silde bài giảng lý thuyết chương 4 doanh nghiệp trên thị trường độc quyền

lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023 1 CHƯƠNG 4: DOANH NGHIỆP TRÊN THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN
Mục tiêu nghiên cứu: 2
 Đặc iểm và nguồn gốc của thị trường ộc quyền.
 Quyết ịnh sản xuất và ịnh giá của hãng ộc quyền.
 Chi phí xã hội của ộc quyền.
 Chính sách công ối với thị trường ộc quyền.  Phân biệt giá.
4.1 Đặc iểm và nguồn gốc của thị trường ộc quyền. 3
 Đặc iểm của thị trường ộc quyền: 1 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023
Có duy nhất một người bán ( ộc quyền bán).
Sản phẩm là riêng biệt, không có hàng hóa thay thế gần gũi.
Nhà ộc quyền có khả năng quyết ịnh giá. Khả năng gia nhập rất khó.
Nguồn gốc của ộc quyền: 4
Nguồn lực ượcCósởmột nguồn lựchữu bởi 1
doanhthen nghiệpchốt ộc quyền nhất. duy
Độc quyền do Chính phủ trao cho 1 nhà sản xuất
chính phủ ặc quyền sản xuất một hàng hóa tạo ra
hoặc dịch vụ nhất ịnh.
khi một doanh nghiệp duy nhất Độc
càng mở rộng quy mô sản xuất
quyền tự thì chi phí trung bình trên một nhiên
ơn vị sản phẩm càng giảm và
hiệu quả càng cao hơn. 2 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023
4.2 Quyết ịnh sản xuất và ịnh giá của hãng ộc quyền. 5
 A. Đường cầu và doanh thu của nhà ộc quyền:
 Nhà ộc quyền không phải là người chấp nhận giá mà
là người quyết ịnh giá: Khi Pcao => QD nhỏ.
Khi Pthấp => QD lớn.
=> Đường cầu của nhà ộc quyền dốc xuống và cũng
chính là ường cầu thị trường.
 Nhà ộc quyền có thể ịnh giá cho sản phẩm thông qua
việc iều chỉnh sản lượng sản xuất.
So sánh ường cầu của doanh nghiệp cạnh tranh và nhà ộc quyền. 6
Đường cầu của doanh Đường cầu của doanh nghiệp cạnh tranh nghiệp ộc quyền 3 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023 P P D (P = MR = AR) P 2 P * P 1 D tt = AR Q Q D2 Q D1 Q
Ví dụ: Biểu cầu và doanh thu của một nhà ộc quyền 7
Lượng Mức giá Tổng doanh Doanh thu bình Doanh thu biên Q (sp) P ($) thu quân (MR = ∆TR/∆Q) (TR = P*Q) (AR = TR/Q) 0 11 0 - - 1 10 10 10 10 2 9 18 9 8 3 8 24 8 6 4 7 28 7 4 5 6 30 6 2 6 5 30 5 0 7 4 28 4 -2 8 3 24 3 -4 Nhận xét: 8
 1. AR = P (với mọi Q) và giảm dần khi nhà ộc quyền tăng sản lượng.
 2. MR < P hay MR < AR (ngoại trừ sản phẩm bán ra ầu
tiên có: MR = AR = P). 4 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023
 3. Khi nhà ộc quyền tăng sản lượng Q thì Tổng doanh
thu (TR = P*Q) tăng dần sau ó lại giảm dần.
 Hiệu ứng sản lượng (Q tăng) => TR tăng.
 Hiệu ứng giá cả (P giảm) => TR giảm.
◼Khi HUSL > HUGC => MR > 0 và TR tăng
◼Khi HUSL < HUGC => MR < 0 và TR giảm
◼Khi HUSL = HUGC => MR = 0 và TRmax
Đường cầu và ường doanh thu cận biên của hãng ộc quyền: 9 Hàm cầu có dạng: P, chi phí
P = a – bQ
Mà: TR = P *Q = aQ – bQ 2
=> AR = TR/Q = a – bQ (Vậy AR=P với mọi Q)
=> MR = ∆TR/∆Q = TR ’ –
( Q) = a 2 bQ
=> Với Q > 0 thì P > MR Với Q = 0 thì P = MR D = AR 0 Q MR
B. Tối a hóa lợi nhuận. 5 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023 10 P
Đường cầu sau ó chỉ ra mức giá tương ứng với Q * ( với P > MC) MC AC P ĐQ B Giao iểm giữa ường MR và ường MC sẽ Lợi quyết ịnh mức sản nhuận A lượng tối a hóa lợi AC * C D = AR
nhuận. ( Lợi nhuận tối a khi MR = MC ) 0 Q * Q 1 Q 2 Q MR
Lợi nhuận của nhà ộc quyền: 11
 π = TR – TC  π = P*Q – AC*Q ( Vì AC = TC/Q)
 Vậy suy ra: π = ( P – AC) *Q
 => Lợi nhuận biểu diễn trên ồ thị là diện tích hình chữ
nhật PĐQBCD với một cạnh là BC = (P – AC) và một cạnh là CD = Q*
Thảo luận: tại sao nhà ộc quyền không có ường cung? 12 6 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023
 Các doanh nghiệp ộc quyền là những người ịnh giá chứ
không phải chấp nhận giá => khi nhà ộc quyền ịnh giá
cũng chính là lúc nhà ộc quyền chọn lượng cung.
 Với nhà ộc quyền thì chúng ta quan tâm tới ường cầu thị
trường bởi ường cầu sẽ quyết ịnh hình dạng của ường
doanh thu biên (MR) – ường sau ó sẽ quyết ịnh mức sản
lượng tối a hóa lợi nhuận của nhà ộc quyền.
4.3 Chi phí xã hội của ộc quyền. 13 P DWL = D + E MC A P ĐQ B D P * E C D = AR 0 Q * Q ĐQ Q MR Khoản mất không DWL: 14
Bảng 4.2 Tổng thặng dư theo quan iểm xã hội và quan iểm nhà ộc quyền. 7 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023
Chỉ tiêu Quan iểm
Quan iểm nhà Chênh lệch xã hội ộc quyền CS A + B + D A - ( B + D) PS C + E B + C B - E TS A + B + D + A + B + C -( E + D) C + E Khoản mất khô n g DWL
Ví dụ: Câu chuyện ngụ ngôn về ịnh giá. 15
 Nhà ộc quyền xuất bản sách với chi phí mua bản quyền
là 2 triệu ôla. Giả sử MC = 0
 Có 100.000 ộc giả hâm mộ cuồng nhiệt sẵn sàng trả 30 ôla/ cuốn sách.
 Có 400.000 ộc giả kém nhiệt tình hơn sẵn sàng trả 5 ôla/ cuốn.
 Vậy nhà ộc quyền này sẽ quyết ịnh bán với giá 30 ôla
hay 5 ôla? Nhận xét về ảnh hưởng này ối với phúc lợi
kinh tế nói chung mà xã hội thu ược?
Tổn thất phúc lợi do ộc quyền: 8 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023 16 
4.4 Chính sách công ối với ộc quyền. 17
 1. Thúc ẩy cạnh tranh bằng luật chống ộc quyền.
 2. Điều chỉnh hành vi của các nhà ộc quyền.
 3. Sở hữu nhà nước.
 4. Không làm gi cả.
2. Điều chỉnh hành vi của nhà ộc quyền 18 9 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023
 Chính phủ can thiệp bằng cách iều chỉnh giá cả sao
cho P = MC nhằm tối a hóa phúc lợi xã hội. Song có 2 vấn ề:
Nếu ịnh giá P = MC < AC => nhà ộc quyền sẽ bị
thua lỗ => Chính phủ phải bù lỗ => tăng thuế. Khi
ịnh giá theo MC => Không tạo ra ộc lực ể nha ộc
quyền cố gắng cắt giảm chi phí.
Điều chỉnh hành vi của nhà ộc quyền 19 P -Chi phí Cầu = AR AC AC Thua lỗ P P = MC quy ịnh 0 Q * Q 4.5 Phân biệt giá 20
 Khái niệm: Phân biệt giá là khi doanh nghiệp tìm
cách bán cùng một loại hàng hóa cho nhiều khách 10 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023
hàng khác nhau với giá khác nhau, mặc dù chi phí sản xuất không thay ổi.
 Phân biệt giá không thể xảy ra trên các thị trường
cạnh tranh. Muốn phân biệt giá, doanh nghiệp phải có sức mạnh thị trường.
Ví dụ: Khi nhà ộc quyền phát hành sách ở ví dụ trên
biết rằng 100.000 khách hàng sẵn sàng trả giá 30 ôla
sống ở Hà Nội còn 400.000 khách hàng sẵn sàng trả
giá 5 ôla sống ở TP. Hồ Chính Minh. Phân biệt giá (tiếp): 21
 Các bài học rút ra từ ví dụ:
 Thứ nhất, Phân biệt giá rõ ràng là chiến lược hợp lý của
doanh nghiệp ộc quyền theo uổi mục tiêu tối a hóa lợi nhuận.
 Thứ hai, Sự phân biệt giá òi hỏi cần có khả năng phân
nhóm khách hàng theo mức ộ sẵn sàng thanh toán của họ.
 Thứ ba, phân biệt giá làm tăng phúc lợi kinh tế.
 Sự phân biệt giá hoàn hảo là khái niệm ám chỉ tình
huống trong ó nhà ộc quyền biết chính xác mức ộ sẵn
sàng thanh toán của từng khách hàng khác nhau. 11 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023
Phân biệt giá hoàn hảo (hay phân biệt giá cấp 1) 22
CS trước khi phân biệt giá hoàn hảo P Khoản mất không DWL A MC B Nhà ĐQ ể πmax sản P ĐQ
xuất tại mức sản lượng E Q* có: P (=MR) =MC H C Cầu = AR G 0 Q ĐQ Q * Q MR
PS trước khi phân biệt giá hoàn hảo
Phân biệt giá không hoàn hảo: 23
 Phân biệt giá cấp 2:
 Phân biệt giá cấp 3: Định giá theo khối Phân chia khách lượng mua. hàng thành các nhóm theo các ặc iểm khác nhau như: ộ tuổi; thu nhập; giới tính; thói quen; quốc tích… 12 lOMoAR cPSD| 47206071 Prepared by Vu Duc Hieu 4/10/2023
Các ví dụ về phân biệt giá: 24
 1. Giá vé xem phim.
 2. Giá vé máy bay.
 3. Phiếu giảm giá.
 4. Trợ giúp tài chính.
 5. Giảm giá khi mua nhiều. 25 Kết thúc bài 4 13