12 trang 17 lượt tải

Phân tích mối quan hệ giữa vật chất và ý thức và chỉ ra ý nghĩa phương pháp luận - Triết học Mác Lenin| Đại học Kinh Tế Quốc Dân

33

Đại học Kinh tế Quốc dân với những kiến thức và thông tin bổ ích giúp các bạn định hướng và họp tập dễ dàng hơn. Mời bạn đọc đón xem. Chúc bạn ôn luyện thật tốt và đạt điểm cao trong kì thi sắp tới

Môn: Triết học Mác - Lenin( LLNL 1105) 512 tài liệu

Trường: Đại học Kinh Tế Quốc Dân 3 K tài liệu

Tác giả:

Profile

Hà Việt Anh

1 năm trước
Danh sách Quiz
/12
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH T Ế QUỐC DÂN
VIỆN NGÂN HÀNG TÀI CHÍNH
BÀI T P L Ậ ỚN
MÔN: TRI MÁC LÊNIN ẾT HỌC –
Đề ố ậ ấ 2 : Phân tích m i quan hệ giữa v t ch t và ý thức và
chỉ ra ý nghĩa phương pháp luậ ải bài toán bán lượn. Gi c
cho sư dưới góc độ kinh doanh.
Sinh viên th c n: Nguy n Minh Th y ự hiệ ễ ủ
Mã sinh viên:
Lớp tín ch : Tri t h c Mac-Lenin 31 ỉ ế ọ
LHP: LLNL1105(120) 31
Hà Nội, tháng 12 năm 2020
Nguyễn Minh Thủy –
1
MỤC LỤC
PHẦN 1: M i quan h ố ệ giữa v t ch t và ý thậ ấ ức 2.............................................
1.1 Quan ni m v vệ ề ậ ất ch t và ý thức ...................................................... 2
1.1.1 t Vật chấ ....................................................................................... 2
1.1.2 c Ý thứ .......................................................................................... 4
1.2 M ối quan h ệ giữ ậa v t chất và ý thức ................................................ 5
1.2.1 Quan ni m cệ ủa ch ủ nghĩa duy tâm và duy vật siêu hình .......... 5
1.2.2 Quan ni m cệ ủa ch ủ nghĩa duy vật biện chứng .......................... 6
PHẦN 2: Gi i quyả ết bài toán bán lược cho sư dưới góc nhìn kinh doanh . 9
NGUỒN THAM KHẢO ................................................................................ 11
Nguyễn Minh Thủy –
2
NỘI DUNG
PHẦ ố ữ ậ ấ ứN 1: M i quan hệ gi a v t ch t và ý th c
1.1 Quan ni m v vệ ề ật chất và ý thức
1.1.1 Vật chất
Mỗi th i, mời đạ ỗi quan ni m l n nhệ ại mang đế ững định nghĩa khác nhau
về m t hi t ch t h c duy tâm, tộ ện tượng. Về định nghĩa “vậ ất”, các nhà triế ọ ừ chủ
nghĩa duy tâm khách quan đế nghĩa duy tâm chủ đại đến chủ quan, từ thời cổ n
hiện đạ ện tượi tuy buộc phải thừa nhận sự tồn tại của các sự vật hi ng của thế
giới nhưng lạ ận đặc trưng “tự ại” củ nghĩa duy i phủ nh thân tồn t a chúng. Chủ
tâm khách quan th a nh n s t n t i hi n th c c a gi i t i cho ừ ậ ự ồ ạ ệ ự ủ ớ ự nhiên nhưng lạ
rằng ngu n g c c n ồ ố ủa nó là do “sự tha hóa” của “tinh thầ thế giới”. Chủ nghĩa
duy tâm ch quan cho rủ ằng đặc trưng cơ bản nhất c a mủ ọi s v t, hi ng là ự ậ ện tượ
sự t n t i lồ ạ ệ thuộc vào ch quan, t c là m t hình th c t n t i khác c a ý th c; ủ ứ ộ ứ ồ ạ ủ ứ
hay nói cách khác, v t ch t chính là ậ ấ sự tổng hợp c a các giác quanủ . Do đó về
mặt nhận thức n, ch i holuậ ủ nghĩa duy tâm cho rằng con ngườ ặc là không thể,
ho nhặc là chỉ ận th c cái bóng, cái b ngoài c a s v t, hiức đượ ề ủ ự ậ ện tượng. Như
vậy, v m t th c ch t, các nhà tri t hề ặ ự ấ ế ọc duy tâm đã phủ nhận đặc tính tồn tại
khách quan c a v t ch t. ủ ậ ấ
Với các nhà tri t h c duy v t, quan ni m nh t quán t ế ọ ậ ệ ấ ừ xưa tới nay là thừa
nhận s t n t i khách quan c a th i v t ch t, l y b n thân gi i t ự ồ ạ ủ ế giớ ậ ấ ấ ả ớ ự nhiên để
giải thích t nhiên. ự
Thời Cổ đại đã xuất hiện chủ nghĩa duy
vật v quan ni m chât phác với ệ ề giới t nhiên, v v t ch t. Nhìn chung cac nhà ự ề ậ ấ
duy v t th i C ậ ờ ổ đại quy v t chât v ậ ề một hay m t vài ộ chất c ụ thể, ví d ụ như đất,
nước, l a gió (T - ), kim, mử ứ đại Ấn Độ ộc, thủy, hỏ ổa, th (Ngũ hành – Trung
Quốc). Bướ là địc tiến quan trọng nhất của sự phát triển phạm trù vật chất nh
nghĩa vậ ại là Lơxip (khoảt chất của hai nhà ttriết học Hi lạp cổ d ng 500- 440
Nguyễn Minh Thủy –
3
TCN) và Đêmôcrít (khoảng 427 374 TCN). C – ả hai ông đều cho rằng vật chất
là nguyên tử. Nguyên t theo h là nh ng h t nh t, không th phân chia, ử ọ ữ ạ ỏ nhấ ể
không khác nhau v t, t n và s phong phú c a chúng v hình ề chấ ồn tại vĩnh viễ ự ủ ề
dạng, tư thế ếp quy đị, trật tự, sắp x nh tính muôn v c n v ẻ ủa vạ ật.
Đến th k ế ỉ XV -XVIII, ch ủ nghĩ duy
vật mang hình th c chứ ủ nghĩa duy vật siêu hình, máy móc. Thuyết nguyên tử
v uẫn ti p t c nghiên cế ục đượ ứ . Đặc biệt, những thành công kì di u cệ ủa Niutơn
trong v t lý h c c n (nghiên c u câu t o và thu c tính c a các v t chậ ọ ổ điể ứ ạ ộ ủ ậ ất vĩ
mô b u tính t nguyên t lên) c khoa h c v t lý th c nghi– ắt đầ ừ ử trở và việ ọ ậ ự ệm
chứng minh được s t n t i th c s c a nguyên t càng làm cho quan ni m trên ự ồ ạ ự ự ủ ử ệ
đây được cùng c thêm. Songố , do chưa thoát khỏi phương pháp tư duy siêu hình
nên nhìn chung các nhà tri t h c duy v t th i kì cế ọ ậ ờ ận đại đã không đưa ra được
những ng khái quát tri t h n. Hế ọ đúng đắ ọ thườ đồ ống nhất vật chất với kh i
lượng, coi nh nh lu ng chân lý không th thêm b t và ững đị ật cơ học như nhữ ể ớ
giả ọ ếi thích m i hi ng cện tượ ủa th giới theo những chu n m c thuẩ ự ần thúy cơ
học; xem vậ ấ ựt ch t, v , không gian, ng thậng động thời gian như nhữ c thể khác
nhau, không có m i liên h n i t i v i nhau.ỗ ệ ộ ạ ớ
Năm 1895, Rơnghen phát hiện ra tia X. Năm 1896, Beccơren phát hiện
ra hi ng phóng x c a nguyên tện tượ ạ ủ ốt Urani. Năm 1897, Tômxơn phát hiện ra
điện t 05, Thuy i h 6, Thuyử. Năm 19 ết Tương đố ẹp và năm 191 ết Tương đối
Tổng quát c ng minh: không gian, th i gian, khủa A Anhxtanh ra đời đã chứ ờ ối
lượng luôn biến đổi cùng v i s v ng c a v t chớ ự ận độ ủ ậ ất. Đứng trướ ữc nh ng phát
hiệ ớn m i của khoa h c t nhiên, quan ni m v v t chọ ự ệ ề ậ ất cũng dần thay đổi.
Trong tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và ch ủ nghĩa kinh nghiệm phê phán”
V.I. Lênin đã đưa ra định nghĩa về v t chậ ất như sau: “Vật ch t là m t ph m trù ấ ộ ạ
triết h c ọ dùng để chỉ thực t i trong ại khách quan được đem lại cho con ngườ
cảm giác, được cảm giác c a chúng chép l i, ch p l i, ph n ánh, và tủ ta ạ ụ ạ ả ồn
tại không l thuệ ộc vào c m giácả ”.
Định nghĩa vật chất của V.I. Lênin bao hàm các nội dung cơ bản sau
- Thứ nhất, vật chất là th c t i khách quan cái t n tự ạ – ồ ại hi n th c bên ệ ự
ngoài ý th c và không l thu c vào ý c. ứ ệ ộ thứ
Nguyễn Minh Thủy –
4
- Thứ hai, v t ch t là ậ ấ cái khi mà tác động vào giác quan của con người
thì đem lại cho con người cảm giác.
- Thứ ba, v t chát là cái mà ý th c ch ng qua ch là sậ ứ ẳ ỉ ự phản ánh của
nó.
1.1.2 Ý thức
a)
Chủ nghĩa duy tâm khách quan ệt đố tuy i hóa vai trò của lý tính, khẳng
định th ế giới “ý niệm” hay “ý niệm tuyệt đối” là bản th , sinh ra toàn b ể ộ thế giới
hiệ ựn th c. Còn chủ nghĩa duy tâm chủ ệt đố quan tuy i hóa vai trò của cảm giác,
coi c m giác là t n t duy nhả ồ ại ất, “tiên thiên”, sản sinh ra thế giới v t chậ ất.
b)
Đố ệ ủi lập với các quan ni m c a chủ nghĩa duy tâm, các nhà duy vật siêu
hình ph n tính ch t siêu t nhiên c a ý th c, tinh th n; h ủ nhậ ấ ự ủ ứ ầ ọ đồng nh t ý ấ thức
với v t ch t, coi ý th c là m t d t ch c bi t do v t ch t s n sinh ra. ậ ấ ứ ộ ạng vậ ất đặ ệ ậ ấ ả
c)
Các Mác phê phán ch có ủ nghĩa duy tâm khách quan cho rằng “ý niệm”
trước, sáng t o ra th ạ ế giới, đồng th i khờ ẳng định quan điểm duy v t bi n chấ ệ ứng
về ý th m ch qua ch là v t chức: “Ý niệ ẳng ỉ ậ ất được đem chuyển vào trong đầu
óc con ngườ ến đi ở trong đó.”i và cải bi
Xét v ngu n g c c a ý th n c a ch ề ồ ố ủ ức, các nhà kinh điể ủ ủ nghĩa Mác –
Lênin chia làm 2 loại:
- Nguồn g c tố ự nhiên: ý thức chỉ là thu c tính c a v t chộ ủ ậ ất; nhưng
không i c a m i d ng v t ch t, mà là thu c tính c a m t d ng phả ủ ọ ạ ậ ấ ộ ủ ộ ạ
vật ch t s ng có t ấ ố ổ chức cao nh t là ấ bộ óc con người. Cùng với thế
giới khách quan, cả hai chính là điều kiện cần cho sự hình thành
của ý th c. ứ
- Nguồn g c xã hố ội: lao động – hoạt động v t ch t và ậ ấ ngôn ngữ - tín
hiệ ấu vật ch t u kiở con người là điề ện đủ ết định đế và yếu tốt quy n
sự hình thành c a ý th ủ ức.
Ý th c là tính ch quan c a th i khách quan. B n ch t c a ý th c là ứ ủ ủ ế giớ ả ấ ủ ứ
sự phản ánh hi n th c khách quan vào cu c s i mệ ự ộ ống con ngườ ột cách năng
độ ạng, sáng t o.
Nguyễn Minh Thủy –
5
1.2 Mối quan h ệ giữ ậa v t chất và ý th c ứ
Mối quan hệ giữa v t chât và ý th n c a mậ ức là “Vấn đề cơ bả ủ ọi v ấn đề
triết h c bi t là c a triọc, đặ ệ ủ ết h c hi ùy theo l ng th i quan ọ ện đại”. T ập trườ ế giớ
khác nhau khi gi i quy t m i quan h a v t ch t và ý th c mà hình thành hai ả ế ố ệ giữ ậ ấ ứ
đường lối cơ bản trong triết học là ch ủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vậ t.
1.2.1 Quan ni m c a ch ệ ủ ủ nghĩa duy tâm và duy vật siêu hình
a)
Đố ới v i chủ nghĩa duy tâm, ý thức, tinh th n v n có cầ ố ủa người đã bị trừu
tượng hóa, tách khỏi con ng i hi n th c thành m t lườ ệ ự ộ ực lượng th n bí, tiên thiên. ầ
Họ coi ý th c là t n t i duy nh t, tuy i, là tính th ứ ồ ạ ấ ệt đố ứ nhất t sinh ra t t cừ đó ấ ả;
còn th i v t ch t ch là b n sao, bi u hi n khác c a ý th c tinh th n, là tính ế giớ ậ ấ ỉ ả ể ệ ủ ứ ầ
thứ ứ ự hai do ý th c tinh thần sinh ra. Trên th c tế chủ nghĩa duy tâm là cơ sở lý
luận của tôn giáo, chủ nghĩa ngu dân. Mọi con gđường mà chủ nghĩa duy tâm
mở ra đều đẫn con người đế ới “đườ ế”. n với thần học, v ng sáng th Trong thực
tiễn, ngườ nh khách quan, cường điệi duy tâm phủ nhận tí u vai trò nhân tố chủ
quan, duy ý chí, hành độ ấp điềng bất ch u ki n, quy lu t khách quan. ệ ậ
b)
Chủ nghĩa duy vậ ệt đốt siêu hình tuy i hóa y u t v t ch t, chế ố ậ ấ ỉ nhấn
mạnh m t chi u vai trò c a v t ch t sinh ra ý th c, quy nh ý th c, ph ộ ề ủ ậ ấ ứ ết đị ứ ụ nhận
tính độ ập tương đố ấy được tính năc l i của ý thức, không th ng động, sáng tạo,
vai trò to l n c a ý th c trong ớ ủ ứ hoạt động th c ti n c a tr o hi n th c khách quan. ự ễ ỉ ạ ệ ự
Do v y, h m nhi u sai l m có tính nguyên t c bậ ọ đã phạ ề ầ ắ ởi thái độ “khách quan
Ý thức Vật chất
Phủ định vai
trò của vật
chất
Vật chất
Ý thức
Phủ định vai
trò của ý thức
Nguyễn Minh Thủy –
6
chủ nghĩa”, thụ động, l i, trông ch khôn i u qu trong hoỷ ạ ờ g đem lạ hiệ ả ạt động
thự ễc ti n.
1.2.2 Quan ni m c a ch ệ ủ ủ nghĩa duy vật biện chứng
Theo quan m tri t h c Mác điể ế ọ – Lênin, v t ch t và ý th c có ậ ấ ứ mối quan h ệ biện
chứng, trong đó vật ch t quyấ ết định ý thức, còn ý thức tác động tich c c trự ở
l iạ v t ch ậ ất.
a)
Vai trò quy nh c a v t ch i v i ý th c c th n trên mết đị ủ ậ ất đố ớ ứ đượ ể hiệ ột
số khía c nh sau: ạ
, vậ ồt chất quy nh nguết đị n gốc của ý th ức.
Con người do gi i t nhiên, v t ch t sinh ra, cho nên l t t nhiên, ý thớ ự ậ ấ ẽ ấ ức
– ộ một thu c tính của bộ phậ ngườn con i – cũng do giới tự nhiên, vật chất sinh
ra. Các thành t u c a khoa h c t nhiên hiự ủ ọ ự ện đại đã chứng minh được rằng gi i ớ
tự nhiên có trước con ngườ ất là cái có trưới; vật ch c, còn ý thức là cái có sau.
Vật ch t t n t c l p v i ý th c và là ngu n g c sinh ra ý th c. ấ ồ ại khách quan, độ ậ ớ ứ ồ ố ứ
Bộ óc con người là m t d ng v t ch t có t c cao nhộ ạ ậ ấ ổ chứ ất, là cơ quan phản ánh
để ứ ứ ồ ạ ộ ộ hình thành ý th c. Ý th c t n t i phụ thu c vào ho ng thạt độ ần kinh của b
não trong quá trình ph n ánh hi n th c khách quan. S v ng c a th giả ệ ự ự ận độ ủ ế ới
vật ch t là y u tấ ế ố quyết định sự ra đờ ất có tư duy là bội của cái vật ch óc con
người.
Vật chất
Quyết định
Tác động
Lao động
Nguồn g c ố
ý th c ứ
Ý th c ứ
Vật chất
quyết định ý thức
ở nguồ ốn g c của
ý th c ứ
Thế giới khách quan
Nguyễn Minh Thủy –
7
v t ch t quy nh n i dung c a ý th ậ ấ ết đị ộ ủ ức.
Ý th i b t k hình th c nào u là ph n ánh ức dướ ấ ỳ ứ , suy cho cùng đề ả
hiệ ự ứ ộ ẳ ế ản th c khách quan. Ý th c mà trong n i dung của nó ch ng qua là k t qu
của s ự phản ánh hi n thệ ực khách quan vào trong đầu óc con người. Hay nói cách
khác, có thế giưới hi n thệ ực v ng, phát tri n theo nhận độ ể ững quy luật khách
quan của nó, được phản ánh vào ý thức mớ ội có n i dung của ý th ức.
Ý th c ch là hình nh c a th i khách quan. S phát tri n c a hoứ ỉ ả ủ ế giớ ự ể ủ ạt
độ ự ễ ự ấ ếng th c ti n ng llà độ c mạnh mẽ nh t quy t sâu định tính phong phú và độ
sắc c a nủ ội dung của tư duy, ý thức con người qua các th h , qua các thế ệ ời đại.
v t chât quy nh b n ch t c a ý thậ ết đị ả ấ ủ ức.
Phản ánh và sáng t o là hai thu c tính không tách r trong b n ch t cạ ộ ời ả ấ ủa
ý th t bi n ch ng xem xét th i v t ch t là th i cức. Chủ nghĩa duy vậ ệ ứ ế giớ ậ ậ ế giớ ủa
con người hoạt động th c ti n. Chính th c ti n là hoự ễ ự ễ ạt động vât ch t có tính cấ ải
biến th i cế giớ ủa con người – là cơ sở để hình thành, phát tri n ý th c, tronể ứ g đó
ý th c cứ ủa con người v a ph n ánh, v a sáng t o, phừ ả ừ ạ ản ánh để sáng tạo và sáng
tạo trong ph n ánh. ả
v t ch t quy nh s v ng, phát tri n c a ý th c. ậ ấ ết đị ự ận độ ể ủ ứ
M i s t n t i, phát tri n c a ý th u g n li n v i quá trình biọ ự ồ ạ ể ủ ức đề ắ ề ớ ến đổi
của v t chậ ất; vật chất thay đổi thì s m hay mu n, ý thớ ộ ức cũng phải thay đổi theo.
Khi s n xu t xã h t hi n ch u, ý th c chính tr , pháp quyả ấ ội xuấ ệ ế độ tư hữ ứ ị ền cũng
dần thay th cho ý th c qu ng th i nguyên thuế ứ ần cư, cộng đồ ờ ỷ. i sTrong đờ ống
xã h i, vai trò quy nh c a v t ch i v i ý th c c bi u vai trò ộ ết đị ủ ậ ất đố ớ ứ đượ ể hiện ở
của kinh t v i xã h i chính trế ớ ộ ị, đời s ng v t ch t ố ậ ấ đối với đời s ng tinh th n, tố ầ ồn
tại xã hội đối v i ý th c xã h i. ớ ứ ộ
V t ch t và ý th c là hai hi p nhau v b n ch ậ ấ ứ ện tượng đối lậ ề ả ất, nhưng về
mặt nh n thậ ức lu n, c n quán triậ ầ ện sâu s ng biắc tư tưở ện chứng c a V.I. Lênin ủ
rằng “sự đối l p gi a v t chât và ý th c ch i trong ậ ữ ấ ứ ỉ có ý nghĩa tuyệt đố những
phạm vi h t s c h n ch ng h p này ch i h n trong vế ứ ạ ế: trong trườ ợ ỉ giớ ạ ấn đề nhận
thức luận cơ bản là th a nhừ ận cái gì có trước và cái gì có sau. Ngoài gi i hớ ạn đó
thì không còn nghi ng gì n a r ng s i lờ ữ ằ ự đố ập đó là tương đối”. Ở đây, tính
tương đối của sự đối lập giữa vật chất và ý thức thể hiện qua mối quan hệ giữa
thẹc thể vật ch c biất đặ ệt – ộ b óc con người và thuộc tính c a chính nó. ủ
Nguyễn Minh Thủy – à 6
8
b)
, tính c l i c a ý th c th ý th c là sđộ ập tương đố ủ ứ ể hiện ở chỗ ứ ự
phản ánh th i v t ch i, do v t ch t sinh ra, ế giướ ậ ất bào trong đầu óc con ngườ ậ ấ
nhưng khi dã ra đờ ức có “đờ ống” riêng ận đội thì ý th i s , có quy luật v ng, phát
triển riêng, không l thu c mệ ộ ột cách máy móc vào vật chất. Ý thức m t khi ra ộ
đồi thì có tính độc lập tương đố , tác đội ng tr l i th ở ạ ế giới v t ch t. Ý th c có th ậ ấ ứ ể
thay đổ , nhưng nhìn chung nó thười nhanh, chậm, song hành với hiện thực ng
thay đổi chậm so với sự biến đối của thế giới v t chậ ất.
Thứ ự hai, s tác độ ức đống của ý th i với vật chất phải thông qua ý hoạt
độ ự ễ ờ ự ễ ứ ếng th c ti n c i. Nhủa con ngườ hoạt động th c ti n, ý th c có thể làm bi n
đổ ữ ệ ả ấi nh ng điều ki n, hoàn c nh vật ch t, thậm chí còn t ạo ra “thiên nhiên thứ
hai” phụ ủa con ngườc vụ cho cuộc sống c i. Còn tự bản thân ý thức thì không
thể biến đổi được hi n thệ ực. Con người d a trên nh ng tri th c v ự ữ ứ ề thế giới khách
quan, hi u bi t v ng quy lu t khách quan, t ra mể ế ề nhữ ậ ừ đó đề ục tiêu, phương
hướng, bi n pháp và ý chí quyệ ết tâm để thực hi n ệ thắng l i mợ ục tiêu đã xác
định.
Thứ ba, vai trò c a ý th c th ủ ứ ể hiện ở chỗ nó ch ỉ đạo hoạt động, hành động
của con người; nó có th ể quyết định làm cho hoạt động của con người đúng hay
sai, thành công hay th i. Khi ph n th c, ý th c có th djw ất bạ ản ánh đúng hiệ ự ứ ể
báo, tiên đáon một cách chính xác cho hiện thực, có thể hình thành nên những
lý luận, định hướng đúng đắn. Ngược l i, ý th c có th ạ ứ ể tác động tiêu c c khi nó ự
phản ánh sai, xuyên t c hi n th ạ ệ ực.
Thứ tư, xã hội ngày càng phát triển thì bai trò của ý thức ngày càng to
lớn, nh t là trong th i c a thông tin, kinh t tri th c, th i c a các cuấ ời đạ ủ ế ứ ời đạ ủ ộc
cách m ng khoa h c và công nghi p hi i, khi mà tri th c khoa h ạ ọ ệ ện đạ ứ ọc đã trở
thành l ng s n xu t tr c ti p. Trong b i c toàn c u hóa, vai trò c a tri ực lượ ả ấ ự ế ố ảnh ầ ủ
thức khoa h c, c ng chính trọ ủa tư tưở ị, tư tưởng nhân văn là hết sức quan trọng.
Xét đến cùng thì v t ch t quy nh ý thậ ấ ết đị ức, nhưng ý thính có tính độc
lập tương đối, tác động trở lại cái v t ch t trong m t th i h n nh . ậ ấ ộ ờ ạ ất định
c)
Từ m i quan hố ệ giữa v t ch t và ý th c trong tri t h c Mác Lênin, rút ậ ấ ứ ế ọ –
ra nguyên t n là tôn tr ng tính khách quan k t h p phát huy ắc phương pháp luậ ọ ế ợ
Nguyễn Minh Thủy – 6
9
tính năng độ ạt động chù quan. Trong nhận thức và ho ng thực tiễn, mọi chủ
trương, đường lối, kế hoạch, m u ph i xu t phát t c t ục tiêu, chúng ta đề ả ấ ừ thự ế
khách quan, t u ki n, ti v t ch t hi n có. i phát huy tính ừ những điề ệ ền đề ậ ấ ệ Phả
năng độ con ngườ ống tư ng, sáng tạo của ý thức, phát huy vai trò nhân tố i, ch
tưởng, thái độ thụ độ ạ ồ ả ạng, ỷ l i, ng i chờ, b o thủ, trid trệ, thiêu tính sáng t o và
phải coi tr vai trò c a ý th c. ọng ủ ứ
Để ự ệ th c hi n nguyên t c tôn tr ng tính khách quan k t h p phát huy tính ắ ọ ế ợ
năng độ ết đúng đắng, chủ quan, chúng ta còn phải nhận thức và giải quy n các
quan h xã h i; ph t s khách quan, khoa ệ ộ ải có động cơ trong sáng, thái độ thậ ự
học, không vụ l i trong nhợ ận thức và hành động của mình.
PHẦN 2: Giải quy c cho i góc ết bài toán bán lượ sư dướ
nhìn kinh doanh
Bán lược cho sư là một bài toán kinh điển mà mọi nhà kinh tế đều từng
nghe đến. Bài toán c nhđượ ắc đế ền nhi u cùng v i ngh t m eting, nhớ ệ thuậ ark ưng
nếu nhìn d i góc ướ độ tri t hế ọc, ta có th ể thấy bài toán là một ví dụ tiêu biểu cho
mối quan h ệ giữa vật chất và ý th ức.
Như những gì đã phân tích ở ên, vtr ật chất quyết đị ứ ế ốnh ý th c. N u mu n
tác động đến n ý th c mu n mua l c cứ ố ượ ủa nhà sư, ta phải giải quyêt đực vấ đề
vật ch t quy nh ý th c ấ ết đị đến ứ đó. Thông th i ta ường, ngườ chỉ muốn mua lược
khi h có tóc i; v y nên, t là th v t ch t quy n nhu c u mua ọ để chả ậ óc ứ ậ ấ ết định đế ầ
lược, ch c n gi i quy c v tóc âu thì bài toán s c gi i quy t. ỉ ầ ả ết đượ ấn đề ở đ ẽ đượ ả ế
Nhưng đi nguytrong bài toán này, ta lại thiếu ên tố quan trọng nhất đó b i nhở à
sư không có tóc. V tóc âu? Làm th nào ậy ở đ ế để xuất hi n tóc t o nên nhu ệ để ạ
cầu mua lược? Đây chính là nh ng ữ điều tri t h c nói chung và m i quan h giế ọ ố ệ ữa
vật chất và ý th c nói riêng ứ giúp ta giải quy t. T ế ừ đó ta s cẽ ó định h ng ướ để tìm
đượ ấ đề ặ ả ườ ợc câu trả lời cho v n mình g p ph i. Ở tr ng h p này, d ông cù sư kh ó
tóc nhưng những người đến dâng h i có ta có th dùng u này lương lạ , ể điề àm vật
chất t ín để quyế định nh mua. Có th là mu t ng nhđến ý đị ể a để ặ ững t đồ Phật
giáo hay ch ỉ đơn giản là để h ọ chải đầu, ch nh trang sau quãng ỉ đường dài đế đến
đượ ậc n a Phơi cử t.
Nguyễn Minh Thủy –
10
Nhưng nếu chỉ dừng lại ở đấy, ta ch bán t hai l n v i s l ng ỉ được mộ ầ ớ ố ượ
ít. V ách là m t nhà kinh doanh, ai c ng mu n bán u l n v ới tư c ộ ũ ố được nhiề ầ ới số
lượng l n, m rớ ở ộng kinh doanh. Bán c l c chđượ ượ ỉ l u tiên. Muà vấn đề đầ ốn
bán c, ta i quy t v v v t ch t, mu n bán c nhi u, ta ph i phđượ giả ế ấn đề ề ậ ấ ố đượ ề ả ải
quyết v v ý thấn đề ề ức. M i quan h ố ệ giữa vật ch t và c là m i quan h hai ấ ý thứ ố ệ
chiều, ý thức có thể tác động tr l i cái vở ạ ật chất trong m t giộ ới hạn nhất định.
Vậy ý th c mà ta cứ ần tìm ở đây là gì? Nhà kinh doanh mu n nhi i mua ố ều ngườ
sản ph m c a m h, áo viên mu n n u ẩ ủ ìn gi ố hiề người đi học hơn, nhà sư muốn thêm
nhiều người đến với nơi chùa chi n h ề ơn. Đánh vào t lâm ý đó, người kinh doanh
có th nói v i nh l ích n u mua nhi u l c c a mình: ó th ể ớ à sư về ợi ế ề ượ ủ nhà sư c ể
dùng l c nh t ng ph c i thành tâm và khuyượ ư những ặ ẩm để ảm ơn những ngườ ến
khích h ọ đế ớn v i n a Ph ơi cử ật.
Ở đây, ta d ng m i quan hđã sử ụ ố ệ giữa v t ch t v ý th c trong tri t hậ ấ à ứ ế ọc
chủ ngh a Mác Lênin i quy t bài toán t ng ch ông có lĩ – để giả ế ưở ừng như kh ời
giải. Vật chất là tóc c a nh ủ ững người đi chùa đã t ng ác độ đến ý th c mu n mua ứ ố
lược c a nhủ à sư; mong mu n có nhiố ều người đi chùa h c a nhà s ơn ủ ư đã tác động
ngượ ạc l i đến số l ng hàng h ượ óa được mua vào.
Có th nói, ng lý lu n trong tri t h c M Lênin nói chung và mể nhữ ậ ế ọ ác – ối
quan h ệ giữa v t ch t v ý th c nói riêng có s c bao ậ ấ à ứ ứ quát lớn trên nhi u m t cề ặ ủa
cu átộc s . Ta c n bám sống ầ l y tri t h có th úp v c gi i quyấ ế ọc để ể gi ấn đề đượ ả ết
dễ dàng hơn.
Nguyễn Minh Thủy –
11
NGUỒN THAM KH O Ả
1. Giáo trình t t h c M Lênin riế ọ ác –
2. https://kinhdoanhnhahang.vn/ban-luoc-cho- -ban-giay-tai-chau-phi-su
cau-chuyen-kinh-dien-va-bai-hoc-marketing/
3. https://danluat.thuvienphapluat.vn/cau-chuyen-kinh-doanh-74808.aspx

Tài liệu khác của Đại học Kinh Tế Quốc Dân

Preview text:

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
VIỆN NGÂN HÀNG TÀI CHÍNH
BÀI TẬP LỚN
MÔN: TRIẾT HỌC MÁ C – LÊNIN
Đề 2 : Phân tích mối quan hệ giữa vật chất và ý thức và
chỉ ra ý nghĩa phương pháp luận. ải bài toán bán lượ Gi c
cho sư dưới góc độ kinh doanh.
Sinh viên thực hiện: Nguyễn Minh Thủy Mã sinh viên:
Lớp tín chỉ: Triết học Mac-Lenin 31 LHP: LLNL1105(120) 3 1
Hà Nội, tháng 12 năm 2020 Nguyễn Minh Thủy –
MỤC LỤC
PHẦN 1: Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức ............................................ .2
1.1 Quan niệm về vật chất và ý thức ...................................................... 2
1.1.1 Vật chất ....................................................................................... 2
1.1.2 Ý thức .......................................................................................... 4
1.2 Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức ................................................ 5
1.2.1 Quan niệm của chủ nghĩa duy tâm và duy vật siêu hình .......... 5
1.2.2 Quan niệm của chủ nghĩa duy vật biện chứng .......................... 6
PHẦN 2: Giải quyết bài toán bán lược cho sư dưới góc nhìn kinh doanh . 9
NGUỒN THAM KHẢO ................................................................................ 11 1 Nguyễn Minh Thủy – NỘI DUNG
PHẦN 1: Mối quan hệ giữ ậ
a v t chất và ý thức
1.1 Quan niệm về vật chất và ý thức
1.1.1 Vật chất
Mỗi thời đại, mỗi quan niệm lại mang đến những định nghĩa khác nhau
về một hiện tượng. Về định nghĩa “vật chất”, các nhà triết học duy tâm, từ chủ
nghĩa duy tâm khách quan đến chủ nghĩa duy tâm chủ quan, từ thời cổ đại đến
hiện đại tuy buộc phải thừa nhận sự tồn tại của các sự vật hiện tượng của thế
giới nhưng lại phủ n ậ
h n đặc trưng “tự thân tồn tại” của chúng. Chủ nghĩa duy
tâm khách quan thừa nhận sự tồn tại hiện thực của giới tự nhiên nhưng lại cho
rằng nguồn gốc của nó là do “sự tha hóa” của “tinh thần thế giới”. Chủ nghĩa
duy tâm chủ quan cho rằng đặc trưng cơ bản nhất của mọi sự vật, hiện tượng là
sự tồn tại lệ thuộc vào chủ quan, tức là một hình thức tồn tại khác của ý thức;
hay nói cách khác, vật chất chính là sự tổng hợp của các giác quan. Do đó về
mặt nhận thức luận, chủ nghĩa duy tâm cho rằng con người hoặc là không thể,
hoặc là chỉ nhận thức được cái bóng, cái bề ngoài của sự vật, hiện tượng. Như
vậy, về mặt thực chất, các nhà triết học duy tâm đã phủ nhận đặc tính tồn tại
khách quan của vật chất.
Với các nhà triết học duy vật, quan niệm nhất quán từ xưa tới nay là thừa
nhận sự tồn tại khách quan của thế giới vật chất, lấy bản thân giới tự nhiên để giải thích tự nhiên.
Thời Cổ đại đã xuất hiện chủ nghĩa duy
vật với quan niệm chât phác về giới tự nhiên, về vật chất. Nhìn chung cac nhà
duy vật thời Cổ đại quy vật chât về một hay một vài chất cụ thể, ví dụ như đất,
nước, lửa gió (Tứ đại - Ấn Độ), kim, mộc, thủy, hỏa, thổ (Ngũ hành – Trung
Quốc). Bước tiến quan trọng nhất của sự phát triển phạm trù vật chất là định
nghĩa vật chất của hai nhà ttriết học Hi lạp cổ dại là Lơxip (khoảng 500- 440 2 Nguyễn Minh Thủy –
TCN) và Đêmôcrít (khoảng 427 – 374 TCN). Cả hai ông đều cho rằng vật chất
là nguyên tử. Nguyên tử theo họ là những hạt nhỏ nhất, không thể phân chia,
không khác nhau về chất, tồn tại vĩnh viễn và sự phong phú của chúng về hình
dạng, tư thế, trật tự, sắp xếp quy định tính muôn vẻ của vạn vật.
Đến thế kỉ XV -XVIII, chủ nghĩ duy
vật mang hình thức chủ nghĩa duy vật siêu hình, máy móc. Thuyết nguyên tử
vẫn tiếp tục được nghiên cứu. Đặc biệt, những thành công kì diệu của Niutơn
trong vật lý học cổ điển (nghiên cứu câu tạo và thuộc tính của các vật chất vĩ
mô – bắt đầu tính từ nguyên tử trở lên) và việc khoa học vật lý thực nghiệm
chứng minh được sự tồn tại thực sự của nguyên tử càng làm cho quan niệm trên
đây được cùng cố thêm. Song, do chưa thoát khỏi phương pháp tư duy siêu hình
nên nhìn chung các nhà triết học duy vật thời kì cận đại đã không đưa ra được
những khái quát triết họ đúng đắn. Họ thường đồng nhất vật chất với khối
lượng, coi những định luật cơ học như những chân lý không thể thêm bớt và
giải thích mọi hiện tượng của thế giới theo những chuẩn mực thuần thúy cơ
học; xem vật chất, vậng độn ,
g không gian, thời gian như những thực thể khác
nhau, không có mỗi liên hệ nội tại với nhau.
Năm 1895, Rơnghen phát hiện ra tia X. Năm 1896, Beccơren phát hiện
ra hiện tượng phóng xạ của nguyên tốt Urani. Năm 1897, Tômxơn phát hiện ra
điện tử. Năm 1905, Thuyết Tương đối hẹp và năm 1916, Thuyết Tương đối
Tổng quát của A Anhxtanh ra đời đã chứng minh: không gian, thời gian, khối
lượng luôn biến đổi cùng với sự vận động của vật chất. Đứng trước những phát
hiện mới của khoa học tự nhiên, quan niệm về vật chất cũng dần thay đổi.
Trong tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán”
V.I. Lênin đã đưa ra định nghĩa về vật chất như sau: “Vật chất là một phạm trù
triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong
cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh, và tồn
tại không lệ thuộc vào cảm giác”.
Định nghĩa vật chất của V.I. Lênin bao hàm các nội dung cơ bản sau
- Thứ nhất, vật chất là thực tại khách quan – cái tồn tại hiện thực bên
ngoài ý thức và không lệ thuộc vào ý thức. 3 Nguyễn Minh Thủy –
- Thứ hai, vật chất là cái khi mà tác động vào giác quan của con người
thì đem lại cho con người cảm giác.
- Thứ ba, vật chát là cái mà ý thức chẳng qua chỉ là sự phản ánh của nó. 1.1.2 Ý thức a)
Chủ nghĩa duy tâm khách quan tuyệt đối hóa vai trò của lý tính, khẳng
định thế giới “ý niệm” hay “ý niệm tuyệt đối” là bản thể, sinh ra toàn bộ thế giới
hiện thực. Còn chủ nghĩa duy tâm chủ quan tuyệt đối hóa vai trò của cảm giác,
coi cảm giác là tồn tại duy nhất, “tiên thiên”, sản sinh ra thế giới vật chất. b)
Đối lập với các quan niệm của chủ nghĩa duy tâm, các nhà duy vật siêu
hình phủ nhận tính chất siêu tự nhiên của ý thức, tinh thần; họ đồng nhất ý thức
với vật chất, coi ý thức là một dạng vật chất đặc biệt do vật chất sản sinh ra. c)
Các Mác phê phán chủ nghĩa duy tâm khách quan cho rằng “ý niệm” có
trước, sáng tạo ra thế giới, đồng thời khẳng định quan điểm duy vất biện chứng
về ý thức: “Ý niệm chẳng qua chỉ là vật chất được đem chuyển vào trong đầu
óc con người và cải biến đi ở trong đó.”
Xét về nguồn gốc của ý thức, các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác – Lênin chia làm 2 loại :
- Nguồn gốc tự nhiên: ý thức chỉ là thuộc tính của vật chất; nhưng
không phải của mọi dạng vật chất, mà là thuộc tính của một dạng
vật chất sống có tổ chức cao nhất là bộ óc con người. Cùng với thế
giới khách quan, cả hai chính là điều kiện cần cho sự hình thành của ý thức.
- Nguồn gốc xã hội: lao động – hoạt động vật chất và ngôn ngữ - tín
hiệu vật chất ở con người là điều kiện đủ và yếu tốt quyết định đến
sự hình thành của ý thức.
Ý thức là tính chủ quan của thế giới khách quan. Bản chất của ý thức là
sự phản ánh hiện thực khách quan vào cuộc sống con người một cách năng động, sáng tạo. 4 Nguyễn Minh Thủy –
1.2 Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức
Mối quan hệ giữa vật chât và ý thức là “Vấn đề cơ bản của mọi vấn đề
triết học, đặc biệt là của triết học hiện đại”. Tùy theo lập trường thế giới quan
khác nhau khi giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức mà hình thành hai
đường lối cơ bản trong triết học là chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật.
1.2.1 Quan niệm của chủ nghĩa duy tâm và duy vật siêu hình a) Phủ định vai Ý thức Vật chất trò của vật chất
Đối với chủ nghĩa duy tâm, ý thức, tinh thần vốn có của người đã bị trừu
tượng hóa, tách khỏi con người hiện thực thành một lực lượng thần bí, tiên thiên.
Họ coi ý thức là tồn tại duy nhất, tuyệt đối, là tính thứ nhất từ đó sinh ra tất cả;
còn thế giới vật chất chỉ là bản sao, biểu hiện khác của ý thức tinh thần, là tính thứ hai do ý t ứ
h c tinh thần sinh ra. Trên thực tế chủ nghĩa duy tâm là cơ sở lý
luận của tôn giáo, chủ nghĩa ngu dân. Mọi con gđường mà chủ nghĩa duy tâm
mở ra đều đẫn con người đến với thần học, với “đường sáng thế”. Trong thực
tiễn, người duy tâm phủ nhận tính khách quan, cường điệu vai trò nhân tố chủ
quan, duy ý chí, hành động bất chấp điều kiện, quy luật khách quan. b) Vật chất Ý thức Phủ định vai trò của ý thức
Chủ nghĩa duy vật siêu hình tuyệt đối hóa yếu tố vật chất, chỉ nhấn
mạnh một chiều vai trò của vật chất sinh ra ý thức, quyết định ý thức, phụ nhận
tính độc lập tương đối của ý thức, không thấy được tính năng động, sáng tạo,
vai trò to lớn của ý thức trong hoạt động thực tiễn cỉa trạo hiện thực khách quan.
Do vậy, họ đã phạm nhiều sai lầm có tính nguyên tắc bởi thái độ “khách quan 5 Nguyễn Minh Thủy –
chủ nghĩa”, thụ động, ỷ lại, trông chờ không đem lại hiệu quả trong hoạt động thực tiễn.
1.2.2 Quan niệm của chủ nghĩa duy vật biện chứng Quyết định Vật chất Ý thức Tác động
Theo quan điểm triết học Mác – Lênin, vật chất và ý thức có mối quan hệ biện
chứng, trong đó vật chất quyết định ý thức, còn ý thức tác động tich cực trở
lại vật chất. a)
Vai trò quyết định của vật chất đối với ý thức được thể hiện trên một số khía cạnh sau:
, vật chất quyết định nguồn gốc của ý thức.
Con người do giới tự nhiên, vật chất sinh ra, cho nên lẽ tất nhiên, ý thức
– một thuộc tính của bộ phận con người – cũng do giới tự nhiên, vật chất sinh
ra. Các thành tựu của khoa học tự nhiên hiện đại đã chứng minh được rằng giới
tự nhiên có trước con người; vật chất là cái có trước, còn ý thức là cái có sau.
Vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức và là nguồn gốc sinh ra ý thức.
Bộ óc con người là một dạng vật chất có tổ chức cao nhất, là cơ quan phản ánh để hình thành ý t ứ
h c. Ý thức tồn tại phụ thuộc vào hoạt động thần kinh của bộ
não trong quá trình phản ánh hiện thực khách quan. Sự vận động của thế giới
vật chất là yếu tố quyết định sự ra đời của cái vật chất có tư duy là bộ óc con người. Bộ não Vật chất Thế giới khách quan Nguồn gốc quyết định ý thức ý thức ở nguồn gốc của Lao động Lao động ý thức Ngôn ng ữ 6 Nguyễn Minh Thủy –
vật chất quyết định nội dung của ý thức.
Ý thức dưới bất kỳ hình thức nào, suy cho cùng đều là phản ánh
hiện thực khách quan. Ý thức mà trong nội dung của nó chẳng qua là kết quả
của sự phản ánh hiện thực khách quan vào trong đầu óc con người. Hay nói cách
khác, có thế giưới hiện thực vận động, phát triển theo những quy luật khách
quan của nó, được phản ánh vào ý thức mới có nội dung của ý thức.
Ý thức chỉ là hình ảnh của thế giới khách quan. Sự phát triển của hoạt
động thực tiễn là động lực mạnh mẽ n ấ
h t quyết định tính phong phú và độ sâu
sắc của nội dung của tư duy, ý thức con người qua các thế hệ, qua các thời đại.
vật chât quyết định bản chất của ý thức.
Phản ánh và sáng tạo là hai thuộc tính không tách rời trong bản chất của
ý thức. Chủ nghĩa duy vật biện chứng xem xét thế giới vật chật là thế giới của
con người hoạt động thực tiễn. Chính thực tiễn là hoạt động vât chất có tính cải
biến thế giới của con người – là cơ sở để hình thành, phát triển ý thức, trong đó
ý thức của con người vừa phản ánh, vừa sáng tạo, phản ánh để sáng tạo và sáng tạo trong phản ánh.
vật chất quyết định sự vận động, phát triển của ý thức.
Mọi sự tồn tại, phát triển của ý thức đều gắn liền với quá trình biến đổi
của vật chất; vật chất thay đổi thì sớm hay muộn, ý thức cũng phải thay đổi theo.
Khi sản xuất xã hội xuất hiện chế độ tư hữu, ý thức chính trị, pháp quyền cũng
dần thay thế cho ý thức quần cư, cộng đồng thời nguyên thuỷ. Trong đời sống
xã hội, vai trò quyết định của vật chất đối với ý thức được biểu hiện ở vai trò
của kinh tế với xã hội chính trị, đời sống vật chất đối với đời sống tinh thần, tồn
tại xã hội đối với ý thức xã hội.
Vật chất và ý thức là hai hiện tượng đối lập nhau về bản chất, nhưng về
mặt nhận thức luận, cần quán triện sâu sắc tư tưởng biện chứng của V.I. Lênin
rằng “sự đối lập giữa vất chât và ý thức chỉ có ý nghĩa tuyệt đối trong những
phạm vi hết sức hạn chế: trong trường hợp này chỉ giới hạn trong vấn đề nhận
thức luận cơ bản là thừa nhận cái gì có trước và cái gì có sau. Ngoài giới hạn đó
thì không còn nghi ngờ gì nữa rằng sự đối lập đó là tương đối”. Ở đây, tính
tương đối của sự đối lập giữa vật chất và ý thức thể hiện qua mối quan hệ giữa
thẹc thể vật chất đặc biệt – bộ óc con người và thuộc tính của chính nó. 7 Nguyễn Minh Thủy – à 6 b)
, tính độc lập tương đối của ý thức thể hiện ở chỗ ý thức là sự
phản ánh thế giưới vật chất bào trong đầu óc con người, do vật chất sinh ra,
nhưng khi dã ra đời thì ý thức có “đời sống” riêng, có quy luật vận động, phát
triển riêng, không lệ thuộc một cách máy móc vào vật chất. Ý thức một khi ra
đồi thì có tính độc lập tương đối, tác động trở lại thế giới vật chất. Ý thức có thể
thay đổi nhanh, chậm, song hành với hiện thực, nhưng nhìn chung nó thường
thay đổi chậm so với sự biến đối của thế giới vật chất.
Thứ hai, sự tác động của ý thức đối với vật chất phải thông qua ý hoạt
động thực tiễn của con người. Nhờ hoạt động thực tiễn, ý thức có thể làm biến
đổi những điều kiện, hoàn cảnh vật chất, thậm chí còn tạo ra “thiên nhiên thứ
hai” phục vụ cho cuộc sống của con người. Còn tự bản thân ý thức thì không
thể biến đổi được hiện thực. Con người dựa trên những tri thức về thế giới khách
quan, hiểu biết về những quy luật khách quan, từ đó đề ra mục tiêu, phương
hướng, biện pháp và ý chí quyết tâm để thực hiện thắng lợi mục tiêu đã xác định.
Thứ ba, vai trò của ý thức thể hiện ở chỗ nó chỉ đạo hoạt động, hành động
của con người; nó có thể quyết định làm cho hoạt động của con người đúng hay
sai, thành công hay thất bại. Khi phản ánh đúng hiện thực, ý thức có thể djw
báo, tiên đáon một cách chính xác cho hiện thực, có thể hình thành nên những
lý luận, định hướng đúng đắn. Ngược lại, ý thức có thể tác động tiêu cực khi nó
phản ánh sai, xuyên tạc hiện thực.
Thứ tư, xã hội ngày càng phát triển thì bai trò của ý thức ngày càng to
lớn, nhất là trong thời đại của thông tin, kinh tế tri thức, thời đại của các cuộc
cách mạng khoa học và công nghiệp hiện đại, khi mà tri thức khoa học đã trở
thành lực lượng sản xuất trực tiếp. Trong bối cản
h toàn cầu hóa, vai trò của tri
thức khoa học, của tư tưởng chính trị, tư tưởng nhân văn là hết sức quan trọng.
Xét đến cùng thì vật chất quyết định ý thức, nhưng ý thính có tính độc
lập tương đối, tác động trở lại cái vật chất trong một thời hạn nhất địn . h c)
Từ mối quan hệ giữa vật chất và ý thức trong triết học Mác – Lênin, rút
ra nguyên tắc phương pháp luận là tôn trọng tính khách quan kết hợp phát huy 8 Nguyễn Minh Thủy – 6
tính năng động chù quan. Trong nhận thức và hoạt động thực tiễn, mọi chủ
trương, đường lối, kế hoạch, mục tiêu, chúng ta đều phải xuất phát từ thực tế
khách quan, từ những điều kiện, tiền đề vật chất hiện có. Phải phát huy tính
năng động, sáng tạo của ý thức, phát huy vai trò nhân tố con người, chống tư
tưởng, thái độ thụ động, ỷ lại, ngồi chờ, bảo thủ, trid trệ, thiêu tính sáng tạo và phải coi trọn g vai trò của ý thức. Để t ự
h c hiện nguyên tắc tôn trọng tính khách quan kết hợp phát huy tính
năng động, chủ quan, chúng ta còn phải nhận thức và giải quyết đúng đắn các
quan hệ xã hội; phải có động cơ trong sáng, thái độ thật sự khách quan, khoa
học, không vụ lợi trong nhận thức và hành động của mình.
PHẦN 2: Giải quyết bài toán bán lược cho sư dưới góc nhìn kinh doanh
Bán lược cho sư là một bài toán kinh điển mà mọi nhà kinh tế đều từng
nghe đến. Bài toán được nhắc đến nhiều cùng với nghệ thuật marketing, nhưng
nếu nhìn dưới góc độ triết học, ta có thể thấy bài toán là một ví dụ tiêu biểu cho
mối quan hệ giữa vật chất và ý thức.
Như những gì đã phân tích ở trên, vật chất quyết định ý thức. Nếu muốn
tác động đến ý thức muốn mua lược của nhà sư, ta phải giải quyêt đực vấn đề
vật chất quyết định đến ý thức đó. Thông thường, người ta chỉ muốn mua lược
khi họ có tóc để chải; vậy nên, tóc là thứ vật chất quyết định đến nhu cầu mua
lược, chỉ cần giải quyết được vấn đề tóc ở đâu thì bài toán sẽ được giải quyết.
Nhưng trong bài toán này, ta lại thiếu đi nguyên tố quan trọng nhất đó bởi nhà
sư không có tóc. Vậy tóc ở đâu? Làm thế nào để xuất hiện tóc để tạo nên nhu
cầu mua lược? Đây chính là những điều triết học nói chung và mối quan hệ giữa
vật chất và ý thức nói riêng giúp ta giải quyết. Từ đó ta sẽ có định hướng để tìm
được câu trả lời cho vấn đề mình gặp phải. Ở trường hợp này, dù sư không có
tóc nhưng những người đến dâng hương lại có, t a có thể dùng điều này làm vật
chất để quyết định đến ý định mua. Có thể là mua để tặng những tín đồ Phật
giáo hay chỉ đơn giản là để họ chải đầu, chỉnh trang sau quãng đường dài đế đến được nơi cửa Phật. 9 Nguyễn Minh Thủy –
Nhưng nếu chỉ dừng lại ở đấy, ta chỉ bán được một hai lần với số lượng
ít. Với tư cách là một nhà kinh doanh, ai cũng muốn bán được nhiều lần với số
lượng lớn, mở rộng kinh doanh. Bán được lược chỉ là vấn đề đầu tiên. Muốn
bán được, ta giải quyết vấn đề về vật chất, muốn bán được nhiều, ta phải phải
quyết vấn đề về ý thức. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức là mối quan hệ hai
chiều, ý thức có thể tác động trở lại cái vật chất trong một giới hạn nhất định.
Vậy ý thức mà ta cần tìm ở đây là gì? Nhà kinh doanh muốn nhiều người mua sản phẩm của mì h n , g á
i o viên muốn nhiều người đi học hơn, nhà sư muốn thêm
nhiều người đến với nơi chùa chiền hơn. Đánh vào tâm lý đó, người kinh doanh
có thể nói với nhà sư về lợi ích nếu mua nhiều lược của mình: nhà sư có thể dùng lược như nhữn
g tặng phẩm để cảm ơn những người thành tâm và khuyến
khích họ đến với nơi cửa Phật.
Ở đây, ta đã sử dụng mối quan hệ giữa vật chất và ý thức trong triết học
chủ nghĩa Mác – Lênin để giải quyết bài toán tưởng chừng như không có lời
giải. Vật chất là tóc của nhữn
g người đi chùa đã tác động đến ý thức muốn mua
lược của nhà sư; mong muốn có nhiều người đi chùa hơn của nhà sư đã tác động
ngược lại đến số lượng hàng hóa được mua vào.
Có thể nói, những lý luận trong triết học Mác – Lênin nói chung và mối
quan hệ giữa vật chất và ý thức nói riêng có sức bao quát lớn trên nhiều mặt của
cuộc sống. Ta cần bám sát lấy triết học để có thể giúp vấn đề được giải quyết dễ dàng hơn. 10 Nguyễn Minh Thủy –
NGUỒN THAM KHẢO
1. Giáo trình triết học Mác – Lênin
2. https://kinhdoanhnhahang.vn/ban-luoc-cho-su-ban-giay-tai-chau-phi-
cau-chuyen-kinh-dien-va-bai-hoc-marketing/
3. https://danluat.thuvienphapluat.vn/cau-chuyen-kinh-doanh-74808.aspx 11

Tài liệu liên quan: