Phân tích chuỗi giá trị
Các công cụ để lập sơ đồ và định hướng Sơ đồ chuỗi giá trị
Điểm xuất phát của chuỗi giá trị Mục đích
 Có được cái nhìn tổng quát và xác định các thành phần cho nghiên cứu chi tiết
 Xem xét những vấn đề, nút thắt, cản trở, cơ hội nâng cấp và giải pháp
 Có được sự hiểu biết bằng hình ảnh
 Thấy được mối quan hệ giữa các tác nhân
 Cho phép các tác nhân nhận biết lẫn nhau
• Xác định các nguy cơ an toàn thực phẩm
• Xác định các biện pháp quản lý Bắt đầu từ đâu?
 Vẽ sơ đồ chuỗi giá trị
Câu hỏi sử dụng để lập sơ đồ chuỗi
 Những quá trình, bước và giai đoạn nào trong chuỗi giá trị?
 Ai là tác nhân và họ làm gì?
 Đường đi (sản phẩm, thông tin, giá trị)?
 Điều gì xảy ra trong suốt chuỗi?
 Quan hệ trong chuỗi là gì?
 Những mối nguy, nguy cơ ATTP là gì?
 Những vấn đề chất lượng?
 Dịch vụ/vấn đề bên ngoài nào ảnh hưởng tới chuỗi?
 Sự nghèo đói, bình đẳng giới , môi trường etc?
Các bước cơ bản khi lập sơ đồ chuỗi
1. Lập sơ đồ các quá trình cốt lõi
2. Xác định, định nghĩa và lập sơ đồ các tác nhân cơ bản
3. Lập sơ đồ dòng chảy trong chuỗi
4. Lập sơ đồ kiến thức, kỹ năng, công nghệ và các dịch vụ hỗ trợ
5. Lập sơ đồ đường đi (từ đâu đến đâu?)
6. Lập sơ đồ dịch vụ chuỗi giá trị
7. Các vấn đề, mối nguy, nguy cơ liên quan
1. Lập sơ đồ các quá trình cơ bản
 Những bước trong quá trình này là gì?
 Chúng liên hệ với nhau như thế nào?  Định nghĩa?  Đầu vào  Trồng trọt  Thu mua  Chế biến  Bảo quản  Xuất khẩu  Nhập khẩu  Bản lẻ  Tiêu dùng
Chuỗi giá trị vừng của Mozambique Người thu mua Thương tại địa phương lái/người thu gom địa phương Nhà nhập Nông dân Đại lý thu mua Trạm thu mua Công ty xuất khẩu/nhà chế khẩu biên dầu vừng Hội nông dân Farmers Fora IKURU = Proposed Làm sạch = Current Thị trường mới??? = Export 2.
Xác định, định nghĩa và lập sơ đồ các tác nhân chính  Ai làm gì?
 Họ quan trọng như thế nào?
 Có ai đóng nhiều vai trò trong chuỗi không?  Họ ở đâu Cu ?ng cấp Người Người thu Người chế Xuất khẩu Nhập Bán lẻ đầu vào trồng gom biến khẩu trọt/sản xuất Tác nhân Thương Nông dân Người Công ty Công ty Nhà bán Siêu thị lái nhỏ/lớn thu mua gia đình XK hàng buôn hoặc bán HTX nhỏ nhỏ hóa hàng qua thư Hoạt Bán Trồng Phân loại Tách hạt Kiểm tra Kiểm Bảo quản động Thu Làm sạch Đóng gói chất soát chất Bán hàng hoạch Đóng gói lượng lượng Thương Làm sạch Bảo quản Bảo quản Bảo quản hiệu Bảo quản Vận Vận chuyển chuyển
3. Vẽ sơ đồ dòng chảy trong chuỗi  Sản phẩm là gì?
 Đầu vào của mỗi công đoạn là gì?
 Đầu ra của mỗi công đoạn là gì? 4.
Vẽ sơ đồ kiến thức, kỹ năng, công nghệ và dịch vụ hỗ trợ
 Tại mỗi công đoạn người ta nói gì về sản phẩm
 Họ mô tả sản phẩm như thế nào?
 Họ sử dụng từ nào và có nghĩa như thế nào?
 Chất lượng nào của sản phẩm quan trọng ở mỗi giai đoạn?  Mùi vị  Màu sắc  Kích thước
5. Lập sơ đồ địa lý của dòng chảy Thời vụ? T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 Chuẩn bị đất Gieo hạt Thu hoạch Bán
6. Mối nguy, nguy cơ và vấn đề liên quan Đầu vào Sản xuất Thu mua Sơ chế Sản xuất Đầu vào Hoạt động Đầu ra Tác nhân Phụ nữ Vị trí và hoạt động
Tìm kiếm cơ hội mở rộng/nâng cấp
 Mở rộng/nâng cấp quá trình chế biến – chi phí có giảm không?
 Nâng cấp sản phẩm – sản phẩm có bán đượcnhiều hơn không?
 Nâng cấp chức năng – Người nông dân có tham gia chế biến không?
The Chuỗi giá trị cà phê (Fitter and Kaplinsky, 2001). Sơ đồ chuỗi giá trị Quá trình/chức năng Sản xuất Thu gom Nghiền Tiêu thụ Xuất khẩu Nhà nhập khẩu Tác nhân Nông dân sản Chế biến quy Người tiêu Thương lái xuất nhỏ mô nhỏ dùng Dịch vụ/vấn Phân loại Vận chuyển Bao gói Thời hạn sử Điều đề dụng luật/quy định
Chuỗi giá trị (+ kinh tế) Quá trình/chức năng Sản xuất Thu gom Nghiền Tiêu thụ Xuất k ? h ? ẩ ? u
Giá trị còn lại: giá bán – giá mua 200 – 100 = 100 Người nhập Tác nhân
% giá trị cuối: giá trị còn lại/giá bán khẩu 100/200 x 100% = 50% 25 50 50 100 100 200 200 Nông dân sản Chế biến quy Người tiêu Thương lái xuất nhỏ mô nhỏ dùng Dịch Phân loại Vận chuyển Đóng gói Thời hạn sử dụng Quy định vụ/vấn đề Tỷ lệ giá (%) 12.5 25 50 100
Chuỗi giá trị (+kinh tế) Quá trình/chức năng Sản xuất Thu gom Nghiền Tiêu thụ Xuất khẩu ??? Nhà nhập khẩu Tác nhân 25 50 50 100 100 200 200 Nông dân sản Người tiêu Thương lái Chế biến nhỏ xuất nhỏ dùng Dịch Phân loại Vận chuyển Đóng gói Thời hạn sử dụng Quy định vụ/vấn đề % giá trị 12.5 25 50 100 Key: = Transaction = Proposed transaction Al values in CFA