MỤC LỤC
CHỦ ĐỀ 1: VẬN DỤNG KIẾN THỨC KINH TẾ HỌC VI MÔ GIẢI THÍCH NGUYÊN LÝ
"CHI PHÍ CỦA MỘT THỨ LÀ CÁI MÀ BẠN PHẢI TỪ BỎ ĐỂ CÓ ĐƯỢC NÓ". .1
1.1. Định nghĩa của nguyên lý..................................................................................... 1
1.2. Bối cảnh xuất hiện và phát triển của nguyên lý.................................................... 2
2. Vận dụng kiến thức kinh tế học Vi mô........................................................................ 3
2.1. Khái niệm về chi phí biên..................................................................................... 3
2.2. Quan điểm về lựa chọn và giới hạn nguồn lực..................................................... 4
3. Ví dụ thực tế............................................................................................................... 5
3.1. Ví dụ về việc lựa chọn giữa việc đầu tư và tiêu dùng........................................... 5
3.2. Lựa chọn giữa việc làm thêm và thời gian giải trí................................................ 5
4. Ý nghĩa của nguyên lý................................................................................................ 6
4.1. Trong quyết định kinh doanh................................................................................ 6
4.2. Trong quyết định tiêu dùng cá nhân...................................................................... 6
5. Liên hệ với bản thân và suy nghĩ cá nhân................................................................... 7
5.1. Trải nghiệm cá nhân liên quan đến nguyên lý...................................................... 7
5.2. Suy nghĩ về tầm quan trọng của việc hiểu và áp dụng nguyên lý......................... 8
KẾT LUẬN...................................................................................................................... 10
Chủ đề 2: Tổng quan quy luật cung, cầu.......................................................................... 11
1. Giới thiệu về quy luật cung, cầu............................................................................... 11
1.1. Định nghĩa cung và cầu...................................................................................... 11
1.2. Mối quan hệ giữa cung và cầu............................................................................ 11
2. Đặc điểm và yếu tố ảnh hưởng................................................................................. 12
2.1. Yếu tố ảnh hưởng đến cung................................................................................ 12
2.2. Yếu tố ảnh hưởng đến cầu.................................................................................. 13
3. Ý nghĩa của quy luật cung, cầu đối với các đối tượng:............................................. 14
3.1. Nhà doanh nghiệp............................................................................................... 14
3.2. Người tiêu dùng.................................................................................................. 15
3.3. Người quản lý kinh tế - xã hội............................................................................ 16
KẾT LUẬN...................................................................................................................... 18
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................ 19
CHỦ ĐỀ 1: VẬN DỤNG KIẾN THỨC KINH TẾ HỌC VI
MÔ GIẢI THÍCH NGUYÊN LÝ "CHI PHÍ CỦA MỘT
THỨ LÀ CÁI MÀ BẠN PHẢI TỪ BỎ ĐỂ CÓ ĐƯỢC NÓ"
1. Giới thiệu về nguyên lý
1.1. Định nghĩa của nguyên lý
Để tiến xa hơn trong việc hiểu về nguyên lý "Chi phí của một thứ là cái mà bạn
phải từ bỏ để có được nó", trước hết chúng ta cần phải xác định rõ ràng về nguyên lý là gì.
Theo Nguyễn Văn Ngọc trong "Từ điển Kinh tế học" xuất bản bởi Đại học Kinh
tế Quốc dân, nguyên lý được định nghĩa là những ý tưởng hoặc lý thuyết ban đầu, có vai
trò quan trọng, là nền tảng để xây dựng các lý thuyết khác. Lấy ví dụ, nguyên lý về lợi
ích của thương mại cho tất cả các bên tham gia đã làm nền tảng cho việc phát triển lý
thuyết về lợi thế so sánh và thương mại quốc tế.
Khi đưa ra khái niệm về nguyên lý trong triết học, chúng ta thấy rằng nguyên lý
là những luận điểm xuất phát, những tư tưởng chủ đạo của một học thuyết hay lý luận.
Chúng có tính chân lý hiển nhiên, không cần phải chứng minh, nhưng không mâu thuẫn
với thực tiễn và nhận thức về lĩnh vực mà học thuyết đó đang nghiên cứu.
Chủ nghĩa duy vật giải thích rằng nguyên lý được hình thành trong tư duy thông
qua quá trình tổng hợp kết quả của hoạt động thực tiễn và nhận thức của con người qua
thời gian. Chúng là nền tảng lý luận cho mọi học thuyết, thực hiện vai trò giải thích và
đồng thời là công cụ tinh thần giúp con người nhận thức và cải tạo thế giới hiệu quả.
Dựa trên mức độ phổ quát, nguyên lý có thể được chia thành nguyên lý khoa học và
nguyên lý triết học. Nguyên lý khoa học, hoặc công lý, là cơ sở của các lý thuyết khoa học, và
được coi là đúng trong phạm vi mà lý thuyết đó phản ánh. Trong khi đó, nguyên lý triết học là
nền tảng của các học thuyết triết học. Để áp dụng vào nguyên lý " Chi phí của một thứ là cái
mà bạn phải từ bỏ để có được nó” ta cần nhớ rằng đây là một nguyên lý khoa học trong lĩnh
vực kinh tế học. Nó phản ánh sự thật rằng, trong một môi trường có nguồn lực khan hiếm, mỗi
lựa chọn chúng ta đưa ra đều đi kèm với một sự từ bỏ.
1.2. Bối cảnh xuất hiện và phát triển của nguyên lý 1
Nguyên lý "Chi phí của một thứ là cái mà bạn phải từ bỏ để có được nó" còn
được biết đến với cái tên khác là "Chi phí cơ hội". Đây là một trong những khái niệm cơ
bản nhất của kinh tế học vi mô, mà mọi người học kinh tế đều phải nắm vững.
Bối cảnh xuất hiện của nguyên lý này không thể tách rời khỏi lịch sử phát triển
của kinh tế học. Từ thế kỷ 18 và 19, khi các nhà kinh tế học như Adam Smith, David
Ricardo và Thomas Malthus bắt đầu đặt ra những lý thuyết về sản xuất, giá cả và thị
trường, họ đã nhận ra rằng, trong một môi trường có nguồn lực khan hiếm, việc lựa chọn
sử dụng một nguồn lực cho mục đích này có nghĩa là phải từ bỏ khả năng sử dụng nó cho mục đích khác.
Dù nguyên lý chi phí cơ hội đã được đề cập trong những tác phẩm sớm của các
nhà kinh tế học này, nhưng khái niệm "Chi phí cơ hội" như chúng ta biết đến ngày nay
thực sự chỉ trở nên phổ biến và được định hình rõ ràng vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ
20. Bối cảnh thời kỳ này chứng kiến sự chuyển mình của nền kinh tế từ nông nghiệp
sang công nghiệp, khi mà việc quản lý và phân bổ nguồn lực trở nên phức tạp hơn.
Năm 1914, nhà kinh tế học người Áo Friedrich von Wieser đã tiến hành nghiên
cứu sâu rộng về chi phí cơ hội. Ông đưa ra lập luận rằng chi phí thực sự của việc sản
xuất một sản phẩm không chỉ nằm ở giá thành tiền tệ mà còn ở những gì mà bạn phải từ
bỏ để sản xuất nó - điều này đã giúp định hình và phổ biến khái niệm chi phí cơ hội.
Với sự phát triển của thế giới hiện đại, nguyên lý này càng trở nên quan trọng.
Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh, các doanh nghiệp luôn phải đối mặt với quyết
định giữa việc đầu tư vào dự án này hay dự án khác. Trong cuộc sống hàng ngày, mỗi
lần chúng ta quyết định mua sắm, đầu tư thời gian hoặc tiền bạc vào một hoạt động,
chúng ta đều đang thực hiện một sự lựa chọn dựa trên chi phí cơ hội.
Với thời gian, nguyên lý trên đã không chỉ giữ vững vị trí quan trọng trong kinh
tế học mà còn ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác như quản trị, tâm lý học và ra quyết
định trong cuộc sống hàng ngày.
2. Vận dụng kiến thức kinh tế học Vi mô
2.1. Khái niệm về chi phí biên
Trong kinh tế học vi mô, chi phí biên (Marginal Cost - MC) là một khái niệm quan
trọng, nắm bắt được sự thay đổi trong tổng chi phí khi sản xuất một đơn vị sản phẩm 2
thêm. Khái niệm này liên quan chặt chẽ đến nguyên lý "Chi phí của một thứ là cái mà
bạn phải từ bỏ để có được nó" và nó giúp các nhà hoạch định chính sách và nhà quản trị
hiểu rõ hơn về việc quản lý và phân bổ nguồn lực.
Mối quan hệ giữa chi phí biên và các loại chi phí khác: Sự thay đổi trong chi phí
biên có ảnh hưởng mạnh mẽ đến chi phí trung bình và chi phí biến đổi trung bình.
Khi chi phí biên nhỏ hơn chi phí trung bình, chi phí trung bình giảm. Khi hai loại
chi phí này bằng nhau, chi phí trung bình đạt mức tối thiểu. Nếu chi phí biên cao hơn,
chi phí trung bình sẽ tăng.
Tương tự, khi chi phí biên ít hơn chi phí biến đổi trung bình, chi phí biến đổi
trung bình giảm. Khi chúng bằng nhau, chi phí biến đổi trung bình đạt giá trị thấp nhất.
Khi chi phí biên cao hơn, chi phí biến đổi trung bình tăng.
Liên hệ giữa chi phí biên và nguyên lý " Chi phí của một thứ là cái mà bạn phải
từ bỏ để có được nó”: Chi phí biên là chi phí thêm phát sinh khi sản xuất thêm một đơn
vị hàng hóa hoặc dịch vụ. Nói cách khác, nó là sự tăng thêm của tổng chi phí chia cho
sự thay đổi trong sản lượng. Khi một doanh nghiệp cân nhắc việc tăng sản xuất, họ
không chỉ nhìn vào chi phí tiền tệ mà còn phải xem xét chi phí cơ hội liên quan. Điều
này có nghĩa là, chi phí thực sự của việc sản xuất thêm một sản phẩm không chỉ là chi
phí tiền mặt mà còn là những gì doanh nghiệp phải từ bỏ. Nhưng, chi phí biên chính là
một phần quan trọng của chi phí cơ hội này.
Dễ thấy, nếu chi phí biên của một sản phẩm cao hơn giá bán, doanh nghiệp sẽ
mất lợi nhuận từ việc sản xuất thêm sản phẩm đó. Tại điểm này, nguyên lý " Chi phí của
một thứ là cái mà bạn phải từ bỏ để có được nó” được vận dụng một cách rõ ràng: chi
phí cơ hội của việc sản xuất thêm sản phẩm (là việc từ bỏ lợi nhuận khả dĩ từ những hoạt
động khác) sẽ lớn hơn lợi ích thu được. Nguyên lý này không chỉ áp dụng cho sản phẩm
mà còn áp dụng cho quyết định đầu tư, tuyển dụng hay bất kỳ quyết định kinh doanh
nào. Ví dụ, khi một doanh nghiệp quyết định đầu tư vào một dự án mới thay vì mở rộng
dự án hiện tại, họ phải xem xét chi phí cơ hội - lợi ích mà họ có thể nhận được từ dự án
hiện tại mà họ đã từ bỏ.
Trong thực tế, chi phí biên và chi phí cơ hội liên quan mật thiết đến nhau. Khi một
doanh nghiệp tăng cường sản xuất, chi phí biên sẽ phản ánh chi phí trực tiếp của việc sản xuất
thêm một đơn vị. Cùng lúc đó, chi phí cơ hội sẽ phản ánh những gì doanh nghiệp 3
phải từ bỏ khi quyết định tăng sản xuất. Hai khái niệm này, khi được kết hợp với nhau,
cung cấp cho những nhà quản trị một công cụ mạnh mẽ để đánh giá và quyết định. Chi
phí biên và chi phí cơ hội đều đóng một vai trò quan trọng trong việc đưa ra quyết định
kinh doanh. Để đạt được quyết định tối ưu, doanh nghiệp cần phải hiểu rõ và cân nhắc cả
hai khía cạnh này. Sự hiểu biết về chi phí biên giúp doanh nghiệp định hình giá cả, quy
mô sản xuất và chiến lược kinh doanh, trong khi sự nhận diện chi phí cơ hội giúp họ
nhận thức rõ hơn về các lựa chọn trước mắt và hậu quả của những quyết định họ đưa ra.
2.2. Quan điểm về lựa chọn và giới hạn nguồn lực
Kinh tế học vi mô nghiên cứu cách mà các cá nhân, hộ gia đình và doanh nghiệp
đưa ra quyết định về việc sử dụng và phân bổ nguồn lực trong một môi trường có giới
hạn. Điều này dẫn đến một quan điểm cốt lõi trong kinh tế học: sự giới hạn của nguồn lực và việc lựa chọn.
Mỗi ngày, chúng ta đều phải đối mặt với các quyết định: mua hay không mua
một món hàng, tiết kiệm hay chi tiêu, làm việc thêm giờ hay dành thời gian cho gia
đình. Mỗi lựa chọn đều đi kèm với một chi phí cơ hội, và chi phí này chính là điều
chúng ta phải từ bỏ để có được lựa chọn đó.
Nguồn lực – như thời gian, tiền bạc, lao động, và vật liệu – luôn bị giới hạn.
Chính vì sự giới hạn này mà chúng ta phải lựa chọn cách sử dụng nguồn lực sao cho
hiệu quả nhất. Giả sử, một người có 100 triệu đồng và muốn mua một chiếc xe hơi. Nếu
chiếc xe hơi mà anh ấy muốn mua giá 110 triệu đồng, anh ấy phải từ bỏ một số mong
muốn khác hoặc tìm nguồn lực từ nơi khác.
Tương tự, một doanh nghiệp muốn mở rộng sản xuất nhưng lại gặp phải giới hạn về
nguồn vốn và lao động. Để thực hiện mục tiêu của mình, doanh nghiệp đó có thể cần từ bỏ
một số dự án khác, tăng vốn từ nguồn đầu tư ngoài hoặc tuyển dụng thêm lao động.
Lựa chọn giữa các phương án sử dụng nguồn lực dẫn đến việc phân bổ tối ưu.
Trong kinh tế học vi mô, việc phân bổ tài nguyên một cách tối ưu đảm bảo rằng các
nguồn lực được sử dụng một cách hiệu quả nhất để đáp ứng nhu cầu và mong muốn của
xã hội. Điều này đòi hỏi việc đánh giá và so sánh giữa lợi ích biên và chi phí biên của
mỗi quyết định. Những quyết định này không chỉ dựa vào mức giá và chi phí tiền bạc,
mà còn dựa vào nhiều yếu tố khác như thời gian, nỗ lực, hoặc cảm xúc. Chẳng hạn, một
người có thể quyết định từ bỏ việc làm thêm để dành thời gian cho gia đình, bởi anh ấy 4
đánh giá giá trị tinh thần và niềm vui khi ở bên gia đình cao hơn lợi nhuận thu được từ việc làm thêm. 3. Ví dụ thực tế
Để minh họa rõ hơn nguyên lý "Chi phí của một thứ là cái mà bạn phải từ bỏ để
có được nó", chúng ta hãy xem xét một số ví dụ thực tế trong cuộc sống hàng ngày.
3.1. Ví dụ về việc lựa chọn giữa việc đầu tư và tiêu dùng
Chị Linh, một nhân viên văn phòng, có một số tiền tiết kiệm và đang phân vân
giữa việc đầu tư vào một dự án bất động sản hoặc mua một chiếc xe hơi mới. Nếu chị ấy
quyết định đầu tư vào bất động sản, khả năng cao chị ấy sẽ thu về lợi nhuận trong tương
lai. Tuy nhiên, để làm được điều này, chị ấy sẽ phải từ bỏ giấc mơ sở hữu một chiếc xe
hơi mới trong thời gian ngắn. Ngược lại, nếu chị Linh quyết định mua chiếc xe, chị ấy
sẽ phải chấp nhận mất cơ hội thu lợi từ việc đầu tư bất động sản. Đây chính là chi phí cơ
hội mà chị Linh phải đối mặt khi lựa chọn giữa việc đầu tư và tiêu dùng.
3.2. Lựa chọn giữa việc làm thêm và thời gian giải trí
Anh Tuấn là một sinh viên đại học. Để trang trải cuộc sống và học phí, anh
thường làm thêm sau giờ học. Mỗi buổi làm thêm mang lại cho anh một khoản thu nhập
nhất định. Tuy nhiên, việc làm thêm cũng đồng nghĩa với việc anh phải từ bỏ thời gian
giải trí, thư giãn và gặp gỡ bạn bè.
Một ngày, anh Tuấn nhận được lời mời tham gia một buổi tiệc từ nhóm bạn thân.
Đồng thời, anh cũng nhận được một ca làm thêm vào cùng khung giờ đó, với mức thu
nhập hấp dẫn. Nếu anh quyết định tham gia buổi tiệc, anh sẽ có cơ hội gặp gỡ bạn bè,
thư giãn và tận hưởng những giây phút vui vẻ. Nhưng đồng thời, anh cũng sẽ phải từ bỏ
khoản thu nhập từ việc làm thêm. Ngược lại, nếu anh Tuấn quyết định làm thêm, anh sẽ
mất cơ hội gặp gỡ bạn bè và tham gia buổi tiệc.
Trong ví dụ trên, thời gian giải trí, tình bạn và niềm vui là những thứ anh Tuấn
phải từ bỏ để có thêm thu nhập. Đây chính là chi phí cơ hội mà anh phải đối mặt.
Thông qua hai ví dụ trên, chúng ta có thể thấy rằng chi phí cơ hội xuất hiện ở mọi
lúc mọi nơi trong cuộc sống. Việc nhận biết và đánh giá đúng đắn chi phí cơ hội sẽ giúp
chúng ta đưa ra những quyết định hợp lý hơn, phù hợp hơn với mục tiêu và mong muốn của bản thân. 5
4. Ý nghĩa của nguyên lý
4.1. Trong quyết định kinh doanh
Mỗi doanh nghiệp, dù lớn hay nhỏ, luôn phải đối mặt với giới hạn về nguồn lực:
vốn, thời gian, nhân lực, và các yếu tố khác. Việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực này
đặt ra một vấn đề quan trọng: làm sao để tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu chi phí?
Một ví dụ điển hình là việc lựa chọn giữa việc mở rộng thị trường hay tăng cường
chất lượng sản phẩm. Nếu một công ty quyết định chi tiền để nâng cao chất lượng sản
phẩm, họ có thể không còn đủ nguồn lực để quảng cáo hoặc mở rộng thị trường. Ngược
lại, việc tập trung vào quảng cáo và thị trường có thể đồng nghĩa với việc từ bỏ cơ hội
nâng cao chất lượng sản phẩm. Ở đây, chi phí cơ hội có thể được xem xét dưới dạng lợi
ích mà công ty phải từ bỏ khi chọn một lựa chọn thay vì lựa chọn khác.
Bên cạnh đó, nguyên lý này cũng giúp doanh nghiệp nhận biết được rằng mọi
quyết định đều đi kèm với một rủi ro. Điều quan trọng là biết làm thế nào để đánh giá và
so sánh chi phí cơ hội liên quan đến mỗi lựa chọn, nhằm tối ưu hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro.
4.2. Trong quyết định tiêu dùng cá nhân
Mỗi người chúng ta đều phải đối mặt với việc phân bổ nguồn lực hạn chế của
mình, dù đó là tiền bạc, thời gian hay năng lượng. Việc hiểu rõ nguyên lý chi phí cơ hội
giúp chúng ta đưa ra những quyết định tiêu dùng thông minh hơn, đồng thời tăng cường
khả năng đạt được mục tiêu và mong muốn cá nhân.
Xét một ví dụ đơn giản: bạn có một khoản tiền nhất định và đang phân vân giữa
việc mua một chiếc điện thoại mới hoặc tham gia một khóa học nâng cao kỹ năng. Việc
mua điện thoại sẽ mang lại cho bạn trải nghiệm giải trí tốt hơn và giúp bạn cập nhật với
công nghệ. Tuy nhiên, nếu bạn chọn khóa học, bạn sẽ cải thiện kỹ năng của mình, có thể
mở ra cơ hội nghề nghiệp mới và gia tăng giá trị cá nhân. Ở đây, chi phí cơ hội của việc
mua điện thoại có thể là lợi ích từ việc tham gia khóa học, và ngược lại.
Ngoài ra, nguyên lý này cũng giúp chúng ta nhận thức rằng mỗi lựa chọn đều ảnh
hưởng đến tương lai của chúng ta. Ví dụ, việc tiết kiệm tiền hôm nay có thể giúp bạn có
một tương lai tài chính ổn định hơn. Ngược lại, việc tiêu tiền mua sắm không kiểm soát
có thể dẫn đến tình trạng tài chính không ổn định trong tương lai. 6
5. Liên hệ với bản thân và suy nghĩ cá nhân
5.1. Trải nghiệm cá nhân liên quan đến nguyên lý
Mỗi cá nhân đều phải đối mặt với việc đưa ra những quyết định hàng ngày dựa
trên những giới hạn về thời gian, tiền bạc, và năng lượng. Chính tại những thời điểm đó,
nguyên lý "Chi phí của một thứ là cái mà bạn phải từ bỏ để có được nó" trở nên vô cùng
hiển nhiên và gắn liền với cuộc sống của tôi. Trong cuộc sống của mỗi người, chúng ta
thường đối mặt với hàng loạt lựa chọn và quyết định. Ngay từ những thứ nhỏ nhặt như
việc chọn mua một chiếc áo mới hay tiết kiệm tiền cho một kế hoạch du lịch, đến những
quyết định lớn như việc chọn hướng nghiệp hay đầu tư vào một dự án, tất cả đều mang
trong mình một chi phí cơ hội.
Khi tôi còn là sinh viên, mỗi lần phải chọn lựa giữa việc dành thời gian học cho
một môn học khó hay dành thời gian đi chơi với bạn bè, tôi đều phải cân nhắc giữa lợi
ích ngắn hạn và lợi ích dài hạn. Việc dành thời gian cho môn học khó sẽ giúp tôi đạt
điểm cao, mở ra cơ hội thực hiện ước mơ ngành nghề tương lai. Ngược lại, việc bỏ qua
cơ hội gặp gỡ bạn bè có thể khiến tôi mất đi những khoảnh khắc vui vẻ và trải nghiệm
quý báu trong đời sinh viên.
Khi tôi còn là sinh viên, tôi luôn mong muốn có thêm thời gian để tham gia các
hoạt động ngoại khóa và làm việc bán thời gian. Mỗi khi quyết định tham gia một dự án
hoặc công việc nào đó, tôi luôn phải cân nhắc giữa việc học và thời gian dành cho bản
thân. Ví dụ, việc dành nhiều giờ cho công việc bán thời gian giúp tôi có thêm thu nhập,
nhưng đồng nghĩa với việc phải từ bỏ thời gian học tập và giải trí. Ở mỗi lựa chọn như
thế, nguyên lý "Chi phí của một thứ là cái mà bạn phải từ bỏ để có được nó" luôn là một
nguyên tắc hướng dẫn tôi suy nghĩ và đưa ra quyết định.
Tôi cũng đã từng phải đối mặt với nguyên lý chi phí cơ hội khi quyết định giữa
việc tiết kiệm tiền cho tương lai hay chi tiêu cho những sở thích và nhu cầu hiện tại. Mỗi
lần chi tiêu cho một kỳ nghỉ hay một sản phẩm mới, tôi đều phải từ bỏ cơ hội đầu tư hay
tiết kiệm cho mục tiêu dài hạn.
Những trải nghiệm cá nhân của tôi đã giúp tôi nhận ra tầm quan trọng của việc
hiểu và áp dụng nguyên lý chi phí cơ hội. Việc này không chỉ giúp tôi đưa ra những
quyết định một cách cân nhắc và thông minh hơn mà còn giúp tôi hiểu rõ hơn về giá trị
thực sự của mỗi lựa chọn. 7
Trong tương lai, tôi tin rằng bằng việc áp dụng lý thuyết kinh tế học vi mô, tôi sẽ
có những lựa chọn phù hợp và đưa ra những quyết định tối ưu nhất cho cuộc sống và sự
nghiệp của mình. Tôi cũng nhận ra rằng mỗi lựa chọn trong cuộc sống đều có giá của
nó, và việc nhận biết rõ ràng chi phí cơ hội sẽ giúp tôi trở nên tự tin và quyết đoán hơn trong mỗi quyết định.
5.2. Suy nghĩ về tầm quan trọng của việc hiểu và áp dụng nguyên lý
Suy nghĩ về tầm quan trọng của việc hiểu và áp dụng nguyên lý "Chi phí của một
thứ là cái mà bạn phải từ bỏ để có được nó" mở ra hành trình khám phá sự thật về cách
chúng ta đưa ra quyết định trong cuộc sống hàng ngày và trong kinh doanh. Nguyên lý
này, còn được biết đến với cái tên chi phí cơ hội, là một trong những khái niệm cơ bản
và quan trọng nhất trong kinh tế học vi mô, giúp chúng ta định rõ giá trị thực sự của một lựa chọn cụ thể.
Tầm Quan Trọng Trong Quyết Định Cá Nhân
Hiểu rõ về chi phí cơ hội giúp cá nhân đưa ra các quyết định thông minh và cân nhắc,
từ việc lựa chọn công việc, cách tiêu dùng, đến việc quản lý thời gian và nguồn lực. Mỗi khi
chúng ta quyết định chi tiêu thời gian, tiền bạc hay năng lượng cho một hoạt động, chúng ta
đều phải từ bỏ cơ hội tham gia vào các hoạt động khác có thể mang lại lợi ích. Việc nắm bắt
được chi phí cơ hội có thể giúp chúng ta tối ưu hóa lợi ích, hiểu rõ hơn về mức độ đánh đổi và
đưa ra lựa chọn phù hợp với mục tiêu và ước muốn cá nhân. Ứng Dụng Trong Kinh Doanh
Trong lĩnh vực kinh doanh, chi phí cơ hội đóng vai trò chủ chốt trong việc đưa ra
quyết định đầu tư, sản xuất và giá cả. Doanh nghiệp phải liên tục đánh giá xem việc sử
dụng một nguồn lực cho mục đích này có đáng giá hơn là sử dụng cho mục đích khác
hay không. Việc hiểu rõ và áp dụng nguyên lý chi phí cơ hội giúp doanh nghiệp tối ưu
hóa lợi nhuận, giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự linh hoạt trong hoạch định chiến lược.
Quản Lý Nguồn Lực và Phân Bổ
Việc quản lý và phân bổ nguồn lực là một nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự cân nhắc và
lập kế hoạch cẩn thận. Nguyên lý chi phí cơ hội có thể giúp chúng ta nhận ra rằng mọi quyết
định đều đi kèm với sự đánh đổi. Khi áp dụng khái niệm này, chúng ta có 8
thể đưa ra quyết định thông thái hơn về cách sử dụng nguồn lực hiệu quả nhất để đạt
được mục tiêu và đáp ứng nhu cầu. Góc Nhìn Xã Hội
Xét về mức độ xã hội, chi phí cơ hội còn liên quan đến cách mà chính phủ và cơ
quan quản lý quyết định sử dụng nguồn lực khan hiếm của xã hội. Việc hiểu và áp dụng
nguyên lý này có thể giúp chúng ta đánh giá được những quyết định chính trị và xã hội,
đồng thời đề xuất giải pháp để tối ưu hóa lợi ích cho cộng đồng. Phản Ánh và Tương Lai
Sự tầm quan trọng của việc hiểu và áp dụng nguyên lý chi phí cơ hội trong kinh
tế học vi mô và trong cuộc sống hàng ngày không thể phủ nhận. Việc nhận biết được
những đánh đổi mà chúng ta thực hiện mỗi khi đưa ra quyết định giúp chúng ta trở nên
cẩn trọng và có ý thức hơn trong việc sử dụng nguồn lực. Trong tương lai, với sự phát
triển của thế giới ngày càng phức tạp và nhu cầu của con người ngày càng tăng, việc
nắm vững và áp dụng hiệu quả nguyên lý này sẽ trở nên càng quan trọng hơn. 9 KẾT LUẬN
Qua việc vận dụng kiến thức kinh tế học vi mô, ta có thể thấy rõ sự sâu sắc và
phong phú của nguyên lý "Chi phí của một thứ là cái mà bạn phải từ bỏ để có được nó".
Nguyên lý này mô tả một khía cạnh cốt lõi của quyết định kinh tế, đó là sự đánh đổi.
Mỗi lựa chọn chúng ta làm đều liên quan đến việc từ bỏ một cơ hội khác, và chi phí cơ
hội chính là giá trị của cơ hội đó.
Bằng cách áp dụng lý thuyết về hạn mức biên, hàm hữu ích, và sự đánh đổi, ta có
thể đánh giá và hiểu rõ hơn về các quyết định kinh tế mà mỗi cá nhân và doanh nghiệp
phải đối mặt. Sự nhận biết và hiểu biết về chi phí cơ hội không chỉ giúp chúng ta làm ra
các quyết định thông minh hơn mà còn tạo ra một nền kinh tế hiệu quả và phồn thịnh hơn.
Việc vận dụng kiến thức kinh tế học vi mô để giải thích nguyên lý này là chìa
khóa để mở ra lý thuyết và thực hành kinh tế, cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức
hoạt động của thị trường và hành vi của các bên liên quan. Điều này, qua thời gian, sẽ là
bước tiến quan trọng trong việc hình thành và phát triển lý thuyết kinh tế và tạo ra
những chính sách kinh tế có lợi cho xã hội. 10
CHỦ ĐỀ 2: TỔNG QUAN QUY LUẬT CUNG, CẦU
1. Giới thiệu về quy luật cung, cầu
1.1. Định nghĩa cung và cầu
Quy luật cung và cầu là một trong những nguyên tắc cơ bản nhất của kinh tế học,
đưa ra cái nhìn toàn diện về cách mà giá cả và số lượng hàng hóa được xác định trong
một thị trường cạnh tranh. Nói một cách đơn giản, quy luật này mô tả mối quan hệ giữa
giá cả của một sản phẩm và số lượng sản phẩm đó mà người sản xuất và người tiêu dùng muốn sản xuất và mua.
Cầu là khối lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng cần mua trong một thời
kì nhất định tương ứng với giá cả và thu nhập xác định.
Cung là khối lượng hàng hóa, dịch vụ hiện có trên thị trường hay có thể đưa ra thị
trường trong một thời kì nhất định, tương ứng với mức giá cả, khả năng sản xuất và chi
phí sản xuất xác định.
Quy luật cung và cầu mô tả sự tương tác giữa cung và cầu trong thị trường, dẫn
đến sự ổn định giá cả và số lượng hàng hóa. Khi cầu tăng và/hoặc cung giảm, giá sẽ tăng
lên. Ngược lại, khi cầu giảm và/hoặc cung tăng, giá sẽ giảm xuống.
Ví dụ, nếu một loại quả nào đó trở nên phổ biến, nhu cầu tăng cao sẽ khiến giá
quả đó tăng lên. Khi giá tăng, các nông dân sẽ cố gắng trồng nhiều loại quả này hơn,
làm tăng cung và cuối cùng ổn định lại giá cả.
Quy luật cung và cầu là cơ sở để hiểu về hành vi của người sản xuất và người tiêu
dùng, và là công cụ quan trọng trong việc xác định giá cả và số lượng hàng hóa trên thị trường.
1.2. Mối quan hệ giữa cung và cầu
Quan hệ cung - cầu là mối quan hệ tác động lẫn nhau giữa người bán với người
mua hay giữa những người sản xuất với những người tiêu dùng diễn ra trên thị trường
để xác định giá cả và số lượng hàng hóa dịch vụ.
Tương tự, khi cung của một sản phẩm tăng lên, giá thường giảm xuống do sự
cạnh tranh giữa các nhà cung ứng. Giá thấp hơn khuyến khích người tiêu dùng mua
nhiều hơn, làm tăng cầu. Khi cung giảm, giá thường tăng lên, làm giảm cầu. 11
Mối quan hệ này được thể hiện rõ ràng trên biểu đồ cung và cầu, nơi giao điểm giữa
đường cung và đường cầu (điểm cân bằng) xác định giá cả và số lượng hàng hóa trên thị
trường. Khi có sự thay đổi trong yếu tố ảnh hưởng đến cung và/hoặc cầu, điểm cân bằng
cũng di chuyển, tạo ra sự thay đổi trong giá cả và số lượng hàng hóa.
Qua mối quan hệ giữa cung và cầu, chúng ta có thể thấy rõ cách mà các yếu tố
kinh tế và hành vi của người tiêu dùng, doanh nghiệp ảnh hưởng đến thị trường, giúp
dự báo và phản ánh chính xác nhu cầu và sự phát triển của nền kinh tế.
2. Đặc điểm và yếu tố ảnh hưởng
2.1. Yếu tố ảnh hưởng đến cung
a. Biểu hiện của nội dung quan hệ cung - cầu:
Cung – cầu tác động lẫn nhau.
- Khi cầu tăng ->sản xuất mở rộng -> cung tăng
- Khi cầu giảm ->sản xuất thu hẹp ->cung giảm
Cung – cầu ảnh hưởng đến giá cả thị trường.
- Khi cung lớn hơn cầu -> giá giảm
- Khi cung bé hơn cầu -> giá tăng
- Khi cung bằng cầu -> giá ổn định
b. Giá cả thị trường ảnh hưởng đến cung - cầu.
- Khi giá tăng -> sản xuất mở rộng ->cung tăng
- Khi giá giảm -> sản xuất thu hẹp -> cung
giảm =>giá cả và cung tỉ lệ thuận với nhau
- Khi giá tăng -> cầu giảm
- Khi giá giảm -> cầu tăng
=>giá cả và cầu tỉ lệ nghịch với nhau.
c. Vai trò của quan hệ cung - cầu
Lí giải vì sao giá cả và giá trị hàng hoá không ăn khớp với nhau.
Là căn cứ để các doanh nghiệp quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất 12
- Khi giá tăng thì các doanh nghiệp -> Mở rộng SX
- Khi giá giảm thì các doanh nghiệp -> Thu hẹp SX Giúp
người tiêu dùng lựa chọn việc mua hàng hoá phù hợp.
- Khi nào nên mua hàng hoá: Cung > cầu
- Khi nào không nên mua hàng hoá: Cung < cầu
2.2. Yếu tố ảnh hưởng đến cầu
Quy luật cung và cầu là một trong những khái niệm cơ bản nhất của kinh tế học.
Trong khi cung liên quan đến số lượng hàng hóa và dịch vụ mà các nhà sản xuất sẵn
lòng và có khả năng cung cấp trên thị trường, cầu thể hiện sự sẵn lòng và khả năng của
người tiêu dùng mua hàng hóa và dịch vụ tại các mức giá khác nhau. Để hiểu rõ hơn về
cầu, chúng ta cần xem xét các yếu tố có ảnh hưởng đến nó.
1. Thu nhập của người tiêu dùng: Một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh
hưởng đến cầu là thu nhập của người tiêu dùng. Khi thu nhập tăng lên, người tiêu dùng
thường có nhiều tiền hơn để chi trả, điều này thúc đẩy họ mua sắm nhiều hơn. Tuy
nhiên, không phải tất cả sản phẩm đều có cùng mức độ nhạy cảm với thu nhập. Ví dụ,
các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm và nước uống thường ít bị ảnh hưởng bởi sự thay
đổi trong thu nhập so với các mặt hàng xa xỉ như ô tô hay điện thoại cao cấp.
2. Giá của sản phẩm thay thế và bổ sung: Sự thay đổi giá của sản phẩm thay thế
(những sản phẩm có thể thay thế cho nhau như coca và pepsi) hoặc sản phẩm bổ sung
(những sản phẩm thường được sử dụng cùng nhau như bánh mì và bơ) có thể ảnh hưởng
đến cầu của một sản phẩm. Ví dụ, nếu giá của coca tăng lên, cầu cho pepsi có thể tăng
lên vì người tiêu dùng tìm kiếm một lựa chọn rẻ hơn.
3. Sở thích và thị hiếu của người tiêu dùng: Các yếu tố văn hóa, thời trang, và xu
hướng xã hội có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến sở thích và thị hiếu của người tiêu dùng.
Một sản phẩm hoặc dịch vụ có thể trở nên phổ biến hơn do sự thay đổi trong sở thích của người tiêu dùng.
4. Dự đoán về tương lai: Nếu người tiêu dùng dự đoán rằng giá của một sản phẩm
sắp tăng lên hoặc sản phẩm sẽ khan hiếm trong tương lai, họ có thể quyết định mua sắm
nhiều hơn trong thời gian hiện tại. Ngược lại, nếu họ dự đoán giá sẽ giảm, họ có thể trì hoãn việc mua sắm. 13
5. Số lượng và thông tin quảng cáo: Quảng cáo và tiếp thị có thể tạo ra nhu cầu
cho sản phẩm hoặc dịch vụ, đặc biệt là khi chúng giới thiệu các tính năng mới hoặc lợi
ích của sản phẩm. Một chiến dịch quảng cáo hiệu quả có thể tăng cầu đáng kể cho một sản phẩm.
6. Sự thay đổi về dân số và cấu trúc dân số: Sự gia tăng về dân số và thay đổi
trong cấu trúc dân số (ví dụ, tỷ lệ người già và trẻ em) cũng có thể ảnh hưởng đến cầu
cho nhiều sản phẩm và dịch vụ.
7. Kỳ vọng về thu nhập tương lai: Nếu người tiêu dùng kỳ vọng rằng thu nhập của họ
sẽ tăng trong tương lai, họ có thể tiêu thụ nhiều hơn ngay bây giờ dựa trên kỳ vọng đó.
Như vậy, nhiều yếu tố khác nhau có thể ảnh hưởng đến cầu, và việc hiểu rõ
chúng giúp các nhà kinh doanh, nhà quản lý, và nhà lập chính sách đưa ra các quyết
định chính xác và hiệu quả.
3. Ý nghĩa của quy luật cung, cầu đối với các đối tượng:
3.1. Nhà doanh nghiệp
Quy luật cung và cầu là trọng tâm của kinh tế học và đóng vai trò cốt lõi trong
quyết định kinh doanh hàng ngày. Đối với nhà doanh nghiệp, hiểu và áp dụng quy luật
này có thể giúp họ điều chỉnh chiến lược sản xuất, giá cả và chiến lược kinh doanh một cách hiệu quả.
a. Lựa chọn sản xuất:
Thích ứng với thị trường: Hiểu rõ cầu của thị trường giúp doanh nghiệp quyết
định sản phẩm nào nên sản xuất và sản phẩm nào nên dừng lại. Nếu cầu cho một sản
phẩm tăng mạnh, doanh nghiệp có thể tăng cường sản xuất hoặc đầu tư vào nghiên cứu
và phát triển sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu.
Điều chỉnh sản lượng sản xuất: Khi cầu giảm, việc tiếp tục sản xuất với cùng một
mức độ có thể dẫn đến lượng tồn kho lớn và tăng chi phí lưu trữ. Nhờ vào quy luật cung
và cầu, doanh nghiệp có thể dự đoán xu hướng thị trường và điều chỉnh sản lượng sản xuất phù hợp.
b. Giá cả và lượng hàng hóa: 14
Đặt giá phù hợp: Quy luật cung và cầu cho phép doanh nghiệp xác định mức giá
tối ưu - giá mà tại đó họ có thể bán hết hàng hóa mà không gặp rủi ro tồn kho. Nếu cầu
vượt qua cung, giá có thể được tăng lên; ngược lại, nếu cung vượt qua cầu, giá có thể
cần được giảm xuống để khuyến khích mua sắm.
Quản lý tồn kho: Hiểu quy luật này cũng giúp doanh nghiệp dự đoán và quản lý
tồn kho hiệu quả, tránh tình trạng tồn đọng hàng hóa hoặc thiếu hàng.
c. Chiến lược kinh doanh:
Xác định thị trường mục tiêu: Dựa vào sự hiểu biết về cầu, doanh nghiệp có thể
xác định được những thị trường mục tiêu tiềm năng nhất, nơi họ có thể tận dụng lợi thế cạnh tranh của mình.
Phát triển chiến lược tiếp thị: Thông qua việc nắm bắt quy luật cung và cầu,
doanh nghiệp có thể phát triển các chiến lược tiếp thị đúng đắn, như việc quảng cáo
mạnh mẽ hơn khi nhu cầu thấp hoặc cung cấp khuyến mãi khi cung vượt qua cầu.
Đầu tư và mở rộng: Quy luật cung và cầu cũng giúp doanh nghiệp quyết định về
việc đầu tư và mở rộng kích thước. Khi thấy cầu tăng mạnh trong thời gian dài, doanh
nghiệp có thể cân nhắc đầu tư vào nguồn lực và mở rộng sản xuất.
3.2. Người tiêu dùng
Quy luật cung và cầu không chỉ quan trọng đối với những người sản xuất và bán
hàng, mà còn có ý nghĩa lớn đối với người tiêu dùng. Dưới góc độ của người mua, quy
luật này giúp họ hiểu rõ hơn về sự biến động của giá cả và cung cấp hướng dẫn quý giá
trong việc lựa chọn tiêu dùng.
a. Lựa chọn tiêu dùng:
Ưu tiên và giới hạn ngân sách: Dựa trên quy luật cung và cầu, người tiêu dùng có
thể định hình được mức giá mà họ sẵn lòng trả cho một sản phẩm hoặc dịch vụ. Điều
này giúp họ ưu tiên các nhu cầu và lựa chọn tiêu dùng phù hợp với túi tiền của mình.
Đánh giá chất lượng: Mức giá của một sản phẩm thường phản ánh chất lượng và
giá trị của nó. Khi giá của một sản phẩm cao hơn mức giá trung bình trên thị trường,
người tiêu dùng có thể kỳ vọng chất lượng tốt hơn, và ngược lại. 15
Lựa chọn thời điểm mua sắm: Người tiêu dùng thông minh có thể quan sát biến
động của giá cả trên thị trường để chọn thời điểm mua sắm tốt nhất, chẳng hạn những
lúc có chương trình khuyến mãi hoặc giảm giá.
b. Thay đổi trong thu nhập và giá cả:
Điều chỉnh ngân sách gia đình: Khi thu nhập cá nhân hoặc gia đình biến đổi,
người tiêu dùng cần điều chỉnh ngân sách và chi tiêu của mình. Sự thay đổi trong thu
nhập có thể ảnh hưởng đến lựa chọn tiêu dùng: khi thu nhập tăng, họ có thể mua sắm
nhiều hơn hoặc chọn các sản phẩm chất lượng cao hơn; và ngược lại, khi thu nhập giảm,
việc tiết kiệm và cắt giảm chi tiêu trở nên quan trọng hơn.
Đáp ứng biến động giá cả: Quy luật cung và cầu cũng giúp người tiêu dùng hiểu
và đáp ứng trước biến động giá cả. Ví dụ, nếu giá một sản phẩm tăng mạnh do cầu vượt
xa cung, người tiêu dùng có thể tìm kiếm sản phẩm thay thế hoặc chờ đợi cho đến khi
giá cả ổn định trở lại.
Nhận diện yếu tố ảnh hưởng đến giá cả: Để trở thành một người tiêu dùng thông
thái, việc hiểu biết các yếu tố ảnh hưởng đến giá cả là rất quan trọng. Quy luật cung và
cầu giúp họ nhận biết được các tác động từ các yếu tố như chi phí sản xuất, thuế, quảng
cáo, và sự cạnh tranh trên thị trường đối với mức giá sản phẩm.
3.3. Người quản lý kinh tế - xã hội
Đối với những người quản lý kinh tế - xã hội, việc hiểu rõ và áp dụng quy luật
cung và cầu là điều cực kỳ quan trọng. Quy luật này không chỉ giúp họ đánh giá tình
hình thị trường mà còn hỗ trợ trong việc xây dựng và điều chỉnh chính sách, nhằm đảm
bảo sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế.
a. Điều chỉnh và quản lý thị trường:
Đánh giá tình hình: Quy luật cung và cầu giúp người quản lý phân tích tình hình
thị trường, nhận biết được những yếu tố ảnh hưởng và dự đoán sự biến động trong tương lai.
Đảm bảo sự cân bằng: Một trong những mục tiêu chính của việc quản lý kinh tế
là đảm bảo sự cân bằng giữa cung và cầu, tránh tình trạng thiếu hụt hoặc dư thừa. Qua
đó, giữ được sự ổn định của giá cả và nền kinh tế. 16 KẾT LUẬN
Tổng quan về quy luật cung và cầu mở ra sự hiểu biết sâu sắc về cơ cấu và hoạt
động của thị trường kinh tế. Qua việc nắm vững định nghĩa và mối quan hệ giữa cung và
cầu, chúng ta có thể nhận diện được những yếu tố ảnh hưởng đến giá cả và số lượng
hàng hóa, cũng như làm thế nào mà những thay đổi trong cung và cầu có thể tác động
đến điểm cân bằng thị trường.
Hiểu rõ quy luật cung và cầu không chỉ giúp chúng ta phân tích và dự báo hành vi
của người tiêu dùng và doanh nghiệp mà còn là nền tảng cho việc xây dựng và thiết lập
các chính sách kinh tế. Các quyết định và chiến lược kinh tế có thể được tối ưu hóa
thông qua việc áp dụng hiệu quả quy luật cung và cầu, tạo ra lợi ích to lớn cho cả xã hội và nền kinh tế.
Nắm vững quy luật cung và cầu, chúng ta có thể tìm hiểu sâu hơn về động lực
của thị trường, dự đoán những biến động và định hình chính sách kinh tế sao cho phản
ánh đúng mục tiêu và lợi ích của cộng đồng. Kết thúc, quy luật cung và cầu chính là
công cụ mạnh mẽ và linh hoạt, giúp chúng ta hiểu rõ và tận dụng tối đa nguồn lực kinh tế. 18 TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Nguyễn Văn Ngọc. (2018). Từ điển Kinh tế học. Hà Nội: Đại học Kinh tế Quốc dân.
[2] Smith, A. (1776). An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations.
London: W. Strahan and T. Cadell.
[3] Ricardo, D. (1817). Principles of Political Economy and Taxation. London: John Murray.
[4] Malthus, T. R. (1798). An Essay on the Principle of Population. London: J. Johnson.
[5] Von Wieser, F. (1914). Theorie der gesellschaftlichen Wirtschaft. Vienna: Hölder- Pichler-Tempsky.
[6] Marshall, A. (1890). Principles of Economics. London: Macmillan and Co.
[7] Mankiw, N. G. (2018). Principles of Economics (8th ed.). Boston, MA: Cengage Learning.
[8] Samuelson, P. A., & Nordhaus, W. D. (2018). Economics (20th ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education.
[9] Trần Ngọc Trà. (2020). Nguyên lý kinh tế học vi mô. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân.
[10] Lê Văn Lược & Nguyễn Quang. (2019). Cơ sở lý thuyết kinh tế học. Hồ Chí Minh:
Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. 19