Giáo trình tâm lý học đại cương ý chí và hành động ý chí | Trường Đại học Thái Bình Dương

Chương 6
Ý CHÍ VÀ HÀNH Đ NG Ý CHÍ
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com 6.1. Ý chí **6.1.1. Định nghĩa
• Ý chí: kh năng vượt khó, sức m nh của
sự n lực ở con người.
=> Ý chí là mặt năng động của ý thức, biểu
hiện ở năng lực thực hiện những hành
động có mục đích, đòi hỏi phải có sự nỗ lực
khắc phục những khó khăn bên ngoài và bên trong.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.1.2. Vai trò của ý chí
Chống l i đam mê và dục vọng bên trong
và những áp lực- khó khăn của thế giới bên ngoài.
Giúp con người có sức m nh phi
thường, vượt qua nhiều khó khăn
tưởng chừng không vượt nổi.
Làm cho đời sống con người và đời sống
xã h i có định hướng, mới hơn và hoàn thiện hơn.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
** 6.1.3. M t số phẩm chất của ý chí a) Tính mục đích:
• Kh năng đề ra mục đích của ho t đ ng.
• Điều khiển và điều chỉnh hành vi theo
đúng mục đích đã đề ra.
• Xác định mục đích gần, mục đích xa.
• Phụ thu c vào lý tưởng sống và nguyên
tắc sống của cá nhân.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.1.3. M t số phẩm chất của ý chí (tt) b) Tính đ c lập:
• Không ph i là sự bướng bỉnh, cứng
nhắc, chống l i những ý kiến, quan
điểm của người khác.
• Không bị ám thị, áp đặt từ người khác
• Đưa ra những quyết định và thực hiện
hành đ ng dự định mà không bị nh
hưởng bởi người khác.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.1.3. M t số phẩm chất của ý chí (tt) c) Tính quyết đoán
• Thiếu quyết đoán: Do dự, hoài nghi, lo lắng,
sợ hãi, dao đ ng khi ra các quyết định nên ra
quyết định không kịp thời.
• Đưa ra những quyết định kịp thời, dứt khoát.
• Không có những dao đ ng không cần thiết
hay phụ thu c vào các tác đ ng xung quanh.
• Cũng không ph i là quyết định v i vàng và thiếu cân nhắc.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.1.3. M t số phẩm chất của ý chí (tt) d) Tính kiên trì
• Có mối liên hệ với kh năng vượt khó. • Sự bền bỉ
• Khó khăn nhưng không nhụt chí,
không chán n n mà còn làm cho cá
nhân có thêm sức m nh và nghị lực để
vượt qua những khó khăn.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.1.3. M t số phẩm chất của ý chí (tt) e) Tính tự chủ:
• Làm chủ được b n thân khi có những
xung đ t bên trong n i tâm.
• Giúp con người kiểm soát được ý nghĩ,
lời nói và hành vi trước những đòi hỏi
không hợp lý, những suy nghĩ tiêu cực,
những c m xúc âm tính.
• Có mối liên hệ vơi kh năng kiểm soát
và làm chủ c m xúc.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.2. Hành đ ng ý chí
** 6.2.1. Định nghĩa:
• Ý chí được thể hiện trong hành đ ng cụ thể.
• Còn được gọi là: Hành đ ng quyết chí,
hành đ ng n lực, hành đ ng hết mình, …
Là hành đ ng có ý thức, có chủ tâm, đòi
hỏi sự nổ lực khắc phục khó khăn thực
hiện đến cùng mục đích đã đề ra.
6.2.2. Đặc điểm: Tính mục đích và xuất phát
từ tâm lý của chủ thể.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.2. Hành đ ng ý chí (tt)
6.2.3. Phân lo i hành đ ng ý chí:
a) Đơn gi n: Có mục đích rõ ràng nhưng
phương tiện, biện pháp và sự n lực
khắc phục khó khăn chưa đủ.
b) Cấp bách: Thời gian ngắn, quyết định
nhanh chóng, kịp thời. Mục đích,
phương tiện và sự n lực hòa quyện vào nhau.
c) Phức t p: Mục đích, phương tiện và sự
n lực khắc phục khó khăn rõ ràng.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.2. Hành đ ng ý chí (tt) 6.2.4. Các giai đo n:
a) Giai đo n chuẩn bị:
• Ý hướng: Chỉ là ý nghĩ mơ hồ, nhu cầu
chưa rõ ràng và đầy đủ.
• Ý muốn: Nhu cầu rõ ràng, có đối tượng
nhưng chưa xác định được phương pháp
• Ý định: Nhu cầu đầy đủ, đối tượng,
phương pháp rõ ràng và sẵn sàng hành đ ng.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.2. Hành đ ng ý chí (tt)
b) Giai đo n quyết định thực hiện ho t đ ng: c) Giai đo n thực hiện: d) Giai đo n đánh giá
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.3. Hành đ ng tự đ ng hóa 6.3.1. Định nghĩa:
• Hành động tự động hoá ban đầu vốn là
hành động ý chí nhưng được lặp đi lặp
lại nhiều lần hay do luyện tập mà trở thành tự động.
• Hành đ ng tự đ ng hoá bao gồm: k x o và thói quen.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com K X O THÓI QUEN
Hành đ ng tự đ ng hoá
-K thuật thuần tuý.
-Nhu cầu, nếp sống
-Con đường hình thành: -Được hình thành: từ
tập luyện có mục đích và nhiều con đường khác có hệ thống. nhau
-Không gắn với m t tình -Gắn với m t tình huống
huống nhất định nào c . xác định.
-Tính bền vững thấp, dễ -Tính bền vững cao, khó sửa đổi. sửa đổi.
-Đánh giá về mặt k thuật, -Đánh giá về mặt đ o đức:
thao tác: mới và cũ, tiến b tốt và xấu, lợi và h i. và l c hậu.
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.3.2. Những quy luật về sự hình thành k x o
Quy luật tiến b không đồng đều
Quy luật “đỉnh” của phương pháp luyện tập
Quy luật tác đ ng qua l i giữa
k x o cũ và k x o mới
Quy luật dập tắt k x o
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com
6.3.3. Giá trị của những thói quen a) Những lợi ích: b) Những bất lợi:
Tâm lý học đại cương ThS. Ngô Minh Duy Email:ngominhduypsy@gmail.com