Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính ở công ty công nghệ Phương Nam | Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp

1 LỜI MỞ ĐẦU
Quản lý tài chính là một bộ phận quan trọng của quản lý kinh doanh doanh
nghiệp và cũng là kiểu quản lý mang tính tổng hợp đối với hoạt động sản xuất
kinh doanh sử dụng hình thức giá trị. Cùng với thể chế kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa của nước ta, sự đi sâu cải cách thể chế doanh nghiệp
và quản lý kinh doanh, quản lý tài chính ngày càng được nhân viên quản trị
coi trọng, vị trí của nhân viên quản trị ngày càng được nâng cao. Hiện nay
nước ta đã tham gia tổ chức thương mại thế giới WTO, đang
ở trong giai đoạn hội nhập với nền kinh tế thế giới, các doanh nghiệp cần phải
không ngừng điều chỉnh kết cấu sản phẩm và kết cấu ngành nghề. Do phạm
vi, quy mô lưu thông hàng hoá và lưu động tiền vốn ngày càng lớn, nên doanh
nghiệp không những cần phải kinh doanh sản phẩm mà còn cần tiến hành
kinh doanh tiền tệ. Là nhà quản lý kinh doanh, không nắm được kiến thức về
tài chính, không hiểu bản chất kinh doanh, không biết quản lý tài chính thì rất
khó có thể trở thành nhà quản lý có hiệu quả. Do đó, quản lý tài chính là chủ
đề luôn luôn được nhân viên quản trị doanh nghiệp coi trọng, tìm hiểu, học tập và áp dụng.
Xuất phát từ nhận thức đó, qua một thời gian thực tập tại công ty cổ
phần đầu tư và phát triển công nghệ Phương Nam, tìm hiểu về thực trạng sản
xuất kinh doanh của công ty cũng như thu thập thông tin về hoạt động của
công ty trong những năm gần đây, và được sự giúp đỡ tận tình của các cô, các
chị trong phòng kế toán của công ty em đã tìm hiểu và nghiên cứu đề tài “Một
số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính ở công ty cổ phần đầu tư
và phát triển công nghệ Phương Nam” 2
Nội dung chuyên đề thực tập tốt nghiệp của em gồm 3 chương:
Chương I. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính doang nghiệp.
Chương II. Thực trạng công tác quản lý tài chính ở công ty cổ
phần đầu tư và phát triển công nghệ Phương Nam.
Chương III. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính
ở công ty cổ phần đầu tư và phát triển công nghệ Phương Nam.
Do thời gian thực tập hạn hẹp và trình độ, chuyên môn còn hạn chế nên
bài chuyên đề tốt nghiệp của em còn nhiều thiếu sót. Em rất mong nhận được
sự góp ý của thầy PGS.TS Phan Kim Chiến và các thầy cô trong khoa để bài
chuyên đề tốt nghiệp của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn! 3
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
1. Tài chính doanh nghiệp
1.1. Khái niệm
Khi nhắc đến tài chính trong doanh nghiệp, người ta thường liên hệ nó
với công việc kế toán, tức là ghi sổ sách, tính toán sổ sách và lập các biểu
bảng báo cáo tài chính. Đó là nhận thức sai lầm về khái niệm tài chính.
Khái niệm tài chính, hiểu theo nghĩa thông thường thì đó là những hoạt
động huy động vốn, sử dụng, phát triển và quản lý tiền vốn. Có nghĩa là
doanh nghiệp cần tích luỹ vốn, sau đó đầu tư vào hoạt động sản xuất và kinh
doanh làm số tiền đó tăng lên - tức là tiền sinh tiền. Từ đó, doanh nghiệp có
được lợi nhuận thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, nhà
doanh nghiệp không được hưởng toàn bộ lợi nhuận này mà phải phân phối
một phần cho ngân sách nhà nước, nhân viên và cả nội bộ doanh nghiệp.
Những hoạt động nói trên đã hình thành nên tài chính doanh nghiệp.
Dưới góc độ quản lý thì tài chính là hoạt động huy động, sử dụng, sắp
xếp, phân phối vốn và là các mối quan hệ giá trị giữa doanh nghiệp với các
chủ thể trong nền kinh tế.
1.2. Bản chất của tài chính doanh nghiệp.
Trong quá trình hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp phải đảm bảo sự
phối hợp đồng bộ, ăn khớp về những hoạt động liên quan đến thị trường hàng
hoá dịch vụ, thị trường vốn, thị trường lao động và tổ chức nội bộ trong doanh
nghiệp, nhằm tạo ra sự tăng trưởng, đạt được tỷ suất lợi nhuận tối đa. Chính
trong quá trình đó đã làm nảy sinh hàng loạt những quan hệ kinh tế với các
chủ thể khác thông qua sự vận động của vốn tiền tệ. 4
Quan hệ tài chính giữa doanh nghiệp với nhà nước:
Mối quan hệ này thể hiện ở chỗ nhà nước cấp phát, hỗ trợ vốn và góp
vốn cổ phần theo những nguyên tắc và phương thức nhất định để tiến hành sản
xuất kinh doanh và phân chia lợi nhuận. Đồng thời, các mối quan hệ tài chính
này còn phản ánh những quan hệ kinh tế dưới hình thức giá trị phát sinh khi
thực hiện quá trình phân phối và phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu
nhập quốc dân giữa ngân sách nhà nước với các doanh nghiệp. Điều này được
thể hiện thông qua các khoản thuế mà doanh nghiệp có nghĩa vụ pháp lý phải
nộp cho ngân sách nhà nước. Lợi nhuận của doanh nghiệp đạt được phụ thuộc
rất lớn vào chính sách thuế. Mặt khác, sự thay đổi về chính sách tài chính vĩ
mô của nhà nước sẽ làm thay đổi môi trường đầu tư, từ đó cũng ảnh hưởng
đến cơ cấu vốn kinh doanh, chi phí hoạt động của từng doanh nghiệp, chẳng
hạn như chính sách đầu tư , hỗ trợ tài chính của nhà nước đối với doanh nghiệp.
Quan hệ tài chính giữa doanh nghiệp với thị trường tài chính.
Doanh nghiệp thực hiện quá trình trao đổi mua bán các sản phẩm nhằm
thoả mãn mọi nhu cầu về vốn của mình. Trong quá trình đó , Doanh nghiệp
luôn phải tiếp súc với thị trường tài chính mà chủ yếu là thị trường tiền tệ và thị trường vốn.
Thị trường tiền tệ: thông qua các hệ thống ngân hàng, Doanh nghiệp
có thể tạo được nguồn vốn ngắn hạn và trung hạn để tài trợ cho mọi hoạt động
sản xuất kinh doanh của mình. Bên cạnh đó, mỗi doanh nghiệp phải mở tài
khoản tại một ngân hàng nhất định và thực hiện các giao dịch mua bán qua chuyển khoản.
Thị trường vốn: thông qua thị trường này các doanh nghiệp có thể tạo
được nguồn vốn dài hạn bằng cách phát hành chứng khoán của công ty như cổ
phiếu, kỳ phiếu,… Mặt khác, doanh nghiệp có thể tiến hành kinh doanh 5
chứng khoán trên thị trường này để kiếm lời.
Quan hệ tài chính của doanh nghiệp với các thị trường khác.
Trong nền kinh tế, doanh nghiệp có quan hệ chặt chẽ với các doanh
nghiệp khác trên thị trường hàng hoá, dịch vụ, thị trường sức lao động. Tại các
thị trường này doanh nghiệp tiến hành mua sắm máy móc thiết bị, nhà xưởng,
tìm kiếm lao động, v.v… Thông qua đây, doanh nghiệp còn có thể xác định
lượng nhu cầu hàng hoá, và dịch vụ cần thiết cung ứng. Trên cơ sở đó, doanh
nghiệp hoạch định ngân sách đầu tư, kế hoạch sản xuất, tiếp thị nhằm thoả
mãn nhu cầu thị trường.
Quan hệ tài chính trong nội bộ doanh nghiệp.
Bao gồm các mối quan hệ tài chính như:
Quan hệ của những doanh nghiệp mẹ và doanh nghiệp con.
Quan hệ của những doanh nghiệp với người hoặc nhóm người có
khả năng chi phối ra quyết định, hoạt động của doanh nghiệp đó thông qua
các cơ quan quản lý doanh nghiệp.
Quan hệ của những doanh nghiệp với quản lý doanh
nghiệp. Quan hệ của những doanh nghiệp với người lao động.
Các mối quan hệ này được biểu hiện thông qua chính sách tài chính của doanh nghiệp như sau:
- Chính sách phân phối thu nhập cho người lao động.
- Chính sách chia lãi cho các Cổ Đông.
- Chính sách cơ cấu nguồn vốn.
- Chính sách đầu tư và cơ cấu đầu tư.
Nhìn chung, các quan hệ kinh tế nêu trên đã khái quát hoá toàn bộ
những khía cạnh về sự vận động của vốn trong hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp. Đặc trưng của sự vận động của vốn luôn luôn gắn liền chặt chẽ
với quá trình phân phối các nguồn tài chính của doanh nghiệp và xã hội nhằm 6
tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ của doanh nghiệp phục vụ cho quá trình kinh doanh.
Trên cơ sở đó, có thể định nghĩa bản chất của tài chính doanh nghiệp là
hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình phân phối các nguồn
lực tài chính, được thực hiện thông qua các quá trình huy động và sử dụng các
loại vốn, quỹ tiền tệ nhằm phục vụ cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
2. Chức năng của tài chính doanh nghiệp
2.1. Tổ chức huy động chu chuyển vốn, đảm bảo cho sản xuất kinh doanh
được tiến hành liên tục.
Doanh nghiệp là đơn vị kinh tế cơ sở có nhiệm vụ sản xuất kinh doanh
nên có nhu cầu về vốn, tuỳ theo từng loại hình doanh nghiệp mà vốn được
duy động từ những nguồn sau:
- Ngân sách Nhà nước cấp. - Vốn cổ phần. - Vốn liên doanh. - Vốn tự bổ sung. - Vốn vay.
- Căn cứ vào nhiệm vụ sản xuất, định chức mức tiêu chuẩn để xác định
nhu cầu vốn cần thiết cho sản xuất kinh doanh.
- Cân đối giữa nhu cầu và khả năng về vốn.
Nếu nhu cầu lớn hơn khả năng về vốn thì doanh nghiệp phải huy động
thêm vốn ( tìm nguồn tài trợ với chi phí sử dụng vốn thấp nhưng đảm bảo có hiệu quả).
Nếu nhu cầu nhỏ hơn khả năng về vốn thì doanh nghiệp có thể mở rộng
sản xuất hoặc tìm kiếm thị trường để đầu tư mang lại hiệu quả. 7
- Lựa chọn nguồn vốn và phân phối sử dụng vốn hợp lý để sao cho với
số vốn ít nhất nhưng mang lại hiệu quả cao nhất.
2.2. Chức năng phân phối thu nhập của tài chính doanh nghiệp
Thu nhập bằng tiền từ bán sản phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ, lợi tức
cổ phiếu, lãi cho vay, thu nhập khác của doanh nghiệp được tiến hành phân phối như sau:
Bù đắp hao phí vật chất, lao động đã tiêu hao trong quá trình sản xuất kinh doanh bao gồm:
- Chi phí vật tư như nguyên vật liệu, nhiên liệu, động lực, công cụ lao động nhỏ,…
- Chi phí khấu hao tài sản cố định.
- Chi phí tiền lương và các khoản trích theo lương.
- Chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí khác bằng tiền (kể cả các khoản thuế gián thu).
Phần còn lại là lợi nhuận trước thuế được phân phối tiếp như sau:
- Nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo luật định ( hiện nay tính bằng
28% trên thu nhập chịu thuế).
- Bù lỗ năm trước không được trừ vào lợi nhuận trước thuế (nếu có).
- Nộp thuế vốn (nếu có).
- Trừ các khoản chi phí không hợp lý, hợp lệ.
- Chia lãi cho đối tác góp vốn.
- Trích vào các quỹ doanh nghiệp.
2.3. Chức năng giám đốc (kiểm soát) đối với hoạt động sản xuất kinh doanh.
Giám đốc tài chính là việc thực hiện kiểm soát quá trình tạo lập và sử
dụng các quỹ tiền tệ của doanh nghiệp.
Cơ sở của giám đốc tài chính: 8
- Xuất phát từ tính quy luật phân phối sản phẩm quyết định (ở đâu có
phân phốí tài chính thì ở đó có giám đốc tài chính).
- Xuất phát từ tính mục đích của việc sử dụng vốn trong sản xuất kinh doanh.
Muốn cho đồng vốn có hiệu quả cao, sinh lời nhiều thì tất yếu phải
giám đốc tình hình tạo lập sử dụng quỹ tiền tệ trong doanh nghiệp. Nội dung
- Thông qua chỉ tiêu vay trả, tình hình nộp thuế cho Nhà nước mà Nhà
nước, Ngân hàng biết được tình hình sử dụng vốn của doanh nghiệp tốt hay chưa tốt.
- Thông qua chỉ tiêu giá thành, chi phí mà biết được doanh nghiệp sử
dụng vật tư, tài sản, tiền vốn tiết kiệm hay lãng phí.
- Thông qua chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận (tỷ suất lợi nhuận doanh thu,
giá thành, vốn) mà biết được doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả hay không?
3. Vai trò của tài chính doanh nghiệp.
Tài chính doanh nghiệp là một phạm trù kinh tế tồn tại khách quan
trong nền kinh tế hàng hoá - tiền tệ. Sự vận động của nó một mặt phải tuân
theo những quy luật kinh tế khách quan, mặt khác do tài chính doanh nghiệp
là các quan hệ nằm trong hệ thống những quan hệ kinh tế gắn liền với hoạt
động kinh doanh nên tài chính doanh nghiệp còn phải chịu sự chi phối bởi các
mục tiêu và phương hướng kinh doanh của các chủ thể doanh nghiệp. Nhưng
đến lượt mình, tài chính doanh nghiệp lại có tác động theo hướng thúc đẩy hay
kìm hãm hoạt động kinh doanh. Trên góc độ này, tài chính doanh nghiệp được
xem là một trong những công cụ có vai trò quan trọng trong quản lý kinh doanh.
Vai trò của tài chính doanh nghiệp được biểu hiện qua các mặt sau: 9
Tổ chức huy động và phân phối sử dụng các nguồn lực tài chính
có hiệu quả.
Đối với một doanh nghiệp, vốn là yếu tố vật chất cho sự tồn tại và phát
triển. Do vậy, vấn đề tổ chức huy động và phân phối sử dụng sao cho có hiệu
quả trở thành nhiệm vụ rất quan trọng đối với công tác quản lý tài chính
doanh nghiệp. Trong nền kinh tế thị trường, vốn cũng là một loại hàng hoá,
cho nên việc sử dụng vốn của doanh nghiệp đều phải trả giá một khoản chi
phí nhất định. Vì thế, doanh nghiệp cần phải chủ động xác định nhu cầu vốn
cần huy động, từ đó có kế hoạch hình thành cơ cấu nguồn vốn tài trợ cho hoạt
động kinh doanh một cách hiệu quả.
Song song với quá trình huy động vốn, đảm bảo vốn tài chính doanh
nghiệp còn có vai trò tổ chức phân phối sử dụng để đạt hiệu quả kinh doanh
cao nhất – đây là vấn đề có tính quyết định đến sự sống còn của doanh nghiệp
trong quá trình cạnh tranh “khắc nghiệt” theo cơ chế thị trường trong kinh
doanh, tính hiệu quả của việc sử dụng vốn được biểu hiện ra là:
Về mặt kinh tế: lợi nhuận tăng,vốn của doanh nghiệp không ngừng
được bảo toàn và phát triển.
Về mặt xã hội: các doanh nghiệp không chỉ làm tròn nghĩa vụ của
mình đối với Nhà nước mà còn không ngừng nâng cao mức thu nhập của người lao động.
Để đạt được các yêu cầu trên đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động nắm
bắt tín hiệu của thị trường, lựa chọn phương án kinh doanh thích hợp và hiệu
quả. Trên cơ sở phương án kinh doanh đã được xác định, doanh nghiệp tổ
chức bố trí sử dụng vốn theo phương châm: Tiết kiệm, Nâng cao vòng quay
và khả năng sinh lời của đồng vốn. 10
Tạo lập các đòn bẩy tài chính để kích thích điều tiết các hoạt động
kinh tế trong doanh nghiệp.
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp luôn luôn cần có sự phối hợp
đồng bộ của nhiều người, nhiều bộ phận với nhau đặt trong các mối quan hệ
kinh tế. Vì vậy, nếu sử dụng linh hoạt, sáng tạo các quan hệ phân phối của tài
chính để tác động đến các chính sách tiền lương, tiền thưởng và các chính sách
khuyến khích vật chất khác sẽ có tác động tích cực đến việc tăng năng suất;
kích thích tiêu dùng, tăng vòng quay vốn và cuối cùng là tăng được lợi nhuận
của doanh nghiệp. Ngược lại, nếu người quản lý phạm phải những sai lầm
trong việc sử dụng các đòn bẩy tài chính và tạo nên cơ chế quản lý tài chính
kém hiệu quả, thì chính tài chính doanh nghiệp lại trở thành “vật cản” gây kìm
hãm hoạt động kinh doanh.
Kiểm tra đánh giá hiệu quả các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
Xuất phát từ vấn đề có tính nguyên lý là : khi đầu tư vốn kinh doanh bất
kỳ nhà doanh nghiệp nào cũng đều mong muốn đồng vốn của mình mang lại
hiệu quả kinh tế cao nhất, do vậy với tư cách là một công cụ quản lý hoạt
động kinh doanh tài chính nhất thiết phải có vai trò kiểm tra để nâng cao tính
tiết kiệm và hiệu quả cảu đồng vốn.
Tài chính doanh nghiệp thực hiện kiểm tra bằng đồng tiền và tiến hành
thường xuyên liên tục thông qua phân tích các chỉ tiêu tài chính. Cụ thể các
chỉ tiêu đó là chỉ tiêu tài chính, chỉ tiêu về các khả năng thanh toán, chỉ tiêu
đặc trưng về hoạt động, sử dụng các nguốn lực tài chính; chỉ tiêu đặc trưng về
khả năng sinh lời,… Bằng việc phân tích các chỉ tiêu tài chính cho phép
doanh nghiệp có căn cứ quan trọng để đề ra kịp thời các giải pháp tối ưu làm
lành mạnh hoá tình hình tài chính của doanh nghiệp, cụ thể:
Đảm bảo cung ứng đủ vốn cho quá trình kinh doanh. 11
Sử dụng vốn có hiệu quả.
Giảm thấp chi phí kinh doanh và giá thành sản phấm.
Nâng cao tỷ suất lợi nhuận của doanh nghiệp.
II. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
1.Khái niệm quản lý tài chính doanh nghiệp
Quản lý tài chính dựa trên quy luật vận động vốn, đồng thời cần tuân
thủ theo quy định pháp luật. Thực hiện dự đoán, lên kế hoạch, giám sát, hạch
toán và phân tích sự hình thành vốn, sử dụng và phân phối vốn. Nâng cao hiệu
quả vận động vốn, thực hiện công tác quản lý bảo đảm vốn được gia tăng.
Thực chất của quản lý tài chính là quản lý mang tính tổng hợp những
hoạt động kinh doanh sản xuất của doanh nghiệp bằng cách vận dụng hình thức giá trị.
2. Mục tiêu của quản lý tài chính doanh nghiệp
Một doanh nghiệp tồn tại và phát triển vì nhiều mục tiêu khác nhau
như: tối đa hoá lợi nhuận, tối đa hoá doanh thu trong ràng buộc tối đa hóa lợi
nhuân, tối đa hoá hoạt động hữư ích của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp…
Song tất cả các mục tiêu cụ thể đó đều nhằm một mục tiêu bao trùm nhất là
tối đa hoá giá trị tài sản cho các chủ sở hữu hay tối đa hoá tài sản doanh nghiệp.
Tối đa hoá tài sản doanh nghiệp cũng còn gọi là tối đa hoá giá trị doanh
nghiệp là chỉ doanh nghiệp áp dụng chính sách tài chính tối ưu để không
ngừng tăng nhanh tài sản doanh nghiệp và làm cho tổng giá trị doanh nghiệp
đạt mức tối đa thông qua việc tăng trưởng nguồn vốn có tình đến những giá trị
thời gian và sự đền bù của rủi ro.
Coi tối đa hoá tài sản doanh nghiệp làm mục tiêu quản lý tài chính
doanh nghiệp có những ưu điểm sau: 12
Mục tiêu tối đa hoá tài sản doanh nghiệp có thể khắc phục
những hành vi ngắn hạn trong quá trình theo đuổi lợi nhuận.
Sở dĩ như vậy là vì nhân tố ảnh hưởng đến giá trị doanh nghiệp không
chỉ là lợi nhuận hiện tại hay quá khứ mà dự đoán lợi nhuận tương lai ngày
càng có ảnh hưởng lớn đến giá trị doanh nghiệp. Với mục tiêu tối đa hoá tài
sản doanh nghiệp, các nhà kinh doanh buộc phải xem xét đến sự phát triển lâu
dài của doanh nghiệp, không ngừng tạo nên sự tăng trưởng lợi nhuận mới trong tương lai.
Mục tiêu tối đa hoá tài sản không những xem xét lợi nhuận cao
hay thấp mà còn càng chú ý đến lưu lượng vốn nhiều hay ít.
Điều mà tối đa hóa tài sản doanh nghiệp mưu cầu đó là nhu cầu lượng
tiền mặt đầu vào không ngừng gia tăng và tốc độ quay vòng vốn ngày càng
nhanh. Xét về sự tồn tại và phát triển lâu dài của doanh nghiệp, vốn nhiều hay
ít quan trọng hơn là lợi nhuận ít hay nhiều. Doanh nghiệp chỉ có tăng nhanh
lưu lượng tiền mặt đầu vào thì mới có thể liên tục phát triển. Hơn nữa lưu
lượng tiền mặt đầu vào lại xem xét nhân tố thời gian của tiền vốn hay không,
đồng thời tiến hành tính toán một cách khoa học trên nguyên tắc giá trị thời
gian của tiền vốn, hiệu quả doanh nghiệp đã được xác nhận càng chân thực hơn.
Mục tiêu tối đa hoá tài sản có lợi cho việc bảo vệ quyền lợi cơ bản
cho nhà đầu tư và cổ đông, có lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp.
Tối đa hoá tài sản không ngoại trừ những doanh nghiệp có lợi nhuận
cao. Muốn làm cho vốn doanh nghiệp tăng nhanh, doanh nghiệp cần phải giữ
được mức doanh lợi tương đối cao nhưng phải là lãi thật. Khi lợi nhuận ngắn
hạn và lợi nhuận lâu dài có xung đột, nhà kinh doanh phải tính toán và đánh
giá tầm quan trọng của hai loại lợi nhuận này, từ đó lựa chọn phương án có lợi
hơn cho việc gia tăng giá trị doanh nghiệp. Đặc biệt là đối với sự phân chia 13
lợi nhuận. Mục tiêu tối đa hoá tài sản doanh nghiệp sẽ làm cho nhà đầu tư, cổ
đông và nhà kinh doanh thận trọng khi lựa chọn những chính sách phân chia
có thể giúp công ty duy trì được thực lực phát triển lâu dài, đồng thời tránh
được những chính sách ngắn hạn “ăn hết chia sạch”.
Tóm lại, mục tiêu tối đa hoá tài sản có thể chỉ đạo nhà quản lý tài
chính cân nhắc lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài, quan tâm đến quyền lợi
của nhà đầu tư và của chủ doanh nghiệp. Phân tích chi tiết, cụ thể quan hệ
giữa các mức độ rủi ro và thù lao làm cho kết cấu doanh nghiệp được tổ hợp
tốt nhất, giá trị doanh nghiệp đạt mức độ cao nhất.
3.Vai trò của quản lý tài chính doanh nghiệp.
Tình hình tài chính doanh nghiệp lành mạnh là một trong những điều
kiện tiên quyết cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra một cách
nhịp nhàng, đồng bộ, đạt hiệu quả cao. Sự lành mạnh đó có được hay không
phụ thuộc phần lớn vào khả năng quản lý tài chính của doanh nghiệp.
Trong các hoạt động quản lý của doanh nghiệp thì quản lý tài chính
luôn giữ một vị trí quan trọng. Nó quyết định tính độc lập, sự thành công của
một doanh nghiệp trong quá trình kinh doanh. Đặc biệt trong môi trường kinh
doanh quốc tế hiện nay, trong điều kiện cạnh tranh ngày càng diễn ra khốc liệt
trên phạm vi toàn thế giới, thì quản lý tài chính lại càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Bằng các chỉ tiêu và sự nhạy bén mà các nhà quản lý tài chính có thể
chỉ ra những mặt mạnh cũng như những thiếu sót của doanh nghiệp trong kỳ.
Ngoài ra, các nhà quản lý tài chính còn giúp giám đốc hoạch định chiến lược
tài chính ngắn và dài hạn của doanh nghiệp dựa trên sự đánh giá tổng quát
cũng như từng khía cạnh cụ thể các nhân tố tài chính có ảnh hưởng quan trọng
tới sự tồn tại của doanh nghiệp , bao gồm: chiến lược tham gia vào thị trường
tiền tệ, thị trường vốn, thịu trường chứng khoán, xác định chiến lược tài chính 14
cho các chương trình, các dự án của doanh nghiệp là mở rộng hay thu hẹp sản
xuất…Thông qua đó, đánh giá, dự đoán có hiệu quả các dự án đầu tư, các hoạt
động liên doanh liên kết, phát hiện âm mưu thôn tính doanh nghiệp của các
đối tác cạnh tranh, đề xuất phương án chia tách hay sát nhập…Nhu cầu vốn
sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp luôn có những biến động nhất định
trong từng thời kỳ. Vì vậy, một trong những nhiệm vụ quan trọng của quản lý
tài chính là xem xét, lựa chọn cơ cấu vốn sử dụng sao cho tiết kiệm, hiệu quả nhất:
Quản lý tài chính trong doanh nghiệp phải tiến hành phân tích và
đưa ra một cơ cấu nguồn vốn huy động tối ưu cho donh nghiệp trong từng thời lỳ.
Quản lý tài chính phải thiết lập một chính sách phân chia lợi nhuận
một cách hợp lý đối với doanh nghiệp, vừa bảo vệ được quyền lợi của chủ
doanh nghiệp và các cổ đông, vừa đảm bảo được lợi ích hợp pháp, hợp lý cho
người lao động; xác định phần lợi nhuận để lại từ sự phân phối này là nguồn
quan trọng cho phép doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh hoặc đầu tư
vào những lĩnh vực kinh doanh mới, sản phẩm mới, tạo điều kiện cho doanh
nghiệp có mức độ tăng trưởng cao và bền vững.
Quản lý tài chính trong doanh nghiệp còn có nhiệm vụ kiểm soát
việc sử dụng cả các tài sản trong doanh nghiệp , tránh tình trạng sử dụng lãng phí, sai mục đích.
Quản lý tài chính là một hoạt động có mối liên hệ chặt chẽ với mọi hoạt
động khác của doanh nghiệp. Nếu chúng ta quản lý tài chính tốt có thể khắc
phục được những khiếm khuyết trong các lĩnh vực khác. Một khi công tác
quản lý tài chính doanh nghiệp được tổ chức tốt, nó không chỉ đem lại hiệu
quả hoạt động sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp mà còn đem lại lợi ích
kinh tế xã hội trên phạm vi toàn quốc gia. 15
4. Các nguyên tắc quản lý tài chính doanh nghiệp.
Hoạt động tài chính của doanh nghiệp dù nhỏ hay lớn nói chung là
giống nhau, nên nguyên tắc quản lý tài chính đều có thể áp dụng chung cho
các loại hình doanh nghiệp. Tuy nhiên giữa các doanh nghiệp khác nhau cũng
có sự khác biệt nhất định, nên khi áp dụng nguyên tắc quản lý tài chính phải
gắn với những điều kiện cụ thể.
Một là, Nguyên tắc tôn trọng pháp luật .
Đây là nguyên tắc bắt buộc với mọi loại hình doanh nghiệp. Mục tiêu
mà tất cả các doanh nghiệp theo đuổi là lợi nhuận tối đa, và để đạt được lợi
nhuận tối đa các doanh nghiệp có thể không từ bất kỳ một thủ đoạn nào, kể cả
việc đó gây hại cho quốc gia. Vì vậy, cần phải có sự can thiệp của nhà nước để
diều chỉnh nền kinh tế. Thông qua các công cụ quản lý vĩ mô như: luật pháp,
các chính sách tài chính, tiền tệ và giá cả..Từ đó, nhà nước tạo ra môi trường
kinh doanh để kích thích các doanh nghiệp mở rộng đầu tư. Hiểu luật để làm
đúng pháp luật đồng thời hiểu luật để doanh nghiệp có thể định hướng kinh
doanh và đầu tư vào những nơi được nhà nước khuyến khích như: giảm thuế, tài trợ tín dụng.
Hai là, tôn trọng nguyên tắc hạch toán kinh doanh.
Đối với bất kỳ doanh nghiệp nào nguyên tắc hạch toán kinh doanh cũng
là nguyên tắc quan trọng nhất quyết định tới sự tồn tại của doanh nghiệp.
Để thực hiện được yêu cầu của nguyên tắc này thì việc tổ chức công tác
tài chính phải hướng vào một số các biện pháp như: chủ động tận dụng khai
thác các nguồn vốn, bảo toàn và phát huy hiệu quả của đồng vốn, đầu tư vốn
phải tuân theo những yêu cầu của thị trường…Tất cả các biện pháp này đều
nhằm một mục đích là kinh doanh phải có hiệu quả, đó cũng là mục tiêu bao
trùm và chi phối toàn bộ hoạt động tài chính của mọi doanh nghiệp trong nền kinh tế. 16
Ba là, nguyên tắc giữ chữ tín trong hoạt động tài chính.
Trong quá trình quản lý tài chính để giữ gìn chữ tín với các đối tác, bạn
hàng, nhà nước, nhà cung ứng, khách hàng… thì các doanh nghiệp cần tôn
trọng kỷ luật thanh toán các điều khoản, các cam kết… được quy định trong
hợp đồng kinh tế. Đồng thời các nhà quản lý tài chính cần tỉnh táo đề phòng
sự bội tín của đối phương nhằm đảm bảo an toàn về vốn kinh doanh. Giữ chữ
“ tín” trong quản lý tài chính là đạo đức, văn minh, cơ sở cho sự trường tồn của mỗi doanh nghiệp.
Bốn là, nguyên tắc an toàn và hiệu quả.
Trong quá trình quản lý tài chính, nhà quản lý thường xuyên phải đưa
ra nhiều phương án lựa chọn, mỗi một phương án đem lại hiệu quả khác nhau
với mức rủi ro khác nhau. Chính vì vậy, để đưa ra một quyết định tài chính có
hiệu quả, nhà quản lý phải phân tích, nghiên cứu kỹ lưỡng. Có thể chấp nhận
một phương án đầu tư đem lại mức lợi nhuận vừa phải nhưng an toàn còn hơn
là một phương án có lợi nhuận rất cao nhưng đầy phiêu lưu và mạo hiểm. Để
tăng thêm đọ an toàn, doanh nghiệp còn có thể thiết lập các quỹ dự phòng,
mua bảo hiểm, hoặc phát triển cổ phiếu…cũng là những biện pháp vừa để tập
trung vốn vừa san sẻ rủi ro.
5. Nội dung cơ bản của quản lý tài chính doanh nghiệp
5.1. Hoạch định tài chính
5.1.1. Vai trò của hoạch định tài chính
Hoạch định tài chính là quá trình phát triển các kế hoạch tài chính ngắn
hạn cũng như dài hạn nhằm đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp. Các kế
hoạch tài chính có đặc trưng cơ bản là được trình bày bằng đơn vị đo lường
chung là tiền tệ, Vì vậy, hệ thống kế hoạch tài chính đóng vai trò quan trọng,
then chốt của việc lập kế hoạch và kiểm soát của các doanh nghiệp. Các kế
hoạch của doanh nghiệp xác định mục tiêu và những hoặt động cần thực hiện 17
để đạt được mục tiêu. Mọi hoạt động cần phải sử dụng các nguồn lực chung
của doanh nghiệp. Hoạch định tài chính thông qua hệ thống các ngân sách với
khả năng sử dụng đơn vị chúng sẽ dễ dàng, lượng hoá các mục tiêu cụ thể
hoá, và tổng hợp việc sử dụng các nguồn lực.
Do vậy, ngân sách cũng được sử dụng cho mục tiêu kiểm soát, trong đó
thiết lập các tiêu chuẩn, tiếp nhận các thông tin phản hồi về hiệu suất thực tế
và thực hiện các hành động điều chỉnh nếu hiệu suất thực tế lệch nhiều so với hiệu suất kế hoạch.
5.1.2. Mục tiêu của hoạch định tài chính
Các ngân sách thường được xây dựng cho các bộ phận của tổ chức
(phòng ban, xí nghiệp, đơn vị,…) và cho các hoạt động (bán hàng, sản xuất,
nghiên cứu,.. Hệ thống các ngân sách này phục vụ cho kế hoạch tài chính của
toàn bộ tổ chức và đem lại cho tổ chức nhiều lợi ích, cụ thể bao gồm:
Thúc đẩy các nhà quản trị lập kế hoạch.
Cung cấp nguồn thông tin để cải thiện việc ra quyết định.
Giúp ích cho việc sử dụng các nguồn lực và quản lý nhân sự thông
qua việc thiết lập tiêu chuẩn dánh giá hiệu suất.
Cải thiện vấn đề truyền thông và hợp tác hoạch định thúc đẩy các
nhà quản trị lập kế hoạch cho tương lai – phát triển định hướng chung cho
toàn bộ tổ chức dự đoán trước các vấn đề và xây dựng chính sách cho tương
lai. Khi các nhà quản trị dành thời gian cho việc lập kế hoạch, họ sẽ nhận ra
các năng lực của tổ chức và biết được nên sử dụng các nguồn lực của tổ chức vào vị trí nào.
Tất cả các doanh nghiệp và tổ chức phi lợi nhuận đều phải lập kế hoạch
để giúp các nhà quản trị ra quyết định tốt hơn. Chẳng hạn, ngân sách ngân quỹ
cho biết khả năng thiết hụt tiền mặt trong tương lai. Nếu công ty nhìn thấy
trước khả năng thiếu hụt tiền mặt thì họ có thể cải thiện hoạt động thu nợ 18
từ khách hàng, hoặc trì hoãn kế hoạch mua tài sản mới.
Việc hoạch định lập ra các tiêu chuẩn mà nhờ đó có thể kiểm soát việc
sử dụng các nguồn lực của công ty cũng như kiểm soát, thúc đẩy nhân viên,
nó đảm bảo các hoạt động được thực hiện để đạt mục tiêu mà tổ chức đã vạch
ra trong kế hoạch tổng quát.Đồng thời cũng phục vụ cho việc truyền thông
các kế hoạch của tổ chức đến từng nhân viên và kết hợp các nỗ lực của họ lại
với nhau. Theo đó, tất cả các nhân viên có thể hiểu được vai trò của họ trong
việc đạt được các mục tiêu chung.
5.1.3. Phương pháp lập kế hoạch tài chính
Căn cứ lập kế hoạch tài chính:
Kế hoạch tài chính như trên đề cập, vừa đặt ra mục tiêu, vừa là các kế
hoạch biện pháp và đồng thời vừa có tính tổng hợp. Do đó, kế hoạch tài chính
được xây dựng phải dựa trên các yếu tố sau đây:
Kế hoạch mục tiêu trong năm của công ty, nhằm bảo đảm cho việc
lập dự toán xác định được mục đích và nhiệm vụ cần động viên khai thác
nguồn thu , phân phối và sử dụng có trọng tâm của ngân sách.
Các thông tin dự đoán từ các bộ phận Marketing và mua sắm,…
Hệ thống các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn định mức thu – chi.
Nhằm xác định khả năng, mức độ, lĩnh vực cần phải khai thác, động viên
nguồn thu, và cũng xác định được nhu cầu, lĩnh vực cần phải phân phối và đầu tư.
Đặc điểm về dòng dịch chuyển tiền tệ của doanh nghiệp.
Phương pháp lập kế hoạch tài chính
Phương pháp quy nạp: với giả thiết cho rằng kế hoạch tài chính là sự
tổng hợp rất cả các chương trình hoạt động của từng bộ phận, từng cấp của
công ty, việc lập kế hoạch tài chính sẽ thể hiện từ dưới lên, trên cơ sở hệ
thống các ngân sách bộ phận. 19
Phương pháp diễn giải: phương pháp này cho rằng kế hoạch tài chính là
sự chuẩn bị những điều kiện cho việc thực hiện mục tiêu. Vì vậy, việc lập kế
hoạch tài chính xuất phát từ những mục tiêu tổng quát, ở cấp cao hay từ yêu
cầu của các cổ đông, sau đó, cụ thể hoá thành những ngân sách ở các bộ phận
nhằm thực hiện mục tiêu. Quá trình diễn giải này được kiểm tra lại trên cơ sở
tính hợp lý và cân đối giữa các chương trình.
5.2. Kiểm tra tài chính.
Kiểm tra tài chính là chỉ hoạt động giám sát, kiểm tra trong quá trình
thực hiện kế hoạch tài chính. Kiểm tra tài chính là một hệ thống quá trình hoạt
động, thông thường bao gồm bốn mắt xích:
Xác lập tiêu chuẩn kiểm tra tài chính, bao gồm tiêu chuẩn chiếm
dụng vốn, tiêu chuẩn chi phí và tiêu chuẩn giá thành.
Quá trình thực hiện của kế hoạch giám sát tài chính, phát hiện
những khác biệt xa rời tiêu chuẩn và kế hoạch.
Phân tích nguyên nhân, thiết lập những biện pháp sửa chữa sai lệch
đối với những khác biệt xuất hiện.
Thực hiện những biện pháp sửa chữa sai lệch hoặc tiến hành hiệu
đính những tiêu chuẩn và kế hoạch.
5.2.1. Đặc điểm của kiểm tra tài chính.
Kiểm tra tài chính là: kiểm tra bằng đồng tiền trong lĩnh vực phân phối
các nguồn tài chính, để tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ.
Kiểm tra tài chính là: kiểm tra bằng đồng tiền, thông qua các chỉ tiêu tài
chính ( chỉ tiêu giá trị).
Phạm vi của kiểm tra tài chính có thể bao chùm lên những mặt khác
nhau của hoạt động kinh tế , tài chính, của lĩnh vực sản xuất và lĩnh vực phi sản xuất
5.2.2. Nguyên tắc kiểm tra tài chính 20
Để đạt được các mục đích tài chính, tổ chức công tác kiểm tra tài chính
phải tuân theo những yêu cầu nhất định được thể hiện trong các nguyên tắc tổ
chức công tác kiểm tra tài chính.
Nguyên tắc tuân thủ theo pháp luật.
Nguyên tắc chính xác, khách quan, công khai, thường xuyên và phổ cập.
Nguyên tắc hiệu lực và hiệu quả trong tổ chức kiểm tra tài chính.
5.2.3.Nội dung và phương pháp kiểm tra tài chính.
Nội dung của kiểm tra tài chính bao gồm:
Kiểm tra trước khi thực hiện kế hoạch tài chính.
Kiểm tra thường xuyên quá trình thực hiện kế hoạch.
Kiểm tra sau khi thực hiện kế hoạch tài chính.
Phương pháp kiểm tra:
Kiểm tra toàn diện: là cách kiểm tra nhằm vào toàn bộ tổ chức tài vụ
và toàn bộ các nghiệp vụ tài chính trong việc thực hiện nghiệp vụ kế hoạch tài
chính với mục đích xem xét đầy đủ tình hình tài chính có phản ánh trung thực
tình hình hoạt động của doanh nghiệp không.
Kiểm tra trọng điểm: là cách kiểm tra chỉ tập trung vào một hay một
vài nghiệp vụ tài chính nhất định cần quan tâm trong chấn chỉnh kỷ luật tài
chính, hoặc kiểm tra vấn để nào đó có nhiều ưu điểm hay nhiều tồn tại, mâu thuẫn “nổi cộm”.
Kiểm tra tổng hợp: là tiến hành kiểm tra toàn bộ công tác của khách
thể kiểm tra một cách có hệ thống từ trên xuống dưới.
Kiểm tra qua chứng từ: là phương pháp kiểm tra bằng cách dựa vào
các bảng biểu, báo cáo, sổ sách, số liệu hạch toán thống kê - kế toán…
5.3. Quản lý vốn.
5.3.1. Quản lý vốn lưu động.
Vốn lưu động theo nghĩa rộng là giá trị của toàn bộ tài sản lưu động là