Silde bài giảng kinh tế vĩ mô bài 1- bài 3 | Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 47207194 KINH TẾ VĨ MÔ lOMoAR cPSD| 47207194 KINH TẾ VĨ MÔ Mục lục MỤC LỤC
MỤC LỤC ................................................................................................................................... 3
HƢỚNG DẪN ............................................................................................................................. 9
BÀI 1: NHẬP MÔN ..................................................................................................................... 11
1.1 KHÁI NIỆM VỀ KINH TẾ HỌC ...................................................................................... 11
1.2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 11
1.3 CÁC GIẢ THIẾT TRONG KINH TẾ HỌC ..................................................................... 12
1.4 KINH TẾ HỌC THỰC CHỨNG VÀ CHUẨN TẮC ........................................................ 12
1.5 KINH TẾ HỌC VI MÔ VÀ KINH TẾ HỌC VĨ MÔ ........................................................ 12
1.6 CÁC MÔ HÌNH KINH TẾ ................................................................................................. 13
1.6.1 Đường giới hạn khả năng sản xuất ............................................................................... 13
1.6.2 Mô hình lưu chuyển của nền kinh tế.............................................................................. 14
1.7 SẢN LƢỢNG TIỀM NĂNG .............................................................................................. 15
1.8 ĐỊNH LUẬT OKUN VÀ SẢN LƢỢNG TIỀM NĂNG .................................................... 16
1.8.1 Định luật OKUN............................................................................................................ 16 lOMoAR cPSD| 47207194 3
1.8.2 Ý nghĩa và ứng dụng của ịnh luật OKUN ................................................................... 16
1.9 TỔNG CUNG – TỔNG CẦU ............................................................................................. 17
1.9.1 Tổng cung (AS) .............................................................................................................. 17
1.9.2 Tổng cầu (AD) ............................................................................................................... 18
1.9.3 Cân bằng tổng cung – tổng cầu .................................................................................... 19
1.10 ỔN ĐỊNH KINH TẾ TRONG NGẮN HẠN VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TRONG
DÀI HẠN ......................................................................................................................................... 19
1.10.1 Mục tiêu ổn ịnh kinh tế trong ngắn hạn .................................................................... 19
1.10.2 Mục tiêu tăng trưởng trong dài hạn ............................................................................ 19
TÓM TẮT ................................................................................................................................. 20
BÀI TẬP .................................................................................................................................... 21
TRẮC NGHIỆM ....................................................................................................................... 22
BÀI 2: ĐO LƢỜNG SẢN LƢỢNG QUỐC GIA ....................................................................... 25
2.1 KHÁI QUÁT VỀ HỆ THỐNG ĐO LƢỜNG SẢN LƢỢNG QUỐC GIA ...................... 25
2.1.1 Một số khái niệm có liên quan ến hệ thống o lường sản lượng quốc gia .................. 25
2.1.2 GDP – GNP ................................................................................................................... 26
2.2 TÍNH TOÁN GDP VÀ GNP............................................................................................... 27
2.2.1 Sơ ồ chu chuyển trong nền kinh tế .............................................................................. 27 lOMoAR cPSD| 47207194 4 Mục lục
2.2.2 Giá ể tính ..................................................................................................................... 27
2.2.3 Phương pháp tính .......................................................................................................... 28
2.2.4 Mối quan hệ giữa GDP và GNP ................................................................................... 29
2.3 CÁC CHỈ TIÊU KHÁC ...................................................................................................... 29
2.3.1 GDP danh nghĩa theo chi phí cho yếu tố sản xuất ........................................................ 29
2.3.2 Sản phẩm quốc nội ròng (net domestic product) .......................................................... 29
2.3.3 GNPmp & GNPfc .......................................................................................................... 30
2.3.4 Sản phẩm quốc nội ròng (NNP: net national product) ................................................. 30
2.3.5 Thu nhập quốc dân (NI – national income) .................................................................. 30
2.3.6 Thu nhập cá nhân .......................................................................................................... 30
2.3.7 Thu nhập khả dụng (Yd) ............................................................................................... 30
2.3.8 Tóm tắt hạch toán thu nhập quốc dân ........................................................................... 30
TÓM TẮT ................................................................................................................................. 31 BÀI
TẬP .................................................................................................................................... 31 TRẮC
NGHIỆM ...................................................................................................................... 33
BÀI 3: XÁC ĐỊNH SẢN LƢỢNG CÂN BẰNG QUỐC GIA................................................... 35 3.1
CƠ CẤU TỔNG CẦU ........................................................................................................ 35
3.1.1 Tiêu dùng (Consumption – C)&tiết kiệm (Saving – S) .................................................. 35
3.1.2 Đầu tư tư nhân (investment – I) .................................................................................... 37
3.1.3 Chi tiêu chính phủ ......................................................................................................... 38
3.1.4 Xuất khẩu ...................................................................................................................... 39
3.1.5 Nhập khẩu ..................................................................................................................... 40
3.2 TÍNH TỔNG CẦU AD ....................................................................................................... 40 3.3
TÍNH SẢN LƢỢNG CÂN BẰNG ..................................................................................... 41
3.3.1 Phương pháp ại số ...................................................................................................... 41
3.3.2 Phương pháp ồ thị ....................................................................................................... 42
3.3.3 Khuynh hướng hội tụ về iểm cân bằng ........................................................................ 42
3.4 SỰ THAY ĐỔI TỔNG CẦU VÀ SỐ NHÂN K ................................................................. 43
3.4.1 Sự thay ổi của tổng cầu ............................................................................................... 43
3.4.2 Số nhân tổng cầu ........................................................................................................... 43 lOMoAR cPSD| 47207194 5
3.5 NGHỊCH LÝ CỦA TIẾT KIỆM .................................................................................................. 43
3.5.1 Trường hợp các yếu tố khác không ổi ......................................................................... 44
3.5.2 Trường hợp các yếu tố khác thay ổi ............................................................................ 44
TÓM TẮT ................................................................................................................................. 44 BÀI
TẬP .................................................................................................................................... 45 Mục lục
TRẮC NGHIỆM ....................................................................................................................... 46
BÀI 4: CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA ............................................................................................ 48
4.1 NGÂN SÁCH CHÍNH PHỦ (BUDGET OF GOVERNMENT – B) ................................ 48
4.2 NGÂN SÁCH CHÍNH PHỦ VÀ TỔNG CẦU .................................................................. 49
4.2.1 Tìm lượng thay ổi tổng cầu ban ầu ........................................................................... 49
4.2.2 Tính số nhân tổng cầu ................................................................................................... 49
4.3 TÁC ĐỘNG CỦA CHI TIÊU CHÍNH PHỦ ĐẾN TỔNG CẦU VÀ SẢN LƢỢNG ....... 50
4.3.1 Đối với G ....................................................................................................................... 50
4.3.2 Đối với T ........................................................................................................................ 50
4.3.3 Đối với Tr ...................................................................................................................... 51
4.4 SỐ NHÂN NGÂN SÁCH CÂN BẰNG ..............................................................................
51 4.5 CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA CỦA CHÍNH PHỦ
............................................................... 51
4.5.1 Chính sách tài khóa chủ quan (chủ ộng) ..................................................................... 51
4.5.2 Chính sách tài khóa khách quan (thụ ộng).................................................................. 52
TÓM TẮT ................................................................................................................................. 53 BÀI TẬP
.................................................................................................................................... 54 TRẮC
NGHIỆM ....................................................................................................................... 54 BÀI
5: CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ ................................................................................................. 57
5.1 CÁC VẤN ĐỀ VỀ TIỀN ..................................................................................................... 57
5.1.1 Tiền ................................................................................................................................ 57 lOMoAR cPSD| 47207194 6 Mục lục
5.1.2 Chức năng của tiền ....................................................................................................... 57
5.1.3 Các hình thái của tiền ...................................................................................................
57 5.2 CUNG TIỀN
........................................................................................................................ 58
5.2.1 Lượng tiền mạnh (High-powered money) ..................................................................... 58
5.2.2 Lượng tiền giao dịch ..................................................................................................... 58
5.2.3 Cơ số tiền và thừa số tiền .............................................................................................. 59
5.2.4 Công thức tính kM .......................................................................................................... 59
5.3 NGÂN HÀNG ..................................................................................................................... 60
5.3.1 Ngân hàng trung ương (NHTW) ................................................................................... 61
5.3.2 Ba công cụ iều tiết nền kinh tế .................................................................................... 61
5.4 CẦU TIỀN ........................................................................................................................... 63
5.4.1 Nguyên nhân cầu tiền .................................................................................................... 63
5.4.2 Các yếu tố ảnh hưởng ến cầu tiền ............................................................................... 63
5.5 CÂN BẰNG TRÊN THỊ TRƢỜNG TIỀN TỆ .................................................................. 63
5.5.1 Sự cân bằng ................................................................................................................... 63
5.5.2 Sự dịch chuyển .............................................................................................................. 64
5.6 CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ TRONG NỀN KINH TẾ .......................................................... 65
5.6.1 Chính sách tiền tệ mở rộng ........................................................................................... 65
5.6.2 Chính sách thu hẹp tiền tệ ............................................................................................. 65
TÓM TẮT ................................................................................................................................. 65 BÀI
TẬP .................................................................................................................................... 67 TRẮC
NGHIỆM ...................................................................................................................... 68 lOMoAR cPSD| 47207194 7
BÀI 6: CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA KẾT HỢP VỚI CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ .................... 70 6.1
ĐƢỜNG IS (INVESTMENT – SAVING CURVE) .......................................................... 70
6.1.1 Khái niệm ...................................................................................................................... 70
6.1.2 Cách dựng ường IS ..................................................................................................... 70
6.1.3 Phương trình ường IS .................................................................................................. 71
6.1.4 Độ dốc của ường IS ..................................................................................................... 72
6.1.5 Ý nghĩa của ường IS .................................................................................................... 72
6.1.6 Sự dịch chuyển ường IS ............................................................................................... 73
6.2 ĐƢỜNG LM (LIQUIDITY PREFERENCE AND SUPPLY OF MONEY) .................. 74
6.2.1 Khái niệm: ..................................................................................................................... 74
6.2.2 Cách dựng ường LM ................................................................................................... 74
6.2.3 Phương trình ường LM ............................................................................................... 75
6.2.4 Độ dốc của ường LM .................................................................................................. 75
6.2.5 Ý nghĩa của ường LM .................................................................................................. 75
6.2.6 Sự dịch chuyển của ường LM ...................................................................................... 76
6.3 SỰ CÂN BẰNG TRÊN CÁC THỊ TRƢỜNG HÀNG HÓA VÀ TIỀN TỆ TRONG MÔ HÌNH
IS – LM ................................................................................................................................. 77 6.4
CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ TRONG MÔ HÌNH IS – LM
.......................................................................................................................................................... 78
6.4.1 Tác ộng của chính sách tài khóa trong mô hình IS – LM ........................................... 78
6.4.2 Tác ộng hất ra của chính sách tài khóa (Crowding out) ............................................ 78
6.4.3 Tác ộng của chính sách tiền tệ trong mô hình IS – LM .............................................. 79
6.4.4 Phối hợp chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ trong mô hình IS – LM ................. 80
TÓM TẮT ................................................................................................................................. 81 BÀI
TẬP .................................................................................................................................... 82 TRẮC
NGHIỆM ...................................................................................................................... 82
BÀI 7: TỔNG CUNG VÀ CHU KỲ KINH DOANH ................................................................ 85 lOMoAR cPSD| 47207194 8 Mục lục
7.1 TỔNG CẦU THEO BIẾN SỐ MỨC GIÁ ......................................................................... 85
7.1.1 Thị trường tiền tệ với biến số mức giá .......................................................................... 85
7.1.2 Tác ộng của giá ối với ường LM ............................................................................. 86
7.1.3 Đường tổng cầu theo biến số mức giá ........................................................................... 87
7.2 TỔNG CUNG VÀ THỊ TRƢỜNG LAO ĐỘNG .............................................................. 89
7.2.1 Thị trường lao ộng ...................................................................................................... 89
7.2.2 Hai trường hợp ặc biệt của ường cung ngắn hạn. .................................................... 90
7.2.3 Đường tổng cung thực tế ngắn hạn ............................................................................... 90
7.2.4 Đường tổng cung dài hạn (LAS) ................................................................................... 92
7.3 MỐI QUAN HỆ TỔNG CUNG – TỔNG CẦU ............................................................................... 92 TÓM TẮT
................................................................................................................................. 93 TRẮC
NGHIỆM ....................................................................................................................... 94
BÀI 8: LẠM PHÁT VÀ THẤT NGHIỆP .................................................................................. 96
8.1 LẠM PHÁT ......................................................................................................................... 96
8.1.1 Khái niệm ...................................................................................................................... 96
8.1.2 Đo lường lạm phát ........................................................................................................ 96
8.1.3 Chỉ số giá tiêu dùng ...................................................................................................... 96
8.1.4 Mốt số khái niệm liên quan ........................................................................................... 97
8.1.5 Phân loại lạm phát ........................................................................................................ 98
8.1.6 Nguyên nhân của lạm phát ............................................................................................ 98
8.1.7 Tác ộng của lạm phát ................................................................................................ 100
8.1.8 Biện pháp chống lạm phát ........................................................................................... 101
8.2 THẤT NGHIỆP ................................................................................................................ 102
8.2.1 Khái niệm .................................................................................................................... 102 lOMoAR cPSD| 47207194 9
8.2.2 Các dạng thất nghiệp .................................................................................................. 103
8.2.3 Cái giá phải trả cho thất nghiệp ................................................................................. 103
8.2.4 Biện pháp giảm thất nghiệp ........................................................................................ 103
8.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA LẠM PHÁT VÀ THẤT NGHIỆP ............................................................... 104
8.3.1 Trong ngắn hạn ........................................................................................................... 104
8.3.2 Đường cong Phillips trong dài hạn ............................................................................. 105
8.3.3 Ý nghĩa của mối liên hệ lạm phát và thất nghiệp ........................................................ 105
TÓM TẮT ............................................................................................................................... 106
BÀI TẬP .................................................................................................................................. 107 TRẮC NGHIỆM
..................................................................................................................... 108
BÀI 9: CHÍNH SÁCH VĨ MÔ TRONG NỀN KINH TẾ MỞ ............................................... 110
9.1 LÝ THUYẾT VỀ LỢI THẾ TRONG THƢƠNG MẠI QUỐC TẾ ............................... 110
9.1.1 Thuyết lợi thế 1 chiều của phái trọng thương ............................................................. 110
9.1.2 Thuyết lợi thế tuyệt ối của Adam Smith ..................................................................... 110
9.1.3 Thuyết lợi thế tương ối của David Ricardo ............................................................... 111
9.2 CHÍNH SÁCH NGOẠI THƢƠNG ................................................................................. 111
9.2.1 Chính sách về xuất khẩu ............................................................................................. 111
9.2.2 Chính sách hạn chế nhập khẩu ................................................................................... 112
9.3 TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI .......................................................................................................... 112
9.3.1 Khái niệm .................................................................................................................... 112
9.3.2 Một số quy ịnh chung trong giao dịch hối oái ........................................................ 113
9.3.3 Thị trường ngoại hối ................................................................................................... 113
9.3.4 Cơ chế tỷ giá hối oái ................................................................................................. 115
9.4 CÁN CÂN THANH TOÁN .............................................................................................. 115
9.4.1 Khái niệm .................................................................................................................... 115
9.4.2 Nội dung ...................................................................................................................... 116
9.5 CHÍNH SÁCH VĨ MÔ TRONG NỀN KINH TẾ MỞ .................................................... 117
9.5.1 Với cơ chế tỷ giá hối oái cố ịnh, luồng vốn vận ộng hoàn toàn tự do ................... 117
9.5.2 Với cơ chế tỷ giá hối oái thả nổi, luồng vốn vận ộng hoàn toàn tự do ................... 118 lOMoAR cPSD| 47207194 10 Mục lục
TÓM TẮT ............................................................................................................................... 119 BÀI
TẬP .................................................................................................................................. 120 TRẮC
NGHIỆM .................................................................................................................... 121 TÀI LIỆU
THAM KHẢO ...................................................................................................... 123 Hướng dẫn HƢỚNG DẪN MÔ TẢ MÔN HỌC
Kinh tế học vĩ mô là môn kinh tế cơ sở, ề cập ến các lý thuyết và các phương pháp phân tích sự
vận ộng của các mối quan hệ kinh tế trên bình diện tổng thể nền kinh tế. Là môn khoa học nền tảng,
cơ sở cho các môn khoa học kinh tế chuyên ngành khác.
Nền kinh tế quốc dân, bao gồm nhiều thị trường, nhiều thành phần kinh tế, nhiều bộ phận cấu thành
có liên quan mật thiết với nhau. Mỗi biến ộng của một thị trường, một thành phần, một bộ phận ều tác
ộng ến các cân bằng tổng thể của nền kinh tế. Kinh tế vĩ mô quan tâm ến những mối quan hệ tổng thể
này nhằm phát hiện, phân tích và mô tả bản chất của các biến ổi kinh tế. Cũng từ ó kinh tế vĩ mô nghiên
cứu, ưa ra các chính sách và công cụ tác ộng vào nền kinh tế nhằm ạt các mục tiêu kinh tế của nền kinh
tế như: tăng trưởng, ổn ịnh và phân phối công bằng. NỘI DUNG MÔN HỌC
Tài liệu hướng dẫn này ược chia làm 9 bài: • Bài 1: Nhập môn
• Bài 2: Đo lường sản lượng quốc gia
• Bài 3: Xác ịnh sản lượng cân bằng quốc gia
• Bài 4: Chính sách tài khóa
• Bài 5: Chính sách tiền tệ
• Bài 6: Kết hợp chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ
• Bài 7: Tổng cung và chu kỳ kinh doanh
• Bài 8: Lạm phát và thất nghiệp lOMoAR cPSD| 47207194 11
• Bài 9: Chính sách vĩ mô trong nền kinh tế mở
KIẾN THỨC TIỀN ĐỀ
Nhằm cung cấp những kiến thức cơ bản về nền kinh tế của kinh tế học vĩ mô, tài liệu này ược trình
bày theo cách tiếp cận từ từ, phân tích kinh tế ược tiến hành với kinh tế óng rồi ến kinh tế mở.
Kiến thức tiền ề ể tiếp cận môn học là sinh viên phải ược học môn kinh tế học vi mô trước khi bắt
ầu học kinh tế học vĩ mô. Vì trong môn này có những kiến thức giảng viên sẽ không dạy lại mà chỉ
nhắc qua những kiến thức ã có trong kinh tế học vi mô ví dụ như cung, cầu… lOMoAR cPSD| 47207194 12 Hướng dẫn YÊU CẦU MÔN HỌC
Ngoài phần lý thuyết ược giảng ở lớp, sinh viên phải hoàn thành các bài tập trong tài liệu và bài tập tham
khảo thêm bên ngoài. Để thực hiện ược việc này òi hỏi mỗi sinh viên phải nắm vững các thuật ngữ chuyên
môn, công thức, hiểu rõ cách vận dụng chúng. Các thuật ngữ chuyên môn này phải ược giảng viên ưa ra từ
tiếng Anh tương ương ể sinh viên có thể tiếp cận ược với các tài liệu nước ngoài. Vì khi dịch ra tiếng Việt, ôi
khi mỗi nơi sẽ dịch ra một từ tiếng Việt khác nhau, như vậy khi tiếp cận tài liệu tiếng Anh sinh viên không
hiểu rõ ược ý nghĩa của từ ó.
Trong khi giảng về cung cầu, giảng viên nên so sánh sự khác nhau giữa cung cầu ở kinh tế vi mô và cung
cầu trong kinh tế vĩ mô ể sinh viên hiểu tường tận hơn. Ngoài ra, trong quá trình giảng dạy, giảng viên có thể
mở rộng hơn những kiến thức có trong tài liệu hướng dẫn. Và có thể ưa ra những ví dụ, minh họa liên quan ến
thực tiễn Việt Nam và trên thế giới hiện nay.
CÁCH TIẾP NHẬN NỘI DUNG MÔN HỌC
Tài liệu hướng dẫn chỉ nêu lên phần lý thuyết chung, nên khi tiếp cận môn này giảng viên nên ưa ra những
tình huống cụ thể liên quan ến thực tiễn của các nền kinh tế trên thế giới. Các tình huống này phải ược các
sinh viên làm tiểu luận, ưa ra những tổng kết, bài học kinh nghiệm, hướng giải quyết trong tương lai. BÀI 1: NHẬP MÔN
Học xong bài này người học sẽ nắm ược các nội dung sau:
Thế nào là kinh tế học nói chung và kinh tế vĩ mô nói riêng
Thế nào là kinh tế học thực chứng, kinh tế học chuẩn tắc
Sản lượng tiềm năng Định luật Okul
Tổng cung, tổng cầu trong kinh tế vĩ mô so với kinh tế vi mô
Các giải pháp ể ổn ịnh nền kinh tế trong ngắn hạn, dài hạn
1.1 KHÁI NIỆM VỀ KINH TẾ HỌC lOMoAR cPSD| 47207194 Bài 1 : Nhập môn 13
Kinh tế học là một môn khoa học nghiên cứu cách thức xã hội lựa chọn trong việc sử dụng nguồn tài
nguyên có giới hạn nhằm áp ứng nhu cầu ngày càng cao của con người.
Tại sao xã hội lại phải chọn lựa? Sở dĩ xã hội phải chọn lựa là do 2 mâu thuẫn ối kháng ó là Nguồn tài
nguyên khan hiếm và nhu cầu là vô hạn.
Như vậy mâu thuẫn giữa việc áp ứng nhu cầu vô hạn của con người trong iều kiện nguồn tài nguyên khan
hiếm ã làm nảy sinh một loạt các vấn ề cơ bản như:
- Sản xuất cái gì? Số lượng bao nhiêu?
- Sản xuất như thế nào? Công nghệ nào nên ược sử dụng ể sản xuất - Sản xuất cho ai?
1.2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Cũng như các môn khoa học khác kinh tế học sử dụng phương pháp quan sát, phân tích, diễn dịch, qui
nạp, tổng hợp, mô tả cũng sử dụng nhiều công cụ toán học như ồ thị, biểu ồ và ưa ra các mô hình từ ơn giản ến phức tạp.
Ngoài ra, phương pháp nghiên cứu ặc thù của môn kinh tế học là phương pháp trừu tượng hóa. Phương
pháp trừu tượng hóa là phương pháp tách một hay một số thuộc tính, một số mối quan hệ ra khỏi các thuộc
tính, các mối quan hệ khác ể nhận thức vấn ề.
Chẳng hạn muốn phân tích tác ộng của A lên B thì phải ngầm giả ịnh rằng các yếu tố khác không ổi.
1.3 CÁC GIẢ THIẾT TRONG KINH TẾ HỌC
Kinh tế học là một môn khoa học nghiên cứu hành vi con người mà bản chất của con người rất phức tạp
vì vậy khi nghiên cứu kinh tế học các nhà kinh tế phải ưa ra các giả thiết nhất ịnh:
Giả thiết về con người kinh tế: Con người kinh tế là con người duy lý, mọi hành ộng ều dựa và lý trí ể tính
lợi hại hơn thiệt. Con người kinh tế là con người không có sai lầm, họ hành ộng theo lý trí mà lý trí là sáng suốt, không sai lầm.
Giả thiết thứ hai là mọi người hành ộng làm sao thỏa mãn tối a nhu cầu của mình trong giới hạn về khả
năng tài chính, giới hạn về tài nguyên, về thời gian về năng lực.
1.4 KINH TẾ HỌC THỰC CHỨNG VÀ CHUẨN TẮC lOMoAR cPSD| 47207194 14 Bài 1 : Nhập môn
Kinh tế học thực chứng bàn về những giải thích khách quan hay khoa học sự vận ộng của một sự vật hay
nền kinh tế. Nhận ịnh thực chứng mang tính chất mô tả
Ví dụ: Tăng lương sẽ khuyến khích công nhân làm việc chăm chỉ hơn
Kinh tế học chuẩn tắc cho ề nghị dựa trên ánh giá cá nhân về một vấn ề nào ó. Hay nói cách khác nhận ịnh
chuẩn tắc có tính chất khuyến nghị.
Ví dụ: Các doanh nghiệp nên tăng lương cho công nhân
1.5 KINH TẾ HỌC VI MÔ VÀ KINH TẾ HỌC VĨ MÔ
Kinh tế học vi mô nghiên cứu về hành vi các tác nhân riêng lẻ như hành vi doanh nghiệp hay người tiêu dùng.
Kinh tế học vĩ mô nghiên cứu nền kinh tế trên giác ộ tổng thể như tác ộng của chi tiêu chính phủ, thuế và
chính sách tiền tệ ến toàn bộ nền kinh tế như thế nào? Các biến ể phân tích trong kinh tế vĩ mô là GDP, GNP,
Thuế, Chi tiêu chính phủ, Cung tiền, cầu tiền…
1.6 CÁC MÔ HÌNH KINH TẾ
1.6.1 Đƣờng giới hạn khả năng sản xuất
Mặc dù nền kinh tế trong thực tế sản xuất hàng triệu hàng hóa và dịch vụ, nhưng chúng ta hãy tưởng tượng
ra một nền kinh tế chỉ sản xuất ra hai loại hàng hóa là ô tô và máy tính. Hai ngành này sử dụng toàn bộ nhân
tố sản xuất của nền kinh tế.
Đường giới hạn khả năng sản xuất là một ường chỉ ra các kết hợp sản lượng tối a mà nền kinh tế có thể
sản xuất, khi sử dụng toàn bộ các nguồn lực của một nền kinh tế.
Giả ịnh một quốc gia dành toàn bộ nguồn lực của nó ể sản xuất xe hơi và máy tính. Nếu nó không sản xuất
xe hơi thì có thể sản xuất 1000 máy tính, nếu tăng số lượng xe hơi lên là 100 thì quốc gia này chỉ có thể sản
xuất ược 900 máy tính. Nếu nó không sản xuất cái máy tính nào thì nó có thể sản xuất ược 500 xe hơi. Dưới
dây là giả ịnh về các kết hợp về máy tính và xe hơi tối a mà quốc gia này có thể sản xuất.
Ví dụ: Khả năng sản xuất của một nền kinh tế Máy tính Xe hơi lOMoAR cPSD| 47207194 Bài 1 : Nhập môn 15 1000 0 9000 100 750 200 550 300 300 400 0 500
Hình 1.1: Đường giới hạn khả năng sản xuất
Đường giới hạn khả năng sản xuất lõm về phía gốc 0 do qui luật chi phí tương ối tăng lên - Chi phí
cơ hội của những ơn vị tăng thêm của một loại hàng sẽ tăng lên khi xã hội sản xuất loại hàng ó nhiều
thêm nữa. Vì sao iều này xảy ra? Quy luật chi phí tăng lên dựa trên thực tế là các nguồn lực có khuynh
hướng chuyên môn hóa, vì vậy một phần năng suất sẽ bị mất i khi các nguồn lực ược chuyển từ những
hoạt ộng mà họ làm tương ối tốt sang những hoạt ộng mà họ có thể làm không tốt bằng.
Nền kinh tế có thể sản xuất bất kỳ kết hợp sản lượng nào nằm trên hoặc trong ường giới hạn khả năng
sản xuất. Những iểm nằm ngoài ường giới hạn khả năng sản xuất là không thể ạt ược. lOMoAR cPSD| 47207194 16 Bài 1 : Nhập môn
1.6.2 Mô hình lƣu chuyển của nền kinh tế
Nền kinh tế bao gồm hàng triệu con người tham gia vào rất nhiều hoạt ộng như mua bán, lao ộng,
thuê công nhân, sản xuất và vv… Để hiểu ược nền kinh tế hoạt ộng như thế nào, chúng ta sử dụng mô
hình lưu chuyển của nền kinh tế dưới hình thức tổng quát cách thức tổ chức của một nền kinh tế và
phương thức tác ộng qua lại giữa những người tham gia vào quá trình kinh tế.
Giả ịnh nền kinh tế có hai nhóm người là hộ gia ình và doanh nghiệp.Các doanh nghiệp sử dụng
những ầu vào như lao ộng, ất ai và tư bản ể sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ. và bán chúng cho hộ gia
ình. Về phía hộ gia ình nhận ược thu nhập từ yếu tố sản xuất ể mua hàng hóa do các doanh nghiệp sản xuất ra.
Hình 1.2: Sơ ồ chu chuyển ơn giản trong nền kinh tế
1.7 SẢN LƢỢNG TIỀM NĂNG lOMoAR cPSD| 47207194 Bài 1 : Nhập môn 17
Sản lượng tiềm năng (Yp) là mức sản lượng ạt ược khi trong nền kinh tế tồn tại một mức thất nghiệp bằng
với mức thất nghiệp tự nhiên.
* Yp là sản lượng tối ưu mà nền kinh tế có thể ạt ược trong iều kiện các yếu tố sản xuất ược sử dụng
hết và không gây ra lạm phát cao
* Ở mức sản lượng tiềm năng vẫn còn thất nghiệp, ó chính là thất nghiệp tự nhiên
* Sản lượng tiềm năng có xu hướng tăng từ từ theo thời gian khi các yếu tố nguồn lực trong nền kinh tế thay ổi
1.8 ĐỊNH LUẬT OKUN VÀ SẢN LƢỢNG TIỀM NĂNG
1.8.1 Định luật OKUN
1.8.1.1 Nội dụng ịnh luật 1
Nếu sản lượng thực tế thấp hơn sản lượng tiềm năng 2% thì tỷ lệ thất nghiệp thực tế sẽ cao hơn tỷ lệ thất
nghiệp tự nhiện(thất nghiệp chuẩn) 1% U Ut n (Y YP t )*50% P Y Trong ó:
Ut : thất nghiệp thực tế
Un : thất nghiệp tự nhiên
Yp : sản lượng tiềm năng
Yt: sản lượng thực tế
1.8.1.2 Nội dung ịnh luật 2
Nếu tỷ lệ tăng của sản lượng thực tế lớn hơn tỷ lệ tăng của sản lượng tiềm năng là 2,5% thì tỷ lệ thất
nghiệp thực tế sẽ giảm bớt 1% (so với tỷ lệ thất nghiệp thực tế của năm trước ó) Trong ó:
- Ut(t): tỷ lệ thất nghiệp ở năm thứ t lOMoAR cPSD| 47207194 18 Bài 1 : Nhập môn
- Ut(t-1): tỷ lệ thất nghiệp ở năm thứ t-1
- p: tỷ lệ tăng của sản lượng tiềm năng
- y: tỷ lệ tăng của sản lượng thực
1.8.2 Ý nghĩa và ứng dụng của ịnh luật OKUN
Định luật OKUN là một công cụ khảo sát quan trọng trong việc nghiên cứu mối quan hệ giữa sản lượng
và tỷ lệ thất nghiệp nói riêng, nó là một công cụ quan trọng giúp các nhà hoạch ịnh chính sách dự báo mức tỷ
lệ thất nghiệp kỳ vọng tương ứng với mức sản lượng mục tiêu. Hay ngược lại, với mức sản lượng mục tiêu
ược tính toán trước thì ứng với ó là một tỷ lệ thất nghiệp ược kỳ vọng là bao nhiêu. Từ ó làm cơ sở cho các
nhà hoạch ịnh chính sách và chính phủ ề ra các quyết ịnh chính xác trong việc iều hành nền kinh tế vĩ mô, tạo
thế chủ ộng trong công tác dự báo kinh tế cũng như thiết kế một hệ thống an sinh xã hội phù hợp ảm bảo giải
quyết hài hòa những hệ lụy mà tình trạng thất nghiệp, lạm phát có thể gây ra, ngăn chặn mọi ảnh hưởng tiêu cực ối với xã hội.
1.9 TỔNG CUNG – TỔNG CẦU 1.9.1 Tổng cung (AS)
Tổng cung là lượng hàng hóa và dịch vụ ược cung ứng trên thị trường. Nó thể hiện mối quan hệ giữa mức
giá chung và khối lượng hàng hóa ược cung ứng
1.9.1.1 Tổng cung ngắn hạn (SAS)
Tổng cung ngắn hạn phản ánh mối quan hệ giữa tổng
cung và mức giá trong iều kiện giá các yếu tố ầu vào chưa thay ổi.
Giá các yếu tố ầu vào bao gồm: tiền lương, tiền thuê
máy móc thiết bị, giá nguyên vật liệu…sử dụng trong sản xuất. lOMoAR cPSD| 47207194 Bài 1 : Nhập môn 19
1.9.1.2 Tổng cung trong dài hạn (LAS)
Tổng cung dài hạn phản ánh mối quan hệ giữa tổng cung và mức giá trong iều kiện giá các yếu tố ầu vào
thay ổi cùng tỷ lệ với mức giá ầu ra của sản phẩm.
• Đường tổng cung trong dài hạn là ường thẳng ứng
tại mức sản lượng tự nhiên
• Cung dài hạn không phụ thuộc vào mức giá trong nền kinh tế.
1.9.1.3 Sự di chuyển dọc ƣờng cung
Khi giá cả thay ổi làm cho cung thay ổi, và có sự di chuyển dọc ường cung. 1.9.1.4 Sự dịch chuyển ƣờng cung
Khi các yếu tố ầu vào thay ổi (ngoài giá) thì sẽ làm
dịch chuyển ường cung sang phải hoặc trái. (hình 1.5)
1.9.1.5 Những yếu tố tác ộng ến tổng cung
❖ Tác ộng trong ngắn hạn
Những yếu tố tác ộng ến cả tổng cung ngắn hạn bao
gồm tiền lương, yếu tố ầu vào sản xuất…
❖ Tác ộng trong ngắn hạn và dài hạn
Những yếu tố tác ộng ến tổng cung trong dài hạn và ngắn hạn bao gồm nguồn nhân lực, trình ộ công nghệ,
nguồn vốn, các loại tài nguyên… lOMoAR cPSD| 47207194 20 Bài 1 : Nhập môn
1.9.2 Tổng cầu (AD)
Là toàn bộ lượng hàng hóa và dịch vụ của một nước mà
hộ gia ình, doanh nghiệp, chính phủ và nước ngoài muốn mua
tương ứng với mỗi mức giá. (hình 1.6)
1.9.2.1 Di chuyển dọc ƣờng cầu
Cũng giống như tổng cung, khi có sự thay ổi giá cả hàng
hóa sẽ làm di chuyển dọc ường cầu.
1.9.2.2 Dịch chuyển ƣờng tổng cầu
Những yếu tố ngoài giá hàng hóa và dịch vụ như thu
nhập của dân chúng, lãi suất, tỷ giá hối oái…sẽ làm dịch chuyển ường cầu.
1.9.3 Cân bằng tổng cung – tổng cầu
Cân bằng là tổng cung – tổng cầu là ường tổng cung
và tổng cầu giao nhau, tại ó chúng ta sẽ xác ịnh mức
sản lượng cân bằng và mức giá cân bằng. Nếu nền kinh
tế chưa cân bằng thì giá cả sẽ thay ổi cho ến khi nào ạt
ược sự cân bằng chung.
Điểm cân bằng chung sẽ thay ổi khi có sự dịch
chuyển ường tổng cung hoặc tổng cầu hoặc cả hai.