lOMoAR cPSD| 47028186
Phần 1: Nguyên nhân gây ra xung đột
Sau 2 cuộc chiến tranh thế giới, nền hòa bình vẫn chưa thực sự ổn định khi
các thế lực đối lập vẫn đề phòng, ganh đua lẫn nhau. Và cuộc khủng hoảng hoảng
chính trị Nga - Ukraine cũng là một trong số đó, bắt nguồn từ sau khi kết thúc Chiến
tranh lạnh đến nay gần đây xung đột xảy ra đã dẫn đến nhiều bất ổn đối với không
chỉ 2 bên mà còn ảnh hưởng đến toàn thế giới.
Về chính trị:
Quan hệ giữa hai cường quốc Nga - Mỹ cũng như hai đảng phái đối lập ngày
càng căng thẳng, cạnh tranh nhiều hơn hợp tác, chính điều này đã tác động đến các
chính sách, quan điểm về chính trị cũng như quan hệ hợp tác quốc phòng - an ninh
trên thế giới. Và nhất là những vùng có vị trí địa lý chiến lược quan trọng và ở những
khu vực nằm giáp ranh, Ukraine cũng nằm trong số đó. Hơn thế nữa, trước sụp đổ
của Liên bang Xô Viết, từ một cộng đồng ban đầu Ukraine phát triển theo hướng
phương Tây và ngày càng xa rời phủ định mọi thứ đã gắn kết với Nga, cố gắng thay
đổi ký ức lịch sử của hàng triệu người ở đất nước này, xã hội Ukraine phải đối mặt
với sự can thiệp của các lực lượng ngoại lai và bị chi phối bởi các mục đích khác
nhau của những lực lượng này.
Vì thế, mối quan hệ giữa Nga và khối NATO cũng ngày càng mâu thuẫn, nhất
là sau sự kiện năm 2014, phong trào lật đổ tổng thống đương nhiệm của Ukraine xảy
ra một cách hết sức đẫm máu và buộc ông phải chạy sang Nga, Nga đã tổ chức trưng
cầu dân ý và sáp nhập bán đảo Crimea - nơi có trên 70% người dân Nga và cũng chủ
yếu nói tiếng Nga, đồng thời cũng có cảng chiến lược Sevastopol.
Ngay sau đó, NATO đã đình chỉ quan hệ “đối tác vì hòa bình” với Nga, coi
Nga là mối đe dọa đối với an ninh khu vực châu Âu. NATO cho rằng, Nga “vi phạm
luật pháp quốc tế” khi trực tiếp hoặc gián tiếp hỗ trợ lực lượng ly khai ở Ukraine, lOMoAR cPSD| 47028186
sáp nhập lãnh thổ của một nước có chủ quyền vào Nga. Để đáp trả, NATO tăng
cường trợ giúp Ukraine về vũ trang, huấn luyện và cung cấp các trang thiết bị vũ khí
hiện đại; đe dọa, thắt chặt nhiều biện pháp cấm vận kinh tế ngặt nghèo đối với Nga
trong trường hợp Nga tấn công Ukraine; đồng thời, kêu gọi Nga “xuống thang” và
triển khai hàng loạt bước đi để ngăn chặn Nga tấn công Ukraine.
Nga cho rằng, Ukraine theo chính sách đối ngoại thân phương Tây và gia nhập
NATO sẽ khiến không gian của Nga ngày càng bị thu hẹp, thậm chí đe dọa đến sự
tồn tại của cường quốc Nga, ảnh hưởng đến uy tín của Nga trên đấu trường quốc tế
và muốn kéo nước này trở lại thành vùng đệm an ninh giữa 2 phe, đồng thời khác
phục lại những hậu quả của “bi kịch” chính trị: Liên Xô tan rã. Do đó, gần đây nhất
là thời điểm tháng 12/2021, Nga gửi đến Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây
Dương (NATO) bản đề nghị an ninh gồm 8 điểm, trong đó nêu rõ các quan ngại về
an ninh được coi như những “lằn ranh đỏ”. Sau đó, Mỹ đã phản hồi và không chấp
thuận những yêu cầu được Nga kèm theo các đề nghị không được đáp ứng thỏa đáng.
Theo Mỹ và NATO, tất cả quốc gia có chủ quyền như Ukraine nếu có yêu cầu về an
ninh, có thể làm đơn xin gia nhập không chỉ NATO mà bất kỳ tổ chức nào khác phù
hợp với lợi ích quốc gia của Ukraine. Bản phản hồi cũng nhấn mạnh, việc Nga yêu
cầu NATO quay trở lại điểm xuất phát năm 1997 là không hợp lý. Điều này khiến
Nga cho rằng, những đề nghị chính đáng của mình không được Mỹ và NATO coi trọng. Về kinh tế:
Trên phương diện này, một thực tế là, từ sau 1991, nhiều quốc gia tuyên bố độc
lập sau khi Liên Xô tan rã, xin hỗ trợ tài chính. Trong điều kiện đó, nước Nga đã
cung cấp hỗ trợ, đồng thời tôn trọng “phẩm giá và chủ quyền của Ukraine”. Theo số
liệu mà Tổng thống Nga Putin công bố trong bài phát biểu, nước nga đã viện trợ, ưu
đãi về kinh tế và thương mại, giúp cho tổng lợi ích cho ngân sách Ukraine trong giai
đoạn từ 1991 đến 2013 lên tới 250 tỷ USD. lOMoAR cPSD| 47028186
Một số liệu khác cũng chỉ ra rằng, đến cuối năm 1991, Liên Xô nợ các quốc
gia khác và quỹ quốc tế khoảng 100 tỷ USD. Trách nhiệm khoản nợ này thuộc về
nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ cùng nhau chia sẻ, trên tinh thần đoàn kết và tương
xứng với tiềm lực kinh tế mỗi nước. Tuy nhiên, Nga đã tiến hành trả tất cả các khoản
nợ của Liên Xô và thực hiện lời hứa này bằng cách hoàn thành quá trình này vào
năm 2017. Để đổi lấy điều đó, các quốc gia mới độc lập phải giao nộp cho Nga một
phần tài sản ở nước ngoài của Liên Xô. Một thỏa thuận về hiệu lực này đã đạt được
với Ukraine vào tháng 12 năm 1994. Tuy nhiên, Kiev đã không phê chuẩn các thỏa
thuận này và sau đó từ chối bằng cách đưa ra yêu cầu chia sẻ Kho bạc Kim cương,
dự trữ vàng, cũng như tài sản của Liên Xô cũ và các tài sản ở nước ngoài.
Để giải quyết những điểm chưa đồng thuận này, ông Putin cho rằng, Nga luôn
làm việc với Ukraine một cách cởi mở và trung thực, tôn trọng lợi ích của nước này.
Nga đã phát triển mối quan hệ của mình trong nhiều lĩnh vực, như năm 2019, trong
điều kiện đại dịch, thương mại Nga - Ukraine đạt hàng trăm tỷ USD, trong khi thương
mại của Ukraine với tất cả các nước EU cộng lại đều thấp hơn chỉ số này.
Ngược lại, chính quyền Ukraine luôn ưu tiên đối phó với Nga theo cách đảm
bảo rằng họ được hưởng tất cả các quyền và đặc quyền trong khi vẫn không phải
chịu bất kỳ nghĩa vụ nào. Ukraine chạy theo quan hệ đối tác bằng thái độ “ký sinh”,
nhận nhiều đặc quyền, thậm chí gây sức ép, sử dụng khí đốt, đường dẫn dầu đến
châu Âu qua lãnh thổ nước này.
Đầu năm 2014, các cuộc biểu tình quy mô lớn tại thủ đô Kiev của Ukraine
dẫn đến làn sóng bạo lực lật đổ tổng thống thân Nga lúc đó là Viktor Yanukovych,
sau khi ông từ chối ký một thỏa thuận chính trị và thương mại lịch sử với Liên minh châu Âu (EU). lOMoAR cPSD| 47028186
Ngay sau khi chính quyền Yanukovych sụp đổ, Nga triển khai lực lượng tới
Crimea và tổ chức trưng cầu dân ý, sáp nhập bán đảo vào lãnh thổ, đồng thời hậu
thuẫn phong trào ly khai ở miền đông Ukraine, giúp lực lượng này giành quyền kiểm
soát một phần vùng Donbass dọc biên giới phía đông nam giữa Ukraine và Nga.
Phần 2: Diễn biến của cuộc xung đột
Hàng loạt diễn biến mới thời gian qua trong vấn đề Nga - Ukraine, giới phân
tích nhận định xung đột đã bước sang một giai đoạn mới, hướng tới các trật tự mới.
Giai đoạn 1 bắt đầu từ ngày 24/2 năm nay, khi Nga khởi động chiến dịch
quân sự đặc biệt tại Ukraine, chiến dịch dồn dập trong những ngày đầu, nhưng
đã không chớp nhoáng tiến vào Kiev.
Cuộc chiến bắt đầu từ ngày 24/2, khi Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên
bố mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine sau nhiều tuần tập trung gần 150.000
quân gần biên giới nước này, mở đầu chiến sự ác liệt, gieo đau thương cho người
dân hai nước và gây ra cuộc khủng hoảng năng lượng tồi tệ cùng nhiều hệ lụy lan
rộng trên toàn cầu. Nga mở "chiến dịch quân sự đặc biệt" tại Ukraine. Lực lượng
Nga tiến theo ba hướng, áp sát Kiev ở miền bắc, mở rộng kiểm soát ở miền nam và miền đông Ukraine.
ngày 8/3, Lực lượng Vệ binh quốc gia Nga (Rosgvardiya) đã kiểm soát nhà
máy điện hạt nhân lớn nhất của Ukraine là Zaporizhzhia và các nhân viên của nhà
máy đang làm việc bình thường. Nhà máy này có 6 lò phản ứng lớn, có khả năng
cung cấp điện cho 4 triệu hộ gia đình.
Lần gần đây nhất Bộ Quốc phòng Nga công bố số liệu về tổn thất nhân sự là
ngày 25/3, khi họ thông báo 1.351 binh sĩ thiệt mạng và 3.825 người bị thương. Từ
đó đến nay, Moskva không cung cấp thêm con số cập nhật, trong khi tình báo Mỹ lOMoAR cPSD| 47028186
ước tính khoảng 15.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng trên chiến trường Ukraine, số
người bị thương cao gấp ba con số đó.
31/3 Mũi tiến công vào Kiev thất bại, Nga rút khỏi miền bắc Ukraine, chấm
dứt giai đoạn một chiến dịch. Các đơn vị Nga rút về vùng Donbass, bắt đầu giai đoạn hai.
17 /5 Nga dồn lực bao vây, tấn công thành phố cảng Mariupol ở đông nam
Ukraine. Lực lượng Ukraine trong nhà máy Azovstal đầu hàng sau hơn 80 ngày cầm cự, Mariupol thất thủ.
Giai đoạn 2 bắt đầu với việc quân đội Nga chiếm ưu thế mạnh ở các khu
vực phía Đông Ukraine vào tháng 6. Phía Đông và Nam Ukraine sau đó trở
thành điểm nóng chiến sự, với việc Ukraine quyết liệt phản công.
25 /6 Lực lượng Nga bao vây, pháo kích Severodonetsk. Sau hơn ba tuần giao
tranh, Severodonetsk thất thủ. Quân đội Ukraine rút sang thành phố Lysychansk phía đối diện.
Bước sang tháng thứ 4 chiến dịch quân sự, Tổng thống Ukraine thừa nhận,
20% diện tích lãnh thổ của Ukraine đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga. Lực lượng
Nga tăng cường sức ép ở chiến trường miền Đông nhằm hoàn thành mục tiêu giải
phóng Donbass, nơi có các vùng lãnh thổ ly khai được Nga công nhận độc lập.
Giao tranh xảy ra khốc liệt ở những nơi như Severodonetsk và Lysychansk,
hai thành phố có vị trí quan trọng ở tỉnh Lugansk, miền Đông Ukraine. lOMoAR cPSD| 47028186
3 /7 Nga thúc đẩy đà tiến, bao vây thành phố Lysychansk với chiến thuật tương
tự ở Severodonetsk. Nga chiếm Lysychansk, hoàn tất kiểm soát tỉnh Lugansk. Đà
tiến của Nga sau đó chững lại.
Trong 6 tháng giao tranh, chiến sự đã khiến ít nhất 5.237 người chết và 7.035
người bị thương, dù con số thương vong thực tế được cho là còn cao hơn rất nhiều,
theo Cao ủy Liên Hợp Quốc về Nhân quyền (OHCHR).
24/8 Đã bước sang tháng giao tranh thứ bảy giữa Nga và Ukraine, Nga đã
chiếm được 20% diện tích Ukraine. Tại khu vực Donbass, Nga đảm bảo quyền kiểm
soát tỉnh Lugansk và đang tiến công ở Donetsk, với khoảng hơn 60% diện tích tỉnh
này đã nằm trong tay Moscow. Ngoài ra, Nga cũng duy trì kiểm soát phần lớn diện
tích hai tỉnh Kherson và Zaporizhzhia ở phía Nam, một phần tỉnh Kharkov ở phía Đông.
Chiến sự Ukraine khiến hơn 5.000 dân thường thiệt mạng, 12 triệu người
Ukraine đã buộc phải rời bỏ nhà cửa, di tản trong nước hoặc sơ tán ra nước ngoài.
Cuộc xung đột đã khiến Ukraine thiệt hại hơn 113,5 tỷ USD và sẽ phải cần ít nhất
gấp đôi số đó để tái thiết đất nước.
Nhiều sự kiện đã xảy ra tại bán đảo Crimea trong tháng 8:
Ngày 20/8, trụ sở của Hạm đội Biển Đen đã bị tấn công bằng máy bay không người lái.
Ngày 16/8, Nga cáo buộc những nhóm vũ trang trung thành với Ukraine gây
ra một loạt vụ nổ tại một kho đạn ở Crimea.
Ngày 9/8, căn cứ không quân Saki trên bán đảo Crimea đã rung chuyển sau
một loạt vụ nổ liên tiếp. lOMoAR cPSD| 47028186
Tập đoàn năng lượng Nga Gazprom xác nhận các dòng khí đốt qua đường
ống. Nord Stream 1 là đường ống dẫn khí đốt lớn nhất từ Nga sang Đức qua biển
Baltic, vận chuyển khoảng 55 tỷ m3 khí đốt mỗi năm. Ngày 27/7, lưu lượng qua
đường ống giảm còn 33 triệu m3/ngày. Nord Stream 1 đến châu Âu bị ngừng từ 31
/8 đến 3/9 để bảo trì.
Động thái huy động thêm quân đội của Nga vừa qua được cho là đánh
dấu bắt đầu giai đoạn 3 của xung đột. Việc 4 khu vực thuộc Ukraine là Donetsk,
Lugansk, Zaporoze và Kherson tiến hành trưng cầu dân ý, mong muốn sáp
nhập vào Nga, cùng với việc ngay sau đó, quân đội Ukraine tuyên bố kiểm soát
lại Lyman, thành phố chiến lược - trung tâm hậu cần của quân đội Nga, những
diễn biến mới được đánh giá sẽ khiến xung đột ngày càng khó lường, căng thẳng. Nga củng cố "lãnh thổ"
Nga đã sử dụng quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để ngăn
chặn các nỗ lực lên án hành động của họ.
Nga giờ đã tạo ra thách thức lớn cho phương Tây khi họ chính thức chiếm một
dải rộng lớn ở miền Nam và miền Đông Ukraine. Một mặt, với động thái đó, Nga có
thể tuyên bố bất cứ cuộc phản công nào của Ukraine là sự xâm chiếm "lãnh thổ Nga"
vì giờ Nga đã bắt đầu sáp nhập 4 vùng này. Mặt khác, động thái sáp nhập đó khiến
Ukraine khó gia nhập khối quân sự NATO và các tổ chức khác vì Ukraine đang trong tình trạng chiến tranh. lOMoAR cPSD| 47028186
Giờ đây mục tiêu của Nga là tạo ra một xung đột quân sự bất tận mà trong đó
Ukraine cuối cùng sẽ bị đẩy xa hơn nữa khỏi mục tiêu tái chiếm Donetsk và Lugansk,
chưa nói đến Crimea mà Nga sáp nhập vào năm 2014.
Kế hoạch "trật tự thế giới mới"
Tổng thống Putin đã nói rõ ràng Nga muốn thúc đẩy quá trình kiến tạo một
trật tự thế giới mới thoát ly sự chi phối của phương Tây. Tại diễn đàn Liên Hợp
Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ và Brazil đã tránh bỏ phiếu chống lại Nga, và Nga rất chú
ý bảo đảm rằng các nước này giữ khoảng cách với phương Tây. Đây cũng là những
nước thuộc khu vực Bán cầu Nam hoặc phi phương Tây, Nga muốn họ đứng về phía
mình để cân bằng lại Mỹ trong một trật tự thế giới hậu Mỹ chứ không phải trật tự
đơn cực do Mỹ dẫn dắt.
Nga đã và đang hợp tác với các nhóm quốc tế khác, như Tổ chức Hợp tác
Thượng Hải (SCO) để xây dựng một trật tự thế giới bài phương Tây.
Trong bài phát biểu hôm 30/9, Tổng thống Putin cố gắng làm cho thế giới hiểu
về một giai đoạn hoàn toàn mới của trật tự quyền lực và chính trị toàn cầu.
Ông Putin lên án phương Tây đã làm nhiều điều sai trái trong lịch sử, bắt đầu
bằng kỷ nguyên thực dân, tiếp diễn với cách nước Anh đối xử với Ấn Độ và việc
quân Đồng minh ném bom thành phố Dresden (Đức) trong Thế chiến II.
Nhà lãnh đạo Nga cũng công kích các giá trị của phương Tây và tuyên bố Nga
đang dẫn dắt việc bảo vệ gia đình và trẻ em.
Không chỉ gây đau thương, đổ máu cho người dân Ukraine và Nga, cuộc chiến
còn châm ngòi cho những cuộc khủng hoảng kinh tế, địa chính trị chưa từng có ở
châu Âu và lan rộng ra khắp toàn cầu. lOMoAR cPSD| 47028186
Theo Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nền kinh tế
Ukraine sẽ sụt giảm 45% trong năm 2022 vì xung đột. Ngân hàng Trung ương Nga
dự đoán nền kinh tế trị giá 1,8 nghìn tỷ USD của nước này cũng sẽ giảm 4-6% năm
2022 , thấp hơn mức dự đoán 8-10% hồi tháng 4.
Những cuộc không kích, pháo kích dữ dội cũng đã khiến 1/3 dân số Ukraine,
tương đương hơn 13,6 triệu người, đã phải rời bỏ nhà cửa, tạo ra cuộc khủng hoảng
di cư lớn nhất thế giới hiện nay, theo Cơ quan Tị nạn Liên Hợp Quốc.
Chương trình Phát triển LHQ cho biết giá lương thực và năng lượng tăng đã
khiến 71 triệu người trên toàn thế giới rơi vào cảnh đói nghèo chỉ trong ba tháng đầu
tiên của cuộc xung đột, trong đó các nước ở vùng cận Sahara, châu Phi bị ảnh hưởng
nặng nề nhất. Theo dự báo từ Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp LHQ, có tới 181
triệu người ở 41 quốc gia có thể hứng chịu nạn đói trong năm nay.
Euro mất giá hơn 12% trong năm nay, nhiều nhất kể từ năm 1999, khi đồng
tiền này bắt đầu được đưa vào sử dụng. Điều này cho thấy cuộc khủng hoảng năng
lượng do Nga cắt giảm nguồn cung khí đốt sẽ gây khó khăn rất lớn cho các nền kinh
tế của khu vực đồng euro vốn phụ thuộc vào nó, như Đức hay Italy.
Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) hôm 26/9 ước tính chiến dịch
quân sự của Nga tại Ukraine sẽ khiến GDP toàn cầu mất 2.800 tỷ USD cho đến cuối
năm sau. Con số này có thể còn lớn hơn nếu mùa đông khắc nghiệt khiến
châu Âu phải phân phối sử dụng năng lượng .
Xung đột Nga – Ukraine đã khiến giá năng lượng tăng vọt, làm yếu chi tiêu
của các hộ gia đình và sụt giảm niềm tin kinh doanh, đặc biệt tại châu Âu. Xung đột
này đang gây gián đoạn chuỗi cung ứng, thiếu thốn lương thực, nhu yếu phẩm và
làm rung chuyển các thị trường trên toàn cầu KẾT LUẬN lOMoAR cPSD| 47028186
Cuộc chiến kéo dài sẽ tiếp tục gia tăng sức ép lớn với nền kinh tế thế giới, khi
giá khí đốt, xăng dầu, ngũ cốc có thể tiếp tục tăng, ảnh hưởng nặng nề đến an ninh
năng lượng và lương thực toàn cầu.
Các chính phủ, doanh nghiệp và hộ gia đình trên toàn thế giới đang cảm nhận
được ngày càng rõ ràng hơn những tác động kinh tế của cuộc xung đột chỉ hai năm
sau khi đại dịch Covid-19 tàn phá thương mại toàn cầu. Lạm phát tăng vọt cùng với
chi phí năng lượng leo thang đang mở ra kịch bản ảm đạm về một mùa đông lạnh
giá, tăm tối ở châu Âu. Ngoài ra, không chỉ các nước châu Âu ở gần khu vực chiến
sự mới chịu nhiều tác động, người dân ở các khu vực khác như Trung Đông và châu
Phi cũng đang chịu áp lực lớn khi tác động từ cuộc xung đột Nga Ukraine lan ra toàn cầu. lOMoAR cPSD| 47028186
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. https://tuyengiao.vn/the-gioi/mot-so-ly-giai-ve-cuoc-xung-dot-nga-
ukraine-hien-nay-va-tinh-toan-chien-luoc-cua-cac-ben-
138175#:~:text=Nguy%C3%AAn%20nh%C3%A2n%20tr
%E1%BB%B1c%20ti%E1%BA%BFp%20d%E1%BA
%ABn,nhau%20v%E1%BB%81%20v%E1%BA%A5n
%20%C4%91%E1%BB%81%20Ukraine, 18/3/2022, TS. Phan Thị Thu Dung
2. https://haihau.namdinh.gov.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-
dang/cang-thang-nga-ukraine-ban-chat-nguyen-nhan-va-trien-vong-
199863, 24/03/2022, PGS. TS. Nguyễn Anh Tuấn
3. https://vnexpress.net/chien-su-nga-ukraine-chong-chat-dau-thuong-
va-khung-hoang-4505743.html?fbclid=IwAR0lYToy8NGd-0E-
CqrvMMwJ8wwHQk4luVpmbYnrS5dcukyrOdV0B6HBSdw,
5/9/2022, Thế Đại - Hoàng Khánh - Thanh Hạ
4. https://vtv.vn/the-gioi/xung-dot-nga-ukraine-buoc-sang-thang-thu-
bay-van-chua-co-dau-hieu-ket-thuc-20220828094729973.htm?
fbclid=IwAR0JEjyLhXoeO2znp7hRwkgfcXyWjE5W8cKz1YfnoT9v
Tgb2WVd34xy2x7Y, 28/08/2022, Báo điện tử VTV
5. https://vtv.vn/the-gioi/nhin-lai-4-thang-chien-dich-quan-su-dac-biet-
cua-nga-tai-ukraine-va-vien-canh-ve-mot-cuoc-xung-dot-keo-
dai20220626114222523.htm? lOMoAR cPSD| 47028186
fbclid=IwAR3W5rx1dBFd3VKgZHHma_g_iGfUQZ9ahTV8mdT5L
r5Lq__9IntV8tJ15UY, 26/06/2022, Báo điện tử VTV lOMoAR cPSD| 47028186