợi ích của đất nước và của nhân dân
+ Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối,
chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu
của đất nước và thế giới theo tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí; 6
góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao dân
trí, đáp ứng nhu cầu văn hóa lành mạnh của nhân dân, bảo vệ và phát
huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng và phát huy dân chủ
xã hội chủ nghĩa, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
+ Phản ánh và hướng dẫn dư luận xã hội, làm diễn đàn thực hiện
quyền tự do ngôn luận của Nhân dân.
+ Phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên
tiến, đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và các
hiện tượng tiêu cực trong xã hội.
+ Góp phần giữ gìn sự trong sáng và phát triển Tiếng Việt, tiếng của
các dân tộc thiểu số Việt Nam.
+ Mở rộng sự hiểu biết lẫn nhau giữa các nước và các dân tộc, tham
gia vào sự nghiệp của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc,
hữu nghị, hợp tác, phát triển bền vững. - Nội dung cơ bản:
+ Về cơ cấu: So với Luật báo chí 1999, Luật báo chí năm 2016 tăng
25 điều, trong đó có 32 điều mới, 29 điều sửa đổi, bổ sung; không quy
định chương quản lý nhà nước về
báo chí; thay đổi kết cấu chương III (Nhiệm vụ quyền hạn của báo
chí), chương IV (Tổ chức báo chí và nhà báo) của Luật báo chí 1999
thành chương III (Tổ chức báo chí) và chương IV (Hoạt động báo chí)
trong Luật Báo chí năm 2016.
+ Luật quy định về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên
báo chí của công dân (chương II), đồng thời quy định về trách nhiệm
của cơ quan báo chí, của nhà nước đối với quyền tự do báo chí, quyền
tự do ngôn luận trên báo chí của công dân.
+ Về đối tượng thành lập cơ quan báo chí (Điều 14), ngoài các đối
tượng theo luật hiện hành, Luật đã bổ sung thêm một số đối tượng
được thành lập tạp chí khoa học như: Cơ sở giáo dục đại học theo quy 7
định của Luật Giáo dục đại học; tổ chức nghiên cứu khoa học và phát
triển công nghệ được tổ chức dưới hình thức viện hàn lâm, viện theo
quy định của Luật khoa học và Công nghệ; bệnh viện từ cấp tỉnh,
thành phố trực thuộc Trung ương hoặc tương đương trở lên.
+ Luật bổ sung quy định về liên kết trong hoạt động báo chí (Điều
37), trong đó quy định cụ thể lĩnh vực, nội dung các cơ quan báo chí
được phép liên kết và thời lượng tối đa đối với các sản phẩm dựa trên
các hoạt động liên kết.
+ Về quyền tác nghiệp báo chí, Luật quy định cụ thể về trách nhiệm
cung cấp thông tin cho báo chí của cơ quan, tổ chức, người có trách
nhiệm; những thông tin có quyền từ chối cung cấp cho báo chí, đồng
thời quy định giới hạn việc cơ quan báo chí, nhà báo chỉ phải tiết lộ
người cung cấp thông tin chỉ khi có yêu cầu bằng văn bản của chủ thể cụ thể có thẩm quyền
+ Luật hóa quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo, trách
nhiệm của Hội nhà báo Việt Nam và nhà báo trong việc tổ chức thực
hiện và tuân thủ các quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo.
+ Về hoạt động kinh doanh dịch vụ của cơ quan báo chí, Luật quy
định theo hướng mở hơn (điểm C, khoản 2, Điều 21), theo đó, nguồn
thu của cơ quan báo chí gồm thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ của
cơ quan báo chí, đơn vị trực thuộc cơ quan báo chí.
+ Về những hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí, Luật quy định cụ
thể, rõ ràng hơn đồng thời bổ sung thêm 1 số hành vi như: Thông tin
quy kết tội danh khi chưa có bản án của tòa án, thông tin ảnh hưởng
đến sự phát triển bình thường về thể chất và tinh thần của trẻ em…
+ Về cải chính và xử lý vi phạm, Luật bổ sung một số quy định mới
về cải chính như trình tự thủ tục cải chính đối với báo chí điện tử, vị
trí cải chính đối với từng loại hình báo chí; bổ sung một số quy định
mới về xử lý vi phạm trong lĩnh vực báo chí.
+ Luật đã quy định nhiều nội dung cởi mở và thông thoáng hơn so với
quy định pháp luật báo chí hiện hành như: điều kiện cấp thẻ nhà báo;
đặt văn phòng đại diện của cơ quan báo chí; hoạt động hợp tác của
báo chí Việt Nam với nước ngoài…
+ Luật đã pháp điển hóa quy định tại các Nghị định của Chính phủ để
đưa vào luật, bổ sung một số quy định mới điều chỉnh hoạt động báo
chí như: chính sách nhà nước về báo chí; thay đổi cơ quan chủ quản
của cơ quan báo chí; hoạt động hợp tác của báo chí Việt Nam với nước ngoài… 8
2.3. Bối cảnh sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí 2016
1. Bối cảnh thế giới
- Cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại cả lợi ích và mặt hạn chế cho
mọi quốc gia, mọi lĩnh vực. Trong bối cảnh đó, các công nghệ được
sử dụng trong Báo chí và Truyền thông luôn phát triển, dẫn đến sự
thay đổi trong cách công chúng tiếp nhận các sản phẩm báo chí và
truyền thông, họ chủ động lựa chọn thông tin và làm thay đổi sâu sắc
phương thức phân phối nội dung truyền thống.
- Mạng xã hội, với đặc tính liên kết và giao tiếp giữa các thành viên,
đã trở thành “quốc gia” phổ biến nhất, điều này dẫn đến một xã hội
thông tin trong đó mỗi cá nhân có trách nhiệm phổ biến thông tin đến
khán giả của mình. Cá nhân hóa nội dung và phát trực tuyến cung cấp
những trải nghiệm mới cho công chúng, những trải nghiệm này đang
trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của công
chúng, do đó, ngành truyền thông và báo chí đang suy giảm các lĩnh
vực, sở thích và dịch vụ truyền thông truyền thống. Việc sử dụng công
nghệ kỹ thuật số và đổi mới để giải quyết các vấn đề lớn trên quy mô
toàn cầu là rất quan trọng để phát triển nghề Báo chí và ngành truyền thông.
- Việc tạo ra các công ty công nghệ có nền tảng xuyên biên giới với số
lượng người dùng lớn hơn, khả năng phân phối và truyền bá nội dung
cũng như lượng dữ liệu nội dung lớn đã ảnh hưởng trực tiếp đến báo
chí và truyền thông, gây thiệt hại tài chính cho giới truyền thông và
báo chí, thay vì chia sẻ hoặc phân phối doanh thu cho giới báo chí
truyền thông. Độc quyền dữ liệu và liên kết dữ liệu giữa các Big Tech
đang dẫn đầu thị trường cũng đang dẫn đầu công chúng, họ tạo ra một
sức mạnh nhân tạo trong không gian ảo mà không được hỗ trợ bởi sức
mạnh thực ngoài đời thực.
- Sự phổ biến ngày càng tăng của kết nối toàn cầu không chỉ giới hạn 9
ở cách kết nối con người truyền thống mà còn liên quan đến việc phát
triển các kết nối giữa không gian thực và không gian ảo. Sự hội tụ của
công nghệ thông tin và công nghệ viễn thông đang diễn ra trên khắp
thế giới kéo theo sự ra đời của các loại hình dịch vụ truyền thông mới.
Vì vậy, việc phát triển hệ thống thông tin đa ngành, đa lĩnh vực vừa
mạnh mẽ, hiệu quả, hội tụ trên nền tảng công nghệ thông minh, hiện
đại, cơ sở dữ liệu lớn, đảm bảo an toàn thông tin là một tiến trình tất
yếu của ngành Báo chí và Truyền thông.
- Nhiều tổ chức báo chí hàng đầu thế giới đã đạt được thành công nhờ
chuyển đổi số. Nhưng nội dung tốt thôi thì chưa đủ, nó cần được kết
hợp với trải nghiệm người dùng vượt trội và hiểu được độc giả của
bạn là ai cũng như nhu cầu của họ là gì. Công nghệ đang cung cấp cho
tờ báo một năng lực mới, thay vì phục vụ công chúng bằng một sản
phẩm thống nhất, tờ báo giờ đây hướng đến việc chuyên môn hóa dựa
trên nhu cầu cụ thể của độc giả, họ sẽ chinh phục một nhóm độc giả
mới và phân phối sản phẩm của họ. Nội dung hiệu quả hơn và kiếm
được lợi nhuận từ doanh thu do độc giả tạo ra, điều này sẽ làm giảm
sự phụ thuộc của tờ báo vào doanh thu quảng cáo, thay vào đó, nó sẽ
tạo ra một lượng doanh thu lớn từ chính độc giả, điều này sẽ có tác
động tích cực đến nền kinh tế đất nước và phát huy sức mạnh tinh thần cho toàn dân tộc.
- Ủng hộ sứ mệnh, mục tiêu và giá trị cốt lõi của định hướng Đại hội
XIII của Đảng: “xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp,
nhân văn và hiện đại”, cánh nhà báo Việt Nam đã có sự hiện diện
đáng kể trong thế giới thực, nhưng họ cần nhanh chóng chuyển sang
không gian mạng, trở nên có vai trò quan trọng trong không gian mạng thế giới thực.
- Tạo ra các cơ quan mạnh mẽ, có trọng điểm và truyền thông đa
phương tiện; đẩy mạnh phát triển mô hình tập đoàn do nhà nước làm 10
chủ sở hữu, có cơ quan báo chí làm cơ quan chủ quản và các cơ quan
báo chí, doanh nghiệp trực thuộc. Định hướng thông tin; thay đổi cách
sản xuất và phân phối nội dung, các nhà báo thông tin chuyển sang
hướng dẫn, phân tích chuyên sâu, dữ liệu chân thực, phong phú và góc
nhìn sâu rộng và chi tiết hơn, tất cả đều nhằm mục đích nâng cao giá
trị của độc giả. Sự khác biệt
giữa mạng xã hội và báo chí là ở chỗ mạng xã hội đề cao các nguyên
tắc cốt lõi của nghề, trong khi báo chí quan tâm nhiều hơn đến tính
ứng dụng thực tế của nghề.
- Báo chí đã thực hiện được nhiều sáng kiến ứng dụng khoa học công
nghệ nhưng chuyển đổi số vẫn chưa được biết đến và chưa được các
cơ quan báo chí quan tâm thỏa đáng: Hệ sinh thái báo chí, truyền
thông chưa được mở rộng và đồng bộ.
- Mạng xã hội và nền tảng nội dung xuyên biên giới đang chiếm lĩnh
thông tin, kiểm soát thị trường quảng cáo, thu nhập của các công ty
truyền thông bị ảnh hưởng chủ yếu. Do đó, câu hỏi đặt ra là làm thế
nào để triển khai các nền tảng theo đúng quy định, đồng thời đảm bảo
các nền tảng được bình đẳng trong vận hành và quản lý. Ngoài ra, Bộ
đang thực hiện các sáng kiến nhằm bảo vệ lợi ích của các tổ chức báo
chí trong lĩnh vực kỹ thuật số, với mục tiêu đảm bảo chủ quyền của
đất nước trong lĩnh vực kỹ thuật số.
2.4. Những nội dung được sửa đổi, bổ sung trong Luật báo chí 2016
(Theo Thư viện Pháp luật)
1. Sửa đổi, bổ sung một số khoản của Điều 3:
- Sửa đổi, bổ sung khoản 3: Theo hướng báo in không bao gồm tạp chí
in và nêu thêm về đặc điểm và tính chất nội dung thông tin của báo in.
- Bổ sung 01 khoản giải thích về tạp chí in.
- Sửa đổi, bổ sung khoản 6: Theo hướng báo điện tử không bao gồm
tạp chí điện tử và nêu thêm về đặc điểm và tính chất nội dung thông
tin của báo điện tử, cũng như bổ sung hoạt động cả trên nền tảng số. 11
- Sửa đổi, bổ sung khoản 15: Theo hướng quy định rõ tính chất tạp chí
và phân biệt với báo điện tử; bổ sung hoạt động cả trên nền tảng số.
2. Sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 5: Nhà nước đảm bảo nguồn lực,
đặt hàng, giao nhiệm vụ theo quy định để báo chí thực hiện thông tin,
tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin thiết yếu và truyền
thông chính sách của cơ quan có thẩm quyền.
3. Sửa đổi khoản 4 Điều 7: Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm
quản lý nhà nước về báo chí của địa phương.
4. Bổ sung 01 điểm vào khoản 2 Điều 8:
Thường xuyên theo dõi, giám sát, kiểm tra, kết luận hành vi vi phạm
đạo đức nghề nghiệp và xử lý vi phạm hội viên nói riêng và người
làm báo Việt Nam nói chung.
5. Sửa đổi, bổ sung Điều 14:
- Bổ sung khoản 1 đối tượng thành lập cơ quan báo chí, gồm cả cơ
quan báo chí được quy hoạch phát triển mô hình tập đoàn thuộc sở hữu nhà nước.
- Sửa đổi, bổ sung khoản 2: “2. Cơ sở giáo dục đại học theo quy định
của Luật giáo dục đại học; tổ chức nghiên cứu khoa học, tổ chức
nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được tổ chức dưới hình
thức viện hàn lâm, viện là đơn vị sự nghiệp công lập; bệnh viện công
lập cấp tỉnh hoặc tương đương trở lên được thành lập tạp chí khoa học.”
6. Sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 15: Cơ quan chủ quản phải đảm
bảo về điều kiện về nhân sự, cơ sở vật chất, trụ sở và tài chính theo
điều kiện xin cấp phép và đề án hoạt động báo chí.
7. Sửa đổi, bổ sung Điều 16: Theo hướng cho phép sự hình thành của
mô hình tập đoàn báo chí thuộc sở hữu của Nhà nước, trong đó
có một cơ quan báo chí giữ vai trò như cơ quan chủ quản và các cơ
quan báo chí, doanh nghiệp trực thuộc.
8. Sửa đổi, bổ sung Điều 17:
- Bổ sung thêm điều kiện để việc cấp giấy phép hoạt động báo chí đối
với các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp đảm bảo chặt
chẽ, thực chất hơn, có thể như:
+ Về nhân sự: Có tối thiểu 05 nhân sự, trong đó tối thiểu có 03 nhà báo. 12
+ Về điều kiện về cơ sở vật chất: Đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất,
kỹ thuật. Có trụ sở ổn định 05 năm trở lên do cơ quan chủ quản bố trí
hoặc cơ quan chủ quản thuê.
+ Về tài chính: Đảm bảo kinh phí để trả lương, nhuận bút, chế độ bảo
hiểm cho các nhân sự của cơ quan báo chí ít nhất 02 năm tương ứng
với quy mô của cơ quan báo chí.
- Về tên miền báo, tạo chí điện tử tại khoản 4 Điều 17 : Sửa đổi, bổ
sung đảm bảo chặt chẽ hơn, khống chế số lượng tên miền và quy định
các tên miền khác tên miền “.vn” phải phù hợp với tên báo chí.
9. Bổ sung điều 18a sau điều 18 về thu hồi giấy phép hoạt động báo chí:
1. Các trường hợp cơ quan báo chí bị thu hồi giấy phép khi không
đảm bảo các điều kiện:
- Về nhân sự người đứng đầu cơ quan báo chí: Trong thời hạn 06
tháng cơ quan chủ quản không lựa chọn được người có đủ điều kiện,
tiêu chuẩn và thực hiện được quy trình để bổ nhiệm giữ chức vụ người
đứng đầu, người được giao nhiệm vụ người đứng đầu cơ quan báo chí
để đề nghị Bộ có ý kiến bổ nhiệm theo quy định.
- Không đảm bảo điều kiện về tài chính để duy trì hoạt động của cơ quan báo chí:
+ Nợ ngân sách nhà nước: thuế, tiền phạt, nghĩa vụ tài chính với nhà
nước theo quy định của pháp luật về thuế, phí.
+ Nợ các khoản liên quan đến người lao động: Đóng bảo hiểm xã hội
quá thời hạn 12 tháng và thanh toán tiền lương chậm quá 12 tháng.
2. Cơ quan báo chí bị thu hồi giấy phép theo khoản 4, khoản 5 Điều
18 và khoản 01 điều này phải chấm dứt hoạt động báo chí. Cơ quan
chủ quản có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan liên quan giải
quyết các vấn đề liên quan như tài chính, tài sản, lao động bảo hiểm,
nghĩa vụ thuế… để chấm dứt hoạt động cơ quan báo chí.
10. Sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 20 cho phù thực tiễn và đơn giản
hoá thủ tục hành chính, đối với các thay đổi nhất thời, xuất bản các số
báo đặc biệt trong đó thay đổi kỳ hạn xuất bản (gộp nhiều số), thay đổi
khuôn khổ hoặc số trang vào các dịp lễ, tết, kỷ niệm thì cơ quan báo
chí có văn bản đề nghị.
11. Sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 21: Cơ quan báo chí hoạt động
theo loại hình đơn sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước sở hữu
100%, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập.
12. Sửa đổi, bổ sung Điều 22: 13
- Bổ sung theo hướng quy định rõ một số mô hình chung của văn
phòng đại diện phù hợp với cơ cấu, tổ chức và quy mô cơ quan báo
chí; quy định số lượng văn phòng đại diện, phóng viên thường trú
tương ứng với quy mô của cơ quan báo chí; quy định cụ thể số lượng
tối đa phóng viên thường trú độc lập của 01 cơ quan báo chí tại mỗi địa phương.
- Tạp chí khoa học không mở văn phòng đại diện tại các địa phương.
13. Sửa đổi, bổ sung điểm c khoản 2 Điều 23 về tiêu chuẩn người
đứng đầu cơ quan báo chí có thẻ nhà báo còn hiệu lực, ngoài loại trừ
tạp chí khoa học cần loại trừ thêm cho phù hợp thực tế đối với một số
cơ quan báo chí đặc thù, nhất là cơ quan báo chí trực thuộc tỉnh uỷ,
thành uỷ, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, theo yêu cầu công tác cán bộ,
nhân sự từ cơ quan, đơn vị khác không có thẻ nhà báo được luân
chuyển, điều động làm người đứng đầu cơ quan báo chí.
15. Bổ sung khoản 7 Điều 26: Những người quy định tại khoản 1,
khoản 2, khoản 3 điều này làm việc tại cơ quan báo chí không phải là tạp chí khoa học.
16. Bổ sung 01 điểm vào khoản 01 Điều 27: Đã qua lớp bồi dưỡng
nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp cho người làm báo do Bộ
TTTT tổ chức trước khi cấp thẻ nhà báo lần đầu. Đồng thời giao Bộ
Thông tin và Truyền thông hướng dẫn quy định này bằng một Thông tư.
17. Sửa đổi, bổ sung Điều 28 theo hướng bổ sung vai trò của Sở
Thông tin và Truyền thông, có ý kiến đối với các trường hợp đề nghị
cấp thẻ nhà báo của cơ quan báo chí tại địa phương và quy định về
việc nộp lại thẻ nhà báo cũ khi cấp đổi thẻ nhà báo theo kỳ hạn mới,
đồng thời điều chỉnh một số quy định cho phù hợp thực tiễn.
18. Bổ sung Điều 28a quy định quyền và nghĩa vụ, cách thức tác
nghiệp của những người hoạt động báo chí nhưng chưa được cấp thẻ
trong luật, đồng thời quy định rõ những người này tác nghiệp bằng
giấy giới thiệu của cơ quan báo chí, yêu cầu đối với giấy giới thiệu để
thống nhất áp dụng thực hiện.
19. Bổ sung 01 mục với tên gọi Hoạt động báo chí trên môi trường
số với 02 điều vào Chương IV Hoạt động báo chí, nhằm thể hiện các nội dung:
- Xác định nền tảng số là phương tiện truyền dẫn thông tin. Nhà nước
thừa nhận, khuyến khích, tạo điều kiện để báo chí hoạt động, lan toả
thông tin trên nền tảng số. Thúc đẩy chuyển đổi số báo chí, hình thành 14
và phát triển nền tảng số cho các cơ quan báo chí thực hiện phân phối
nội dung báo chí, chia sẻ dữ liệu báo chí và các nền tảng số quốc gia khác cho báo chí.
- Việc hoạt động trên nền tảng số cơ quan báo chí đăng ký/thông báo,
kết nối hệ thống với cơ quan quản lý nhà nước về báo chí để được hỗ
trợ và tạo điều kiện cho công tác quản lý nhà nước.
- Mạng xã hội, nền tảng sử dụng tin/bài của cơ quan báo chí phải trả
bản quyền theo quy định.
- Hoạt động trên nền tảng số của cơ quan báo chí tuân thủ các quy
định pháp luật về báo chí.
20. Sửa đổi, bổ sung Điều 31 phân cấp cho cơ quan quản lý nhà nước
về báo chí tại địa phương giải quyết các thủ tục: Cấp giấy phép, sửa
đổi, bổ sung giấy phép, chấp thuận thay đổi nội dung ghi trong giấy
phép xuất bản thêm ấn phẩm, giấy phép xuất bản phụ trương đối với
cơ quan báo chí của địa phương.
21. Sửa đổi, bổ sung Điều 35 phân cấp cho cơ quan quản lý nhà nước
về báo chí tại địa phương giải quyết thủ tục: Cấp giấy phép, chấp
thuận thay đổi nội dung ghi trong giấy phép xuất bản đặc san đối với
cơ quan, tổ chức ở địa phương.
22. Sửa đổi, bổ sung Điều 37 theo hướng quy định rõ trách nhiệm của
cơ quan báo chí trong việc liên kết; yêu cầu về điều kiện, năng lực và
những cam kết cần phải có của đối tác liên kết. Bổ sung quy định giao
cơ quan có thẩm quyền quy định chi tiết về hình thức, quy trình, thủ
tục liên kết trong hoạt động báo chí.
23. Bổ sung 01 điều trước điều 38 quy định về thông tin trên báo
chí, theo hướng quy định về tỉ lệ tối đa số lượng tin bài nằm ngoài tôn
chỉ, mục đích mà một cơ quan báo chí được đăng tải để thông tin,
tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin thiết yếu, truyền
thông chính sách, thông tin những vấn đề làm phong phú nội dung của
sản phẩm báo chí như: văn nghệ, thể thao, giải trí, quốc tế. Đối với cơ
quan báo tỷ lệ ngoài tôn chỉ, mục đích cao hơn so với tạp chí, song
vẫn thể hiện nội dung theo tôn chỉ, mục đích là chủ đạo. Việc quy
định tỷ lệ tin, bài có thể ngoài tôn chỉ, mục đích này cần quy định cụ
thể khoảng thời gian đánh giá phù hợp và có công cụ để giám sát, đánh giá.
24. Sửa đổi, bổ sung Điều 52 để quy định việc nộp lưu chiểu bản tin, đặc san.
25. Sửa đổi, bổ sung Điều 54:
- Sửa tên Điều 54 thành: Xuất khẩu, nhập khẩu báo chí. 15
- Bổ sung quy định về điều kiện cấp phép đối với cơ sở xuất khẩu,
nhập khẩu báo chí (trong đó có cả tiêu chuẩn của người đứng đầu cơ
sở) và cho phép cơ quan báo được nhập khẩu báo in và không cần
phải thực hiện thủ tục xin cấp giấy phép hoạt động nhập khẩu báo in;
đồng thời, yêu cầu nghĩa vụ báo cáo của cơ sở xuất khẩu, nhập khẩu báo chí.
+ Điều kiện cấp phép cơ sở xuất khẩu, nhập khẩu báo chí: Là doanh
nghiệp Việt Nam, có đăng ký kinh doanh hoạt động nhập khẩu báo chí in.
+ Phải có bộ phận/hội đồng thẩm định nội dung và quy chế làm việc,
quy định trách nhiệm cụ thể. Tiêu chuẩn nghiệp vụ thành viên:
*) Phải có trình độ ngoại ngữ của sản phẩm thẩm định;
*) Là chuyên gia trong trong lĩnh vực chuyên ngành của nội dung báo, tạp chí nhập khẩu.
- Điều kiện đối với người đứng đầu cơ sở xuất khẩu, nhập khẩu báo chí:
*) Có trình độ chuyên môn phù hợp theo quy định của Bộ TTTT;
*) Có phẩm chất đạo đức tốt.
+ Với 7 doanh nghiệp đang hoạt động, sẽ phải đáp ứng điều kiện nêu
trên trong vòng 2 năm kể từ khi Luật có hiệu lực.
+ Quy định doanh nghiệp phải báo cáo số liệu định kỳ trong quá trình
hoạt động và khi có yêu cầu đột xuất từ Bộ TTTT.
- Bổ sung quy định về việc xuất khẩu sản phẩm báo nói, báo hình, với
các nội dung: Nhà nước khuyến khích xuất khẩu các sản phẩm báo
nói, báo hình. Cơ quan báo nói, báo hình được tự xuất khẩu sản phẩm
có chứa nội dung báo nói, báo hình ra nước ngoài, hoặc xuất khẩu
thông qua một doanh nghiệp khác. Cơ quan báo nói, báo hình xuất
khẩu sản phẩm có chứa nội dung chương trình ra nước ngoài theo bất
kỳ hình thức nào phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung
chương trình được xuất khẩu.
26. Sửa đổi, bổ sung điểm b khoản 2 Điều 55 theo hướng việc thành
lập Văn phòng thường trú báo chí Việt Nam tại nước ngoài đúng quy
hoạch, định hướng của nhà nước; Văn phòng thường trú báo chí Việt
Nam tại nước ngoài có trách nhiệm tham gia các hoạt động phục vụ
nhiệm vụ thông tin đối ngoại theo yêu cầu của các cơ quan có thẩm
quyền theo từng thời kỳ hoặc khi có sự việc đột xuất.
27. Sửa đổi, bổ sung Điều 59 theo hướng đối với xử lý vi phạm cần
đồng bộ, thống nhất với pháp luật xử lý vi phạm hành chính. 16
2.5. Cơ sở khoa học sửa đổi Luật báo chí 2016
- Bộ Thông tin và Truyền thông đã có Báo cáo số 57/BC-BTTTT ngày
30/3/2022, báo cáo Chính phủ về kết quả nghiên cứu, rà soát Luật Báo
chí năm 2016 và kiến nghị sửa đổi, bổ sung. Báo cáo nêu đã ra 27 nội
dung, nhóm nội dung có quy định bất cập, không phù hợp với thực
tiễn của pháp luật báo chí.
- Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến quyết định sửa đổi
Luật báo chí 2016 là để phù hợp với thực tiễn trong sự bùng nổ của kỷ
nguyên số, đáp ứng được những
yêu cầu ngày càng cao từ phía xã hội. Sự phát triển của các phương tiện truyền thông
và kỹ thuật, công nghệ đã khiến những hành lang pháp lý về báo
chí/truyền thông ngày một trở nên lạc hậu, khó có thể đáp ứng đầy đủ
nhu cầu và tốc độ của con người.
- Thứ hai là về việc Hội Nhà báo Việt Nam và cơ quan chủ quản báo
chí không thể thu hồi giấy phép khi cơ quan báo chí không đảm bảo
các điều kiện hoạt động. Theo Điều 18 và Điều 31, luật báo chí chưa
đề cập đến quy trình thu hồi giấy phép khi cơ quan báo chí xuống cấp
sau một thời gian vận hành, có thể dẫn đến vi phạm pháp luật và hạn
chế đóng góp của chúng.
- Thứ ba liên quan đến các quy định về đối tượng, điều kiện thành lập,
mô hình hoạt động, cơ cấu tổ chức, cơ chế tài chính, kinh tế đối với
các tổ chức báo chí. Luật Báo chí chưa đủ rộng để bao quát các vấn đề
và mô hình báo chí hiện đại. Cụ thể, sự phổ biến của báo điện tử là do
đa phương tiện, việc triển khai các thành phần video, âm thanh cũng
như bài viết, điều này tạo ra tình trạng nhiều báo điện tử có chuyên
trang cung cấp âm thanh, video. Nhiều cơ quan không tuân theo các
quy định của mạng xã hội về giấy phép và không được phép phát sóng
đài hoặc truyền hình thông qua báo chí, điều này cạnh tranh trực tiếp 17
với các đài khác để giành được sự chú ý của ngành.
- Thứ tư liên quan đến những quy định về nội dung thông tin báo chí.
Ngày nay, các quy định về nội dung không đề cập tới việc hỗ trợ
chuyển đổi số. Nhiều tổ chức tin
tức đã sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để thay đổi cách họ vận hành và
truyền bá nội dung. Họ cũng áp dụng các mô hình kinh doanh mới
trong ngành báo chí. Mục tiêu là phổ biến thông tin về các phương
tiện và nền tảng truyền thông khác nhau, điều này sẽ nâng cao khả
năng tiếp cận của mọi người một cách hiệu quả.
- Thứ năm là các quy định về văn phòng đại diện và phóng viên
chuyên trách. Mặc dù Điều 22 Luật Báo chí có đề cập đến điều kiện,
thủ tục của văn phòng đại diện và phóng viên thường trú nhưng việc
thực thi luật này gần đây vẫn còn vướng mắc và chưa được đưa tin đầy đủ.
- Thứ sáu, các quy định về việc đưa tin. Luật Báo chí 2016 chưa có
quy định về đào tạo, phát triển năng lực báo chí trong việc cấp thẻ nhà
báo. Gần đây, một số nhà báo,
phóng viên thiếu đạo đức đã hoạt động thiếu nguyên tắc, gây bức xúc trong cộng đồng.
- Thứ bảy, quy định về công bố khoa học. Các quy định của Luật Báo
chí về tạp chí khoa học còn thiếu và chưa đủ để thúc đẩy sự phát triển
của sản phẩm này. Luật không quy định những điều kiện nào phải đáp
ứng để có chất lượng khoa học, cũng như không xác định trách nhiệm
của chính phủ trong việc đảm bảo chất lượng khoa học.
2.6. Thực tiễn sửa đổi Luật báo chí 2016
- Thực tiễn yêu cầu sửa đổi Luật Báo chí 2016 chủ yếu xuất phát từ
nhận diện những khó khăn, thách thức của báo chí trong thời đại
chuyển đổi số hiện nay. Trong tiến trình thực hiện Chiến lược Chuyển
đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 nhằm mục 18