*Đặc tr n ư g th ể lo i ạ truyền thuy t ế Tính h ư c u ấ l ch ị s : ử -Truy n ề thuyết là m t ộ thể lo i ạ văn h c ọ dân gian đ c ượ kh i ở đ u ầ b n ằ g ch c ứ năng k ể sử truy n ề đ i ờ , đ c ượ sáng t o ạ và kế th a ừ trong lòng “th n ầ tho i ạ đ i ờ sau”, trong quá trình v n ậ đ n ộ g và đ i ổ m i ớ có sự giao thoa v i ớ các thể lo i
ạ khác (sử thi, cổ tích), truy n ề
thuyết trở thành lịch sử hư c u ấ , khi phát tri n ể đ n ế đ n ỉ h cao trên c ả hai ph n ươ g di n ệ n i ộ dung tư t n ưở g và hình th c ứ nghệ thu t ậ , truy n ề thuy t ế tr ở thành m t ộ th ể lo i ạ văn h c ọ t ự s ự dân gian “h ư c u ấ l ch ị s ” ử theo quan đi m ể t ư t n ưở g-th m ẩ mĩ c a ủ nhân dân. -Trong truyền thuy t ế dân gian, s ự th t ậ l ch ị s ử ch ỉlà cái lõi đ ể t ừ đó nhân dân sáng t o ạ thành truy n ệ , nghĩa là đã có s ự h ư c u ấ , và cùng v i ớ th i ờ gian “ ở đây t ư duy l ch ị s ử và tư duy nghệ thuật, chân th c ự l ch ị sử và chân th c ự nghệ thu t ậ xen l n ẫ nhau, hòa tan vào nhau h t ế s c ứ ph c ứ t p ạ ”. -Truy n ề thuy t ế tuy g m ồ nhi u ề bi n ế th ể song nh t ấ thi t ế nó ph i ả g n ắ li n ề v i ớ nhân v t ậ
hoặc sự kiện lịch sử nào đó. -T t ấ cả những bi u ể hi n ệ như tính l ch ị s , ử y u ế t ố l ch ị s , ử ch t ấ s ử trong truy n ệ truy n ề thuy t ế được hi u ể như m t ộ bi n ệ pháp nghệ thu t ậ và đ c ượ g i ọ là tính hư c u ấ l ch ị s . ử Tính h ư o ả thần kì ch ủ y u ế d a ự vào nh n ữ g m u ẫ đ ề và hình t n ượ g c a ủ th n ầ tho i ạ và cổ tích.
-Cái cốt lõi lịch sử trong truy n ề thuy t ế l i ạ không ph i ả là l ch ị sử đích th c, ự hoàn toàn như thật. Trong th ể lo i ạ truy n ề thuy t ế , l ch ị s ử hóa cái phi l ch ị s ử và phi l ch ị s ử hóa cái l ch ị s ử là hai m t ặ thống nh t ấ c a ủ thi pháp th ể lo i ạ . Truyền thuy t ế ph n ả ánh l ch ị s ử một cách đ c ộ đáo: -Truy n ề thuy t ế thể hiện ý mu n ố c a ủ nhân dân trong ý th c ứ dân gian từ đ u ầ ngu n ồ hình thành thể lo i ạ : là kể sử truy n ề đ i ờ , là tái hi n ệ chính b n ả thân l ch ị sử m t ộ cách th m ẩ mĩ. -Trong l ch ị sử d n ự g n c, ướ truyền thuy t ế là nguồn tài li u ệ phi l ch ị sử duy nh t ấ ph n ả ánh nguồn g c ố giống nòi dân t c ộ và giáo d c ụ ý th c ứ l ch ị sử tr i ả qua nhi u ề thế h . ệ Trong l ch ị sử giữ n c, ướ truy n ề thuyêt v n ẫ ti p ế t c ụ ph n ả ánh l ch ị s ử m t ộ cách đ c ộ đáo
về chủ nghĩa anh hùng t p ậ th ể v i ớ âm h n ưở g, tình c m ả ch ủ đ o ạ là khuynh h n ướ g ng i ợ ca. Th c ự t i ạ , nghệ thu t ậ truy n ề thuy t ế cũng đã ch n ứ g tỏ có nh n ữ g tr n ườ g h p ợ chính truy n ề thuy t
ế đã bổ sung vào chính s ử nh n ữ g ngu n ồ s ử liệu v ề nh n ữ g s ự ki n ệ và con người có th c ự đã t n ừ g đ c ượ cho là đáng tin c y ậ b i ở k t ế qu ả xác minh c a ủ các nghiên c u ứ liên ngành. -Truy n ề thuy t ế là s n ả ph m ẩ sáng t o ạ b i ở sự k t ế h p ợ m t ộ cách đ c ộ đáo gi a ữ s ự th t ậ và h ư c u ấ , gi a ữ h ư c u ấ và sự th t ậ trong mqh gi a ữ folklore v i ớ th ự t i ạ bi u ể hi n ệ đ c ặ tr n ư g th ể lo i ạ . -Không thể nói t t ấ cả cái lõi l ch ị sử trong m i ọ truy n ề thuy t ế đ u ề là sự th t ậ l ch ị sử nh n ư g trong nh n ữ g tr n ườ g h p ợ cụ thể nó l i ạ mang ch a ứ s ự th t ậ . Đây là m t ộ bi u ể hi n ệ tính đ c ộ đáo l ch ị s ử c a
ủ truyền thuyết dân gian.