CHỦ ĐỀ 2: TỔNG QUAN QUY LUẬT CUNG, CẦU | Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp
Quyết định giá cả: Các doanh nghiệp sử dụng quy luật cung cầu để xác định mức giá sản phẩm và dịch vụ của họ. Dự báo thị trường: Sử dụng quy luật cung cầu để dự báo xu hướng thị trường và thay đổi trong giá cả. Phân tích chính sách: Các nhà quản lý và nhà hoạch định chính sách sử dụng quy luật cung cầu để đánh giá tác động của các chính sách kinh tế đến thị trường.
Môn: Kinh tế Vi mô (Microeconomic)
Trường: Đại học Kinh tế kỹ thuật công nghiệp
Thông tin:
Tác giả:
Preview text:
MỤC LỤC
CHỦ ĐỀ 2: TỔNG QUAN QUY LUẬT CUNG, CẦU..................................................... 1
1. Giới thiệu về quy luật cung, cầu................................................................................. 1
1.1. Định nghĩa cung và cầu........................................................................................ 1
1.2. Mối quan hệ giữa cung và cầu.............................................................................. 1
2. Đặc điểm và yếu tố ảnh hưởng................................................................................... 2
2.1. Yếu tố ảnh hưởng đến cung.................................................................................. 2
2.2. Yếu tố ảnh hưởng đến cầu.................................................................................... 3
3. Ý nghĩa của quy luật cung, cầu đối với các đối tượng:............................................... 5
3.1. Nhà doanh nghiệp................................................................................................. 5
3.2. Người tiêu dùng.................................................................................................... 6
3.3. Người quản lý kinh tế - xã hội.............................................................................. 7
KẾT LUẬN........................................................................................................................ 9
CHỦ ĐỀ 2: TỔNG QUAN QUY LUẬT CUNG, CẦU
1. Giới thiệu về quy luật cung, cầu
1.1. Định nghĩa cung và cầu
Quy luật cung và cầu là một trong những nguyên tắc cơ bản nhất của kinh tế học,
đưa ra cái nhìn toàn diện về cách mà giá cả và số lượng hàng hóa được xác định trong
một thị trường cạnh tranh. Nói một cách đơn giản, quy luật này mô tả mối quan hệ giữa
giá cả của một sản phẩm và số lượng sản phẩm đó mà người sản xuất và người tiêu dùng muốn sản xuất và mua.
Cầu là khối lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng cần mua trong một thời
kì nhất định tương ứng với giá cả và thu nhập xác định.
Cung là khối lượng hàng hóa, dịch vụ hiện có trên thị trường hay có thể đưa ra thị
trường trong một thời kì nhất định, tương ứng với mức giá cả, khả năng sản xuất và chi
phí sản xuất xác định.
Quy luật cung và cầu mô tả sự tương tác giữa cung và cầu trong thị trường, dẫn
đến sự ổn định giá cả và số lượng hàng hóa. Khi cầu tăng và/hoặc cung giảm, giá sẽ tăng
lên. Ngược lại, khi cầu giảm và/hoặc cung tăng, giá sẽ giảm xuống.
Ví dụ, nếu một loại quả nào đó trở nên phổ biến, nhu cầu tăng cao sẽ khiến giá
quả đó tăng lên. Khi giá tăng, các nông dân sẽ cố gắng trồng nhiều loại quả này hơn,
làm tăng cung và cuối cùng ổn định lại giá cả.
Quy luật cung và cầu là cơ sở để hiểu về hành vi của người sản xuất và người tiêu
dùng, và là công cụ quan trọng trong việc xác định giá cả và số lượng hàng hóa trên thị trường.
1.2. Mối quan hệ giữa cung và cầu
Cung và cầu là hai yếu tố cơ bản quyết định giá của hàng hóa và dịch vụ trong
một nền kinh tế. Chúng không chỉ ảnh hưởng đến giá, mà còn tác động đến việc sản
xuất, phân phối và tiêu thụ. Để hiểu rõ mối quan hệ giữa chúng, chúng ta cần xem xét cả
hai khía cạnh này một cách chi tiết. Quan hệ cung - cầu là mối quan hệ tác động lẫn
nhau giữa người bán với người mua hay giữa những người sản xuất với những người
tiêu dùng diễn ra trên thị trường để xác định giá cả và số lượng hàng hóa dịch vụ. 1
Mối quan hệ giữa cung và cầu thường được biểu diễn trên một biểu đồ, với trục
ngang biểu thị số lượng và trục dọc biểu thị giá. Đường cung thường có xu hướng đi lên
từ trái sang phải, trong khi đường cầu thường có xu hướng đi xuống từ trái sang phải.
Điểm giao nhau của hai đường này gọi là điểm cân bằng, nơi mà giá và số lượng được
cả hai bên (người mua và người bán) chấp nhận. Khi có sự thay đổi trong yếu tố ảnh
hưởng đến cung hoặc cầu, nó sẽ dẫn đến sự dịch chuyển của đường cung hoặc đường
cầu, và làm thay đổi điểm cân bằng.
Tương tự, khi cung của một sản phẩm tăng lên, giá thường giảm xuống do sự
cạnh tranh giữa các nhà cung ứng. Giá thấp hơn khuyến khích người tiêu dùng mua
nhiều hơn, làm tăng cầu. Khi cung giảm, giá thường tăng lên, làm giảm cầu.
Mối quan hệ này được thể hiện rõ ràng trên biểu đồ cung và cầu, nơi giao điểm giữa
đường cung và đường cầu (điểm cân bằng) xác định giá cả và số lượng hàng hóa trên thị
trường. Khi có sự thay đổi trong yếu tố ảnh hưởng đến cung và/hoặc cầu, điểm cân bằng
cũng di chuyển, tạo ra sự thay đổi trong giá cả và số lượng hàng hóa.
Ví dụ, nếu một mặt hàng trở nên phổ biến hơn, nhu cầu sẽ tăng, đường cầu sẽ dịch
chuyển về bên phải, dẫn đến việc tăng giá và số lượng cung ứng. Tương tự, nếu có một cải
tiến công nghệ giúp giảm chi phí sản xuất, đường cung có thể dịch chuyển về bên phải, biểu
thị một lượng lớn hơn có sẵn tại mỗi mức giá. Điều này có thể làm giảm giá và tăng số lượng
hàng hóa được tiêu thụ. Mối quan hệ giữa cung và cầu cũng giải thích tại sao giá cả thay đổi
theo thời gian. Khi có sự dịch chuyển trong cung hoặc cầu, giá và số lượng hàng hóa trên thị
trường sẽ điều chỉnh cho đến khi đạt đến một điểm cân bằng mới.
Qua mối quan hệ giữa cung và cầu, chúng ta có thể thấy rõ cách mà các yếu tố
kinh tế và hành vi của người tiêu dùng, doanh nghiệp ảnh hưởng đến thị trường, giúp
dự báo và phản ánh chính xác nhu cầu và sự phát triển của nền kinh tế.
2. Đặc điểm và yếu tố ảnh hưởng
2.1. Yếu tố ảnh hưởng đến cung
a. Biểu hiện của nội dung quan hệ cung - cầu:
Cung – cầu tác động lẫn nhau.
- Khi cầu tăng ->sản xuất mở rộng -> cung tăng 2
- Khi cầu giảm ->sản xuất thu hẹp ->cung giảm
Cung – cầu ảnh hưởng đến giá cả thị trường.
- Khi cung lớn hơn cầu -> giá giảm
- Khi cung bé hơn cầu -> giá tăng
- Khi cung bằng cầu -> giá ổn định
b. Giá cả thị trường ảnh hưởng đến cung - cầu.
- Khi giá tăng -> sản xuất mở rộng ->cung tăng
- Khi giá giảm -> sản xuất thu hẹp -> cung giảm
=>giá cả và cung tỉ lệ thuận với nhau
- Khi giá tăng -> cầu giảm
- Khi giá giảm -> cầu tăng
=>giá cả và cầu tỉ lệ nghịch với nhau.
c. Vai trò của quan hệ cung - cầu
Lí giải vì sao giá cả và giá trị hàng hoá không ăn khớp với nhau.
Là căn cứ để các doanh nghiệp quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất
- Khi giá tăng thì các doanh nghiệp -> Mở rộng SX
- Khi giá giảm thì các doanh nghiệp -> Thu hẹp SX
Giúp người tiêu dùng lựa chọn việc mua hàng hoá phù hợp.
- Khi nào nên mua hàng hoá: Cung > cầu
- Khi nào không nên mua hàng hoá: Cung < cầu
2.2. Yếu tố ảnh hưởng đến cầu
Quy luật cung và cầu là một trong những khái niệm cơ bản nhất của kinh tế học.
Trong khi cung liên quan đến số lượng hàng hóa và dịch vụ mà các nhà sản xuất sẵn
lòng và có khả năng cung cấp trên thị trường, cầu thể hiện sự sẵn lòng và khả năng của
người tiêu dùng mua hàng hóa và dịch vụ tại các mức giá khác nhau. Để hiểu rõ hơn về
cầu, chúng ta cần xem xét các yếu tố có ảnh hưởng đến nó.
1. Thu nhập của người tiêu dùng: Một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh
hưởng đến cầu là thu nhập của người tiêu dùng. Khi thu nhập tăng lên, người tiêu dùng 3
thường có nhiều tiền hơn để chi trả, điều này thúc đẩy họ mua sắm nhiều hơn. Tuy
nhiên, không phải tất cả sản phẩm đều có cùng mức độ nhạy cảm với thu nhập. Ví dụ,
các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm và nước uống thường ít bị ảnh hưởng bởi sự thay
đổi trong thu nhập so với các mặt hàng xa xỉ như ô tô hay điện thoại cao cấp.
2. Giá của sản phẩm thay thế và bổ sung: Sự thay đổi giá của sản phẩm thay thế
(những sản phẩm có thể thay thế cho nhau như coca và pepsi) hoặc sản phẩm bổ sung
(những sản phẩm thường được sử dụng cùng nhau như bánh mì và bơ) có thể ảnh hưởng
đến cầu của một sản phẩm. Ví dụ, nếu giá của coca tăng lên, cầu cho pepsi có thể tăng
lên vì người tiêu dùng tìm kiếm một lựa chọn rẻ hơn.
3. Sở thích và thị hiếu của người tiêu dùng: Các yếu tố văn hóa, thời trang, và xu
hướng xã hội có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến sở thích và thị hiếu của người tiêu dùng.
Một sản phẩm hoặc dịch vụ có thể trở nên phổ biến hơn do sự thay đổi trong sở thích của người tiêu dùng.
4. Dự đoán về tương lai: Nếu người tiêu dùng dự đoán rằng giá của một sản phẩm
sắp tăng lên hoặc sản phẩm sẽ khan hiếm trong tương lai, họ có thể quyết định mua sắm
nhiều hơn trong thời gian hiện tại. Ngược lại, nếu họ dự đoán giá sẽ giảm, họ có thể trì hoãn việc mua sắm.
5. Số lượng và thông tin quảng cáo: Quảng cáo và tiếp thị có thể tạo ra nhu cầu
cho sản phẩm hoặc dịch vụ, đặc biệt là khi chúng giới thiệu các tính năng mới hoặc lợi
ích của sản phẩm. Một chiến dịch quảng cáo hiệu quả có thể tăng cầu đáng kể cho một sản phẩm.
6. Sự thay đổi về dân số và cấu trúc dân số: Sự gia tăng về dân số và thay đổi
trong cấu trúc dân số (ví dụ, tỷ lệ người già và trẻ em) cũng có thể ảnh hưởng đến cầu
cho nhiều sản phẩm và dịch vụ.
7. Kỳ vọng về thu nhập tương lai: Nếu người tiêu dùng kỳ vọng rằng thu nhập của họ
sẽ tăng trong tương lai, họ có thể tiêu thụ nhiều hơn ngay bây giờ dựa trên kỳ vọng đó.
Như vậy, nhiều yếu tố khác nhau có thể ảnh hưởng đến cầu, và việc hiểu rõ
chúng giúp các nhà kinh doanh, nhà quản lý, và nhà lập chính sách đưa ra các quyết
định chính xác và hiệu quả. 4
3. Ý nghĩa của quy luật cung, cầu đối với các đối tượng:
3.1. Nhà doanh nghiệp
Quy luật cung và cầu là trọng tâm của kinh tế học và đóng vai trò cốt lõi trong
quyết định kinh doanh hàng ngày. Đối với nhà doanh nghiệp, hiểu và áp dụng quy luật
này có thể giúp họ điều chỉnh chiến lược sản xuất, giá cả và chiến lược kinh doanh một cách hiệu quả.
a. Lựa chọn sản xuất:
Thích ứng với thị trường: Hiểu rõ cầu của thị trường giúp doanh nghiệp quyết
định sản phẩm nào nên sản xuất và sản phẩm nào nên dừng lại. Nếu cầu cho một sản
phẩm tăng mạnh, doanh nghiệp có thể tăng cường sản xuất hoặc đầu tư vào nghiên cứu
và phát triển sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu.
Điều chỉnh sản lượng sản xuất: Khi cầu giảm, việc tiếp tục sản xuất với cùng một
mức độ có thể dẫn đến lượng tồn kho lớn và tăng chi phí lưu trữ. Nhờ vào quy luật cung
và cầu, doanh nghiệp có thể dự đoán xu hướng thị trường và điều chỉnh sản lượng sản xuất phù hợp.
b. Giá cả và lượng hàng hóa:
Đặt giá phù hợp: Quy luật cung và cầu cho phép doanh nghiệp xác định mức giá
tối ưu - giá mà tại đó họ có thể bán hết hàng hóa mà không gặp rủi ro tồn kho. Nếu cầu
vượt qua cung, giá có thể được tăng lên; ngược lại, nếu cung vượt qua cầu, giá có thể
cần được giảm xuống để khuyến khích mua sắm.
Quản lý tồn kho: Hiểu quy luật này cũng giúp doanh nghiệp dự đoán và quản lý
tồn kho hiệu quả, tránh tình trạng tồn đọng hàng hóa hoặc thiếu hàng.
c. Chiến lược kinh doanh:
Xác định thị trường mục tiêu: Dựa vào sự hiểu biết về cầu, doanh nghiệp có thể
xác định được những thị trường mục tiêu tiềm năng nhất, nơi họ có thể tận dụng lợi thế cạnh tranh của mình.
Phát triển chiến lược tiếp thị: Thông qua việc nắm bắt quy luật cung và cầu,
doanh nghiệp có thể phát triển các chiến lược tiếp thị đúng đắn, như việc quảng cáo
mạnh mẽ hơn khi nhu cầu thấp hoặc cung cấp khuyến mãi khi cung vượt qua cầu. 5
Đầu tư và mở rộng: Quy luật cung và cầu cũng giúp doanh nghiệp quyết định về
việc đầu tư và mở rộng kích thước. Khi thấy cầu tăng mạnh trong thời gian dài, doanh
nghiệp có thể cân nhắc đầu tư vào nguồn lực và mở rộng sản xuất.
3.2. Người tiêu dùng
Quy luật cung và cầu không chỉ quan trọng đối với những người sản xuất và bán
hàng, mà còn có ý nghĩa lớn đối với người tiêu dùng. Dưới góc độ của người mua, quy
luật này giúp họ hiểu rõ hơn về sự biến động của giá cả và cung cấp hướng dẫn quý giá
trong việc lựa chọn tiêu dùng.
a. Lựa chọn tiêu dùng:
Ưu tiên và giới hạn ngân sách: Dựa trên quy luật cung và cầu, người tiêu dùng có
thể định hình được mức giá mà họ sẵn lòng trả cho một sản phẩm hoặc dịch vụ. Điều
này giúp họ ưu tiên các nhu cầu và lựa chọn tiêu dùng phù hợp với túi tiền của mình.
Đánh giá chất lượng: Mức giá của một sản phẩm thường phản ánh chất lượng và
giá trị của nó. Khi giá của một sản phẩm cao hơn mức giá trung bình trên thị trường,
người tiêu dùng có thể kỳ vọng chất lượng tốt hơn, và ngược lại.
Lựa chọn thời điểm mua sắm: Người tiêu dùng thông minh có thể quan sát biến
động của giá cả trên thị trường để chọn thời điểm mua sắm tốt nhất, chẳng hạn những
lúc có chương trình khuyến mãi hoặc giảm giá.
b. Thay đổi trong thu nhập và giá cả:
Điều chỉnh ngân sách gia đình: Khi thu nhập cá nhân hoặc gia đình biến đổi,
người tiêu dùng cần điều chỉnh ngân sách và chi tiêu của mình. Sự thay đổi trong thu
nhập có thể ảnh hưởng đến lựa chọn tiêu dùng: khi thu nhập tăng, họ có thể mua sắm
nhiều hơn hoặc chọn các sản phẩm chất lượng cao hơn; và ngược lại, khi thu nhập giảm,
việc tiết kiệm và cắt giảm chi tiêu trở nên quan trọng hơn.
Đáp ứng biến động giá cả: Quy luật cung và cầu cũng giúp người tiêu dùng hiểu
và đáp ứng trước biến động giá cả. Ví dụ, nếu giá một sản phẩm tăng mạnh do cầu vượt
xa cung, người tiêu dùng có thể tìm kiếm sản phẩm thay thế hoặc chờ đợi cho đến khi
giá cả ổn định trở lại. 6
Nhận diện yếu tố ảnh hưởng đến giá cả: Để trở thành một người tiêu dùng thông
thái, việc hiểu biết các yếu tố ảnh hưởng đến giá cả là rất quan trọng. Quy luật cung và
cầu giúp họ nhận biết được các tác động từ các yếu tố như chi phí sản xuất, thuế, quảng
cáo, và sự cạnh tranh trên thị trường đối với mức giá sản phẩm.
3.3. Người quản lý kinh tế - xã hội
Đối với những người quản lý kinh tế - xã hội, việc hiểu rõ và áp dụng quy luật
cung và cầu là điều cực kỳ quan trọng. Quy luật này không chỉ giúp họ đánh giá tình
hình thị trường mà còn hỗ trợ trong việc xây dựng và điều chỉnh chính sách, nhằm đảm
bảo sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế.
a. Điều chỉnh và quản lý thị trường:
Đánh giá tình hình: Quy luật cung và cầu giúp người quản lý phân tích tình hình
thị trường, nhận biết được những yếu tố ảnh hưởng và dự đoán sự biến động trong tương lai.
Đảm bảo sự cân bằng: Một trong những mục tiêu chính của việc quản lý kinh tế
là đảm bảo sự cân bằng giữa cung và cầu, tránh tình trạng thiếu hụt hoặc dư thừa. Qua
đó, giữ được sự ổn định của giá cả và nền kinh tế.
Can thiệp thị trường: Trong trường hợp thị trường không tự cân bằng, người quản
lý cần có những biện pháp can thiệp kịp thời, như giới hạn nhập khẩu, hỗ trợ ngành nghề
có khả năng phát triển hoặc cấp phát nguồn lực cho những lĩnh vực quan trọng.
b. Các chính sách ảnh hưởng đến cung và cầu:
Chính sách thuế: Việc điều chỉnh mức thuế có thể tác động mạnh mẽ đến cung và
cầu. Ví dụ, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ làm tăng giá sản phẩm, giảm cầu và có thể ảnh hưởng đến lượng cung.
Chính sách tiền tệ: Lãi suất, tỷ giá và chính sách tiền tệ khác có thể ảnh hưởng đến sức
mua của người tiêu dùng và khả năng sản xuất của doanh nghiệp. Ví dụ, một chính sách tiền tệ
nới lỏng có thể khuyến khích tiêu dùng và đầu tư, tăng cầu và thúc đẩy cung.
Chính sách hỗ trợ ngành nghề: Người quản lý có thể áp dụng các chính sách hỗ
trợ hoặc khuyến khích cho một ngành nghề cụ thể để tăng cung sản phẩm hoặc dịch vụ.
Điều này có thể giúp tạo ra việc làm, tăng thu nhập và thúc đẩy nền kinh tế. 7
Chính sách biện pháp thương mại: Qua việc điều chỉnh tarif, hạn ngạch hoặc các
biện pháp thương mại khác, người quản lý có thể ảnh hưởng đến lượng hàng hóa và dịch
vụ nhập khẩu hoặc xuất khẩu, từ đó tác động đến cung và cầu trên thị trường.
Chính sách an sinh xã hội: Các chính sách như trợ cấp thất nghiệp, chăm sóc sức
khỏe và giáo dục có thể ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng, và do đó, cầu cho hàng hóa và dịch vụ.
Kết luận, việc hiểu rõ và vận dụng linh hoạt quy luật cung và cầu giúp người quản lý
kinh tế - xã hội trong việc xây dựng và điều chỉnh các chính sách sao cho phù hợp với tình
hình và mục tiêu phát triển của nền kinh tế. Đồng thời, giúp đảm bảo sự ổn định, cân đối và
bền vững của nền kinh tế trong bối cảnh biến động của thị trường toàn cầu. 8 KẾT LUẬN
Tổng quan về quy luật cung và cầu mở ra sự hiểu biết sâu sắc về cơ cấu và hoạt
động của thị trường kinh tế. Qua việc nắm vững định nghĩa và mối quan hệ giữa cung và
cầu, chúng ta có thể nhận diện được những yếu tố ảnh hưởng đến giá cả và số lượng
hàng hóa, cũng như làm thế nào mà những thay đổi trong cung và cầu có thể tác động
đến điểm cân bằng thị trường.
Hiểu rõ quy luật cung và cầu không chỉ giúp chúng ta phân tích và dự báo hành vi
của người tiêu dùng và doanh nghiệp mà còn là nền tảng cho việc xây dựng và thiết lập
các chính sách kinh tế. Các quyết định và chiến lược kinh tế có thể được tối ưu hóa
thông qua việc áp dụng hiệu quả quy luật cung và cầu, tạo ra lợi ích to lớn cho cả xã hội và nền kinh tế.
Nắm vững quy luật cung và cầu, chúng ta có thể tìm hiểu sâu hơn về động lực
của thị trường, dự đoán những biến động và định hình chính sách kinh tế sao cho phản
ánh đúng mục tiêu và lợi ích của cộng đồng. Kết thúc, quy luật cung và cầu chính là
công cụ mạnh mẽ và linh hoạt, giúp chúng ta hiểu rõ và tận dụng tối đa nguồn lực kinh tế. 9 TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Marshall, A. (1890). Principles of Economics. London: Macmillan and Co.
[2] Mankiw, N. G. (2018). Principles of Economics (8th ed.). Boston, MA: Cengage Learning.
[3] Samuelson, P. A., & Nordhaus, W. D. (2018). Economics (20th ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education.
[4] Trần Ngọc Trà. (2020). Nguyên lý kinh tế học vi mô. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân.
[5] Lê Văn Lược & Nguyễn Quang. (2019). Cơ sở lý thuyết kinh tế học. Hồ Chí Minh:
Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. 10