Phân tích nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật và rút ra ý nghĩa phương pháp luận ối với sinh viên hiện nay? | Bài tập lớn kết thúc học phần môn Triết học Mác - Lênin

lOMoARcPSD|47231818
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHENIKAA
KHOA KHOA HỌC CƠ BẢN ⸎⸎⸎⸎⸎
BÀI TẬP LỚN KẾT THÚC HỌC PHẦN
TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN Đề bài:
Phân tích nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật và rút ra ý nghĩa
phương pháp luận ối với sinh viên hiện nay? Đề số: 192 Sinh viên : HOÀNG NGỌC TUẤN Lớp
: Triết học Mác – Lê nin- 1-2-22(N09) 1 lOMoARcPSD|47231818 Mã SV : 22013252
HÀ NỘI, THÁNG 06/2023 MỤC LỤC LỜI MỞ
ĐẦU…………………………………………………………………...................3
I. Khái niệm về sự phát triển: ......................................................................... 4
Quan iểm siêu hình: ........................................................................... 4
Quan iểm Mác Lê nin: ....................................................................... 4
II. Định nghĩa nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật ..... 5 1.
Các phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy
vật ............................ 6
Tính ối lập giữa vật chất và ý thức: Vật chất và ý thức là hai mặt
của hiện thực, vật chất là cơ sở và ý thức là hình thức phản ánh của nó.
Tuy nhiên, vật chất và ý thức không phải là ồng nhất và có tính ối
lập, vật chất ảnh hưởng ến ý thức và ngược lại. ..................................... 6
Tính ối lập giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất: Lực
lượng sản xuất là các yếu tố vật chất (công nghệ, tư liệu sản xuất) và
nhân lực, còn quan hệ sản xuất là mối quan hệ giữa các lực lượng sản
xuất và các tầng lớp xã hội. Hai yếu tố này có tính ối lập, lực lượng sản
xuất thay ổi và phát triển, trong khi quan hệ sản xuất thường
chậm hơn và thay ổi chậm hơn. ................................................................ 6 2.
Các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy
vật .............................. 7
Quy luật mâu thuẫn chỉ ra nguồn gốc của sự phát triển: ................ 7
Quy luật lượng - chất chỉ ra cách thức, hình thức của sự phát triển 8 2 lOMoARcPSD|47231818
Quy luật lượng chất trong triết học: ................................................... 8
III. Ý nghĩa nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật ối với
sinh viên hiện nay? ............................................................................................... 9
Tài liệu tham khảo……………………………………………………………………………………….10 LỜI MỞ ĐẦU
Trong những năm gần ây, phép biện chứng duy vật ã trở thành một chủ ề ược
quan tâm ến trong lĩnh vực triết học và khoa học xã hội. Phép biện chứng duy vật
không chỉ là một lý thuyết triết học mà còn là một phương pháp phân tích sự
phát triển của xã hội, từ ó ưa ra các giải pháp phù hợp cho những vấn ề hiện nay.
Trong tiểu luận này, chúng ta sẽ phân tích các nguyên lý cơ bản của phép biện
chứng duy vật và áp dụng chúng vào thực tiễn hiện nay. Sự phát triển ối lập, sự
ấu tranh giữa các mâu thuẫn và sự phát triển không ồng ều là ba nguyên lý cơ
bản của phép biện chứng duy vật, chúng ta sẽ nghiên cứu cách mà các nguyên lý
này áp dụng vào thực tiễn hiện nay, bao gồm các vấn ề liên quan ến kinh tế, chính trị và xã hội.
Áp dụng phép biện chứng duy vật vào thực tiễn giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá
trình phát triển của xã hội và giúp chúng ta ưa ra các giải pháp phù hợp cho các
vấn ề hiện nay. Ngoài ra, phép biện chứng duy vật cũng giúp chúng ta phát triển
tư duy phản biện, khả năng phân tích và ưa ra nhận ịnh chính xác về thực tế xã hội.
Với vai trò là sinh viên, việc áp dụng phương pháp luận của phép biện chứng duy
vật giúp chúng ta phát triển các kỹ năng tư duy, phân tích và ưa ra nhận ịnh chính
xác về thực tế xã hội, từ ó giúp chúng ta trở thành những nhà lãnh ạo tương lai
có khả năng ưa ra những quyết ịnh phù hợp cho sự phát triển của xã hội. Vì vậy,
phép biện chứng duy vật là một chủ ề cần thiết và ầy hứa hẹn trong việc phát
triển năng lực cho sinh viên hiện nay. 3 lOMoARcPSD|47231818 NỘI DUNG I.
Khái niệm về sự phát triển:
Trước hết ta sẽ nói về quan iểm về sự phát triển theo hai quan iểm khác nhau • Quan iểm siêu hình:
Theo quan iểm này, sự phát triển không phải là một quá trình tuyến tính và ơn
giản, mà là một quá trình ầy ủ các mâu thuẫn, tình huống mới và yêu cầu mới.
Sự phát triển theo quan iểm siêu hình không chỉ bao gồm các yếu tố vật chất mà
còn bao gồm cả các yếu tố tinh thần và xã hội. Các yếu tố này liên kết với nhau
và tác ộng lẫn nhau trong quá trình phát triển.
Theo triết học siêu hình, sự phát triển xã hội có tính chất ầy mâu thuẫn, ối lập và
không ồng ều. Để hiểu và ưa ra các giải pháp phù hợp cho sự phát triển xã hội,
cần phải phân tích các mâu thuẫn và ấu tranh giữa các lực lượng xã hội, từ ó ưa
ra các giải pháp phù hợp cho sự phát triển xã hội. • Quan iểm Mác Lê nin:
Là quá trình phát triển của xã hội, trong ó các yếu tố kinh tế, chính trị, văn hóa
và xã hội tác ộng lẫn nhau trong một hệ thống chung. Theo quan iểm này, sự phát
triển xã hội là một quá trình ầy mâu thuẫn và ối lập, trong ó các lực lượng sản
xuất và quan hệ sản xuất ấu tranh giành quyền kiểm soát và ảnh hưởng ến sự
phát triển của xã hội.
Mác-Lênin coi sự phát triển xã hội là sự phát triển của các lực lượng sản xuất,
trong ó công nghệ và tư liệu sản xuất là các yếu tố cơ bản quyết ịnh sự phát triển.
Ngoài ra, quan hệ sản xuất, tức là mối quan hệ giữa các lực lượng sản xuất và
các lớp xã hội, cũng ảnh hưởng lớn ến sự phát triển xã hội. 4 lOMoARcPSD|47231818
Theo quan iểm Mác-Lênin, sự phát triển xã hội không ồng ều và không phải là
một quá trình tuyến tính. Sự phát triển xã hội còn phụ thuộc vào các yếu tố khác
như văn hóa, chính trị, tư tưởng và các yếu tố khách quan khác. Tuy nhiên, công
nghệ và tư liệu sản xuất là hai yếu tố cơ bản quyết ịnh sự phát triển xã hội.
 Phát triển là quá trình vận ộng i lên từ thấp ến cao, từ ơn giản ến phức tạp, từ
kém hoàn thiện ến hoàn thiện hơn; nguồn gốc của sự phát triển là mâu thuẫn
giữa các mặt ối lập bên trong sự vật, hiện tượng và giải quyết mâu thuẫn ó là ộng
lực của sự phát triển; phát triển vừa diễn ra dần dần, vừa nhảy vọt i theo ường
xoáy ốc, dường như lặp lại sự vật, hiện tượng cũ nhưng trên cơ sở cao hơn; thể
hiện tính quanh co, phức tạp, có thể có những bước thụt lùi tương ối trong sự phát triển
II. Định nghĩa nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật
Sự phát triển trong phép biện chứng duy vật ược hiểu là quá trình phát triển
của một vật thể, trong ó sự phát triển không phải là một quá trình tuyến tính mà
là một quá trình ối lập, có tính chất ầy mâu thuẫn. Trong quá trình phát triển, sự
ối lập giữa các yếu tố khác nhau sẽ tạo ra các tình huống mới, ưa ra các yêu cầu
mới, ẩy mạnh sự phát triển của vật thể. Sự phát triển cũng không ồng ều, có
những yếu tố phát triển nhanh hơn, có những yếu tố phát triển chậm hơn.
Phép biện chứng duy vật xem sự phát triển là một quá trình không ngừng nghỉ và
phức tạp, òi hỏi phải phân tích và ánh giá các mâu thuẫn, tình huống mới, yêu
cầu mới của quá trình phát triển. Sự phát triển còn liên quan ến sự ấu tranh giữa
các lực lượng xã hội và tác ộng của các yếu tố khách quan, trong ó sự phát triển
của một yếu tố sẽ phụ thuộc vào sự tương tác giữa các yếu tố khác.
Từ ó, phép biện chứng duy vật ưa ra quan iểm rằng ể hiểu và ưa ra các giải pháp
phù hợp cho sự phát triển của xã hội, ta cần phải ánh giá và phân tích sự phát
triển theo quan iểm ối lập và mâu thuẫn, từ ó ưa ra các giải pháp phù hợp cho sự
phát triển của xã hội. 5 lOMoARcPSD|47231818
Phép biện chứng duy vật là một phương pháp phân tích và giải thích thế giới
xung quanh chúng ta. Nó dựa trên các cặp phạm trù cơ bản (hay cặp ối nghịch)
nhằm mô tả và giải thích các mâu thuẫn và ối lập trong sự phát triển của vật chất và xã hội.
1. Các phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật
• Tính ối lập giữa vật chất và ý thức: Vật chất và ý thức là hai mặt của hiện
thực, vật chất là cơ sở và ý thức là hình thức phản ánh của nó. Tuy nhiên,
vật chất và ý thức không phải là ồng nhất và có tính ối lập, vật chất ảnh
hưởng ến ý thức và ngược lại.
• Tính ối lập giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất: Lực lượng sản
xuất là các yếu tố vật chất (công nghệ, tư liệu sản xuất) và nhân lực, còn
quan hệ sản xuất là mối quan hệ giữa các lực lượng sản xuất và các tầng
lớp xã hội. Hai yếu tố này có tính ối lập, lực lượng sản xuất thay ổi và phát
triển, trong khi quan hệ sản xuất thường chậm hơn và thay ổi chậm hơn.
• Tính ối lập giữa giai cấp và giai cấp khác: Giai cấp là nhóm người có
quyền kiểm soát lực lượng sản xuất và tài sản, còn giai cấp khác là những
người không có quyền kiểm soát. Hai giai cấp này có tính ối lập và ấu
tranh giành quyền kiểm soát lực lượng sản xuất và tài sản.
• Tính ối lập giữa sự phát triển và bảo thủ: Sự phát triển là quá trình thay ổi
và phát triển, còn bảo thủ là sự giữ nguyên trạng thái hiện tại. Hai yếu tố
này có tính ối lập và ấu tranh với nhau trong sự phát triển của xã hội và tự nhiên.
Nguyên lý về sự phát triển là nguyên tắc lý luận mà trong ó khi xem xét sự vật,
hiện tượng khách quan phải luôn ặt chúng vào quá trình luôn luôn vận ộng và
phát triển (vận ộng tiến lên từ thấp ến cao, từ ơn giản ến phức tạp, từ kém hoàn
thiện ến hoàn thiện hơn của sự vật). Nguyên lý này biểu hiện thông qua ba quy luật cơ bản. 6 lOMoARcPSD|47231818
2. Các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật
Ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật trong triết học Mác - Lênin là
các quy luật cơ bản trong phương pháp luận của triết học Mác - Lênin và ược áp
dụng ể giải thích về sự phát triển của sư vật, hiện tượng, ba quy luật này hợp
thành nguyên lý về sự phát triển. Ba quy luật cơ bản có ý nghĩa ặc biệt quan
trọng trong phép duy vật biện chứng của triết học Mác-Lênin, nó là một trong
những nền tảng, cơ bản cấu thành phép biện chứng duy vật cũng như một trong
những nội dung quan trọng của toàn bộ triết học Mác-Lenin.
Nguyên lý về sự phát triển bao gồm: Quy luật mâu thuẫn, quy luật lượng - chất
và quy luật phủ ịnh. Trong ó:
• Quy luật mâu thuẫn chỉ ra nguồn gốc của sự phát triển:
Quy luật mâu thuẫn là một trong những quy luật cơ bản của phép biện chứng duy
vật, cho rằng mỗi sự vật ều chứa ựng mâu thuẫn và ối lập giữa các yếu tố bên
trong nó. Quy luật mâu thuẫn cũng áp dụng cho sự phát triển của xã hội, nói rằng
sự phát triển của xã hội là quá trình ầy mâu thuẫn và ối lập giữa các lực lượng xã hội khác nhau.
Nội dung của quy luật mâu thuẫn nói về mọi sự vật hoặc hiện tượng ều chứa ựng
những khuynh hướng, mặt ối lập. Phản ánh cho ặc iểm của vận ộng. Và phải có
các hoạt ộng của mặt ối lập mới có ược sự phát triển. Từ ó tạo thành những mâu
thuẫn trong bản thân chúng. Và các mâu thuẫn cứ tồn tại, phát triển trong chức
năng ộc lập của nó. Và mang ến nét riêng khi không thể thiếu chức năng này.
Sự thống nhất và ấu tranh từ các mặt ối lập tạo ra xung lực nội của sự vận ộng,
phát triển. Các tính chất cần thiết ược duy trì và vận ộng. Mang ến giá trị tốt óng
góp. Và dẫn tới mất i cái cũ thay thế bởi cái mới. Chính là các giá trị vận ộng thể
hiện theo chiều hướng tích cực
• Quy luật lượng - chất chỉ ra cách thức, hình thức của sự phát triển
Quy luật lượng cho rằng sự thay ổi chất lượng sẽ dẫn ến sự thay ổi lượng, và
ngược lại, sự thay ổi lượng sẽ dẫn ến sự thay ổi chất lượng. Quy luật lượng cũng 7 lOMoARcPSD|47231818
áp dụng cho sự phát triển của xã hội, nói rằng sự phát triển của xã hội là quá
trình ầy tính chất lượng và lượng
• Quy luật lượng chất trong triết học:
o Sự phát triển của mọi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội cũng như
sự phát triển nhận thức trong tư duy con người ều i từ sự thay ổi dần về
lượng khi vượt qua giới hạn về ộ tới iểm nút thì gây ra sự thay ổi cơ bản
về chất, làm cho sự vật, hiện tượng phát triển cao hơn hoặc thay thế bằng
sự vật, hiện tượng khác.
o Nội dung của quy luật ược phát biểu như sau: mọi sự vật ều là sự thống
nhất giữa lượng và chất, sự thay ổi dần dần về lượng trong khuân khổ của
ộ tới iểm nút sẽ dẫn ến sự thay ổi về chất của sự vật thông qua bước nhảy,
chất mới ra ời tác ộng trở lại sự thay ổi của lượng mới. Quá trình tác ộng ó
diễn ra liên tục làm cho sự vật không ngừng phát triển, biến ổi.
• Quy luật phủ ịnh của phụ ịnh chỉ ra khuynh hướng của sự phát triển.
Thế giới vận ộng không ngừng thông qua quá trình phủ ịnh của phủ ịnh; tức là sự
vật mới ra ồi như là kết quả của sự phủ ịnh biện chứng cái cũ, rồi ến lược nó bị cái
mới hơn phủ ịnh, cứ thế tạo ra khuynh hướng vận ộng và phát triển của sự vật từ
thấp ến cao 1 cách vô tận theo hình xoắn ốc; sau mỗi chu kỳ của sự phát triển, sự
vật lại trở lại cái ban ầu nhưng trên cơ sở mới, cao hơn.
Sự phát triển theo khuynh hướng phủ ịnh của phủ inh ã từng ược các nhà biện
chứng tự phát nêu ra, song do chưa nhận thức sâu sắc tính biện chứng của quá
trình phát triển nên ã tuyệt ối hóa tính ;lặp lại sau 1 chu kỳ phát triển, coi ó như là
1 quá trình diễn ra theo vòng tròn khép kín
Quy luật phủ ịnh của phủ ịnh biểu hiện sự phát triển do mâu thuẫn; mỗi lần phủ
ịnh là kết quả ấu tranh chuyển hóa các mặt ối lập trong bản thân sự vật, sự phủ ịnh
lần thứ nhất ược thực hiện một cách căn bản sẽ làm cho sự vật cũ trở thành cái ối
lập của mình; lần phủ ịnh tiếp theo dẫn ến sự ra ời của sự vật mới mang nhiều ặc
trưng ối lập với cái trung gian, như vậy về hình thức sẽ trở lại cái xuất phát nhưng
về thực chất không phải giống nguyên cái cũ, mà dường như lặp lại cái cũ nhưng trên cơ sở cao hơn. 8 lOMoARcPSD|47231818
III. Ý nghĩa nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật ối
với sinh viên hiện nay?
Nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật có ý nghĩa vô cùng quan
trọng ối với sinh viên hiện nay. Đây là nguyên lý cơ bản của triết học duy vật và
ược áp dụng trong nhiều lĩnh vực của ời sống, từ kinh tế ến khoa học và văn hóa.
Ở góc ộ sinh viên, nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật có thể
giúp các sinh viên hiểu rõ hơn về quá trình phát triển của chính bản thân mình.
Cụ thể, nguyên lý này cho rằng sự tiến bộ và phát triển của mỗi cá nhân không
thể xảy ra một cách ơn ộc và cô lập. Thay vào ó, chúng phải xảy ra thông qua sự
tương tác và mâu thuẫn giữa các yếu tố khác nhau.
Vì vậy, sinh viên cần phải ối mặt với các thách thức và khó khăn, nhưng cũng
cần phải tìm cách tận dụng các cơ hội và tài nguyên ể phát triển bản thân. Ví dụ,
sinh viên cần phải học tập và nghiên cứu chăm chỉ, tham gia các hoạt ộng ngoại
khoá ể rèn luyện kỹ năng mềm và tìm kiếm cơ hội ể thực tập hoặc làm việc.
Ngoài ra, nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật cũng cho rằng
sự phát triển không là một quá trình tuyến tính và ơn iệu. Thay vào ó, nó là một
quá trình ầy mâu thuẫn và gián oạn. Vì vậy, các sinh viên cần phải có khả năng
thích nghi và ổi mới ể vượt qua những khó khăn và ạt ược mục tiêu của mình.
Tóm lại, nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật có ý nghĩa quan
trọng trong việc giúp sinh viên hiểu rõ hơn về quá trình phát triển của bản thân
và ịnh hướng cho họ trong việc tìm kiếm cơ hội và ối mặt với các thách thức trong cuộc sống. 9 lOMoARcPSD|47231818 TÀI LIỆU THAM KHẢO
https://luatduonggia.vn/quy-luat-phu-dinh-cua-phu-dinh-va-van-dung-quy-luat-
nay-trong-hoat-dong-thuc-tien/ 10