Nghiệp vụ thị trường mở
a) Khái niệm: Nghiệp vụ thị trường mở là việc NHTW mua
bán các giấy tờ có giá ngắn hạn trên thị trường tiền tệ
để thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia. Đây là nghiệp
vụ có vai trò quan trọng trong chính sách tiền tệ của NHTW
Ví dụ: khi Ngân hàng Trung ương (NHTW) muốn tăng cung
tiền thì sẽ mua tín phiếu kho bạc từ các ngân hàng thương
mại (NHTM) và công chúng. Số tiền NHTW trả cho các
NHTM và công chúng làm tăng tiền dự trữ của các ngân
hàng. Chính sự dự trữ dư thừa đó sẽ cho phép các ngân
hàng tăng cường cho vay. Điều này dẫn đến kết quả là
lượng tiền cung ứng trên thị trường sẽ tăng lên theo đúng mục đích của NHTW. b) Phân loại
Có 2 loại nghiệp vụ thị trường mở:
- Nghiệp vụ thị trường mở năng động nhằm thay đổi
mức dự trữ và cơ số tiền tệ.
- Nghiệp vụ thị trường mở thụ động nhằm bù lại những
chuyển động của nhân tố khác đã ảnh hưởng tới cơ số tiền tệ.
Xét về thủ tục tiến hành giao dịch, NHTW tiến hành 2 loại
nghiệp vụ thị trường mở:
- Giao dịch không hoàn lại (giao dịch mua bán hẳn): bao
gồm các nghiệp vụ mua, bán các giấy tờ có giá của
NHTW trên thị trường theo phương thức mua đứt, bán
đoạn trên cơ sở giá thị trường. Hình thức giao dịch này
làm chuyển hẳn quyền sở hữu đối với các chứng khoán
là đối tượng giao dịch. Vì vậy các giấy tờ đó phải là các
công cụ nợ có mức rủi ro thấp và phải được phát hành
bởi các tổ chức đủ điều kiện theo quy định.
- Giao dịch có hoàn lại (giao dịch có kỳ hạn): chủ yếu
được sử dụng cho mục đích giao dịch tạm thời là các
hợp đồng mua lại. Giao dịch mua bán có kỳ hạn tồn tại dưới 2 dạng:
+ Mua bán theo hợp đồng mua lại: là việc NHTW ký
hợp đồng mua với người giao dịch và người giao dịch
đồng ý mua lại các giấy tờ có giá của NHTW vào một
ngày xác định trong tương lai.
+ Mua bán theo hợp đồng mua lại đảo ngược: là việc
NHTW bán các giấy tờ có giá cho người giao dịch và
người giao dịch đồng ý bán lại các giấy tờ có giá cho
NHTW vào một ngày xác định trong tương lai.
c) Phương thức giao dịch: các nghiệp vụ thi trường mở được thực
hiện thông qua phương thức giao dịch song phương và phương thức đấu thầu.
Phương thức giao dịch song phương: Là phương thức mà NHTW giao
dịch thẳng với người giao dịch hoặc giao dịch thông qua nhà môi giới hoặc
đại lý chứng khoán mà không mua bán qua hình thức đấu thầu.
Phương thức đấu thầu:
• Đấu thầu khối lượng:
− NHTW cho người giao dịch biết khối lượng cần can thiệp.
− NHTW quyết định thông báo hoặc không thông báo khối lượng
giấy tờ có giá cần mua hoặc bán
− Các tổ chức tham gia đấu thầu chỉ việc đăng ký số tiền trên cơ sở
chấp nhận mức lãi suất cho trước.
− Nếu người giao dịch chấp nhận mức lãi suất mà NHTW đưa ra và
họ đặt mức khối lượng giao dịch, sau đó toàn bộ số đăng ký đặt thầu được cộng lại với nhau.
− Nếu tổng số đặt thầu nhỏ hơn khối lượng NHTW cần can thiệp thì
toàn bộ đơn đặt thầu đều được phân phối, nếu ngược lại thì phải phân bô.
• Đấu thầu lãi suất:
− Các tổ chức tham gia đấu thầu tự đăng ký số tiền ứng với mức lãi suất mình chọn.
− Đối với đấu thầu nhằm cung ứng thêm vốn khả dụng, các số lượng
đặt thầu được sắp xếp theo thứ tự và được phân phối theo các mức lãi suất
tốt và được ưu tiên phân phối trước cho đến khi lượng phân phối được sử dụng hết.